علل و درمان تب

تب نشانهٔ مبارزهٔ بدن در برابر عوامل بیماری زا است و گاهی نیز پاسخ دمایی دستگاه ایمنی بدن نسبت به عفونتهای داخلی تلقی می شود.در واقع دمای بدن حاصل از تب بسیاری از میکروبها توانایی رشد ندارند.

به گزارش نبض ما به نقل از وب سایت پزشکان بدون مرز، تب نشان می دهد بدن شما کوشش می‏ کند که با یک عفونت بجنگد. تب ناراحت‏ کننده و گاهی اوقات دردناک است، اغلب در شب بدتر می‏ شود و می‏تواند خواب شما را به هم بزند. تب را جدی بگیرید. در هنگام تب گاهی تمام بدن شما درد دارد و احساس مریضی و گرما می‏کنید.

اگر به تب مشکوک هستید؟ حالا دما را اندازه بگیرید اگر درجه حرارت دهانی بیشتر از37/5 درجه سانتی گراد است؟ به پزشک مراجعه کنید؛ در غیر اینصورت، در صورت لزوم از داروی ضد تب استفاده کنید.

اگر مشکل طبی جدی دارید، در صورت لزوم از داروی ضد تب استفاده کنید. و یا احساس سردرد شدید دارید و یا توهم دارید یا گیج هستید؟ توصیه های خانگی را مطالعه کنید.

همچنین اگر بعد از ۲ ساعت پس از درمان خانگی، دمای بدن شما بیش از 38/5درجه سانتی گراد دهانی است؟ و یا خیلی ناخوش هستید؟ به بیمارستان مراجعه کنید.

اگر بیش از ۳ روز تب داشته اید، هم به بیمارستان مراجعه کنید.

دمای بدن با دماسنج طبی اندازه گیری می شود. دمای بدن می تواند از راه دهان (زیر زبان)، مقعد (دقیق ترین شیوه؛ که برای نوزادان و کودکان خردسال استفاده می شود)، زیر بغل و یا پردهٔ گوش (از طریق اندازه گیری اشعه های فروسرخ) انجام گیرد.

دمای به دست آمده از طریق دهان و زیر بغل نسبت به دمای به دست آمده از طریق مقعد پایین تر هستند (تفاوتی برابر ‎۰٫۴°C برای اندازه گیری از طریق دهان؛ ‎۰٫۸°C از طریق زیر بغل)؛ بنابراین این تفاوت باید به هنگام اندازه گیری میزان تب مورد توجه قرار گیرد.

دمای طبیعی بدن انسان که از راه دهان و در حالت استراحت اندازه گیری شود برابر است با ۰٫۴±۳۶٫۸ درجهٔ سلسیوس. به این ترتیب هر دمایی که از طریق دهان اندازه گیری شود و بین ۳۶٫۴ و ۳۷٫۲ باشد طبیعی است.

سرماخوردگی

دمای بدن بالای ‎۳۸٫۵°C

با این وجود، موارد بسیاری هستند که در تغییر دمای بدن نقش دارند؛ و باید هنگام اندازه گیری مورد توجه قرار گیرند. سن، لباس های فرد، دمای اتاق و ساعات مختلف در طول روز در دمای بدن تغییر می گذارند. دمای بدن در طول شبانه روز به طور طبیعی تغییر می کند. کمترین دمای بدن در حدود ساعت ۴ صبح، و بیش ترین دما حدود ساعت ۱۸ می باشد (البته به شرط این که عادت فرد این باشد که در روز بیدار باشد و در شب بخوابد). به این ترتیب، دمای ۳۷٫۵ درجهٔ سلسیوس که از طریق دهان و به هنگام عصر گرفته شده باشد، الزاماً تب نیست؛ در حالی که همین دما صبحگاه تب محسوب می شود.

به هنگام اندازه گیری دمای بدن از طریق دهان باید در نظر داشت که خوردن، نوشیدن و سیگار کشیدن حداقل ۲۰ دقیقه قبل از اندازه گیری موجب تغییر دمای دهان می شود. دمای بدن پس از صرف غذا افزایش می یابد. نکتهٔ دیگر این است دمای طبیعی افراد نسبت به یک دیگر، و حتی نسبت به روزهای مختلف متغیر است. در زن ها دمای بدن با توجه به چرخهٔ ماهیانه نیز تغییر می کند (به طور متوسط، دمای بدن زنان به مدت ۱۴ روز پس از تخمک گذاری ‎۱°C افزایش می یابد). به علاوه، عوامل روان شناختی نیز موجب تغییر دمای بدن می شوند.

تب نتیجهٔ پاسخ دمایی در برابر عفونت ها و برخی از بیماری هاست:

– بیماری های عفونی چون آنفلوآنزا، سرماخوردگی، ایدز، مالاریا، گاستروآنتریت (التهاب ویروسی معده و روده ها) و مونونوکلئوز عفونی

– التهابهای پوستی چون کورک، آکنه و آبسه

– بیماری های نقص ایمنی چون سارکوئیدوز و لوپوس منتشر

– تخریب بافتها، همچون همولیز (تخریب گلبول های قرمز)، انفارکتوس (مرگ ناگهانی همه یا بخشی از سلول های یک بافت به علت کمبود اکسیژن)، سندرم له شدگی، رابدومیولیز و خونریزی مغزی

– تب های حاصل از مصرف داروهایی چون لاموتریژین، پروژسترون و نیز شیمی درمانی؛ تب های حاصل از مصرف برخی داروها به عنوان اثر جانبی دارو (همچون آنتی بیوتیک)؛ و تب های حاصل از قطع برخی داروها چون هروئین و فنتانیل

– سرطانها، به خصوص سرطان خون، سرطان لنف و سرطان کلیه

– برخی اختلالات متابولیسم چون نقرس و پورفیری

فواید تب

این که تب برای بدن مفید است یا مضر سؤالی است که به دیدگاه پزشکان و کارشناسان بستگی دارد. در هر حال، از لحاظ علمی، تب پاسخی ایمنی است که به بدن کمک می کند تا دربرابر عوامل بیماری زا مقابله کند، و از این نظر مفید است.

دمای بالای بدن

تب مانع از رشد و حتی موجب مرگ برخی از عوامل بیماری زا می شود. به علاوه، بالا رفتن دمای بدن موجب تکثیر گلبول های سفید و افزایش بازده آن ها در مقابل میکروبها می شود. تحقیقات نشان می دهند که تب آثار مؤثری بر بهبودی دارد:

– افزایش تحرک گلبول های سفید

– تقویت فاگوسیتوز در گلبول های سفید

– کاهش اثر آندوتوکسین موجود در غشای سلولی باکتریها

– تکثیر لنفوسیت های تی

– تقویت عملکرد اینترفرون

– افزایش میزان تولید پادتن

پیش از آن که آنتی بیوتیکها ابداع شده و به بازار بیایند، برای درمان سیفیلیس عصبی، به طور عمدی و مصنوعی، در بیمار تب ایجاد می کردند که این عمل نتیجه بخش هم بود.

درمان تب

هر تبی لزوماً مورد درمان مستقیم قرار نمی گیرد. تب نشانهٔ مبارزهٔ بدن در مقابل عوامل بیماری زا است، و در صورتی که مقدار آن خیلی زیاد نباشد، اغلب داروهایی برای درمان بیماری، و نه درمان مستقیم تب مصرف می گردند. با این وجود، برای جلوگیری از افزایش تب و ایجاد نقص در بدن، تب باید دائماً کنترل شود.

برای تب کمتر از ۴۰ درجه به تنهایی نیازی به درمان نیست، مگر آن که پزشک ملاحظات دیگری دربارهٔ بیمار داشته باشد. به بیمارانی که تب دارند توصیه می شود به مقدار کافی مایعات بنوشند، چرا که تب موجب تبخیر آب بدن می شود. از آنجا که مصرف آب بیش از حد موجب هیپوناترمی (کاهش نمک های محلول در پلاسمای خون، به خصوص سدیم) می شود، مصرف سایر نوشیدنی ها نیز توصیه می شود.

داروی ژلوفن

بسیاری از بیماران به علت علایم تب از دارو استفاده می کنند. تب موجب افزایش تپش قلب می شود؛ و ممکن است به افراد مسن یا افرادی که دچار بیماری های قلبی و عروقی هستند فشار وارد کند. برای پایین آوردن تب یا قطع آن از تب بُرهایی چون پاراستامول، ایبوپروفن و گاه آسپیرین استفاده می شود. استامینوفن و ناپروکسن هم با تب مرتبط هستند. مکانیسم اثر داروهای ضد تب، جلوگیری یا مختل کردن تولید یا فعالیت آنزیم های مربوط به سنتز (تولید) پروستاگلاندین است.

علاوه بر مصرف دارو، استفاده از لباس یا حولهٔ مرطوب و خنک، پاشویه و حمام با آب ولرم موجب کاهش دمای بدن می شود. این روش برای نوزادان از اهمیت بالایی برخوردار است؛ چرا که بهتر است از مصرف دارو جلوگیری شود. همچنین دمای بدن می تواند از طریق تبخیر (عرق کردن) یا جریان همرفتی کاهش یابد.

تب در نوزادان

تب در نوزادان می تواند موجب تشنج شود. خردسالانی که کم تر از ۵ سال سن دارند، به ویژه نوزادان و کودکان ۶ ماهه تا ۳ ساله آمادگی ابتلا به تشنج در کنار تب را دارند. برای جلوگیری از این حالت، باید دمای بدن نوزاد به آرامی پایین بیاید.

در گذشته، برای کاهش تب نوزادان حمام با آبی که ‎۲°C از دمای بدن نوزاد خنک تر است و مصرف با هم پاراستامول و آسپیرین، به منظور جلوگیری از تشنج و تبخیر آب بدن و نیز افزایش آرامش کودک، توصیه می شد. با این وجود، هیچ یک از تحقیقات جدید تأثیر تب بُرها را در جلوگیری از تشنج ثابت نکرده است.

به علاوه، تعداد کمی از نوزادان (۲ تا ۵٪) دچار تشنج می شوند. بنابراین، از آن جا که هدف از تب مبارزه با عفونت است، استفاده از تب بُر برای نوزادانی که ریسک تشنج ندارند ضروری نیست.

درصورتی که دمای بدن نوزاد به ‎۳۸٫۵°C برسد، مصرف تنهای پاراستامول توصیه می شود.

در صورت تب نوزاد، هرچند خفیف، باید به پزشک مراجعه شود (مراجعه به اورژانس به هنگام تب شدید ضرورت دارد). در این فاصله، پایین آوردن تب نوزاد با استفاده از لباس های نازک، مصرف نوشیدنی های خنک و کاهش دمای اتاق نیاز است.

تب های طولانی

در موارد زیر باید سریعاً به یک پزشک مراجعه کرد:

– نوزاد کوچک تر از ۳ ماه

– دمای بیش از ‎۴۰°C

– کاهش وزن

– تشنج مکرر یا طولانی با وجود تلاش برای کاهش دما

– لکه هایی بر روی پوست

– بی هوش شدن

– گریهٔ دائم

– سایر موارد خطرناک

نکات مهم

– تب بالای ۳۹/۵ درجه سانتی گراد در یک کودک یا نوجوان غیر عادی نیست. اما در بزرگسالان هنگام تب بالای ۳۸/۳درجه سانتی گراد، باید به پزشک مراجعه کرد.

– وقتی تب خیلی بالا باشد، می‏توانید از بسته‏ های یخ روی کشاله ران و زیر بغل کودک استفاده کنید، اما بهتر است اول با پزشک، در این باره مشورت کنید.

– اگر تب بالا با گرفتگی گردن، تنفس سخت، گیجی شدید، سستی و رخوت، هذیان گویی، تشنج یا سرفه با خلط رنگی همراه باشد، به پزشک یا اوژانس زنگ بزنید.

– هرگز از الکل برای ماساژ پوست جهت کاهش تب استفاده نکنید. بخار آن سمی است و الکل از طریق پوست جذب می‏ شود. به جای آن از آب ولرم استفاده کنید.

توصیه های خانگی

۱- هنگامی که بیمار بزرگسال تب دارد باید لباس خنک بپوشد و خود را با پتو نپوشاند.

۲- هنگامی که بیمار شروع به لرز می کند باید لباس گرم بپوشد تا لرز تمام شود سپس دوباره لباس سبک به تن کند.

۳- اگر بیمار ناخوش است یا تب بالا دارد هر ۴ ساعت استامینوفن به وی بدهید بروفن هم می تواند مثل استامینوفن مفید باشد. بروفن را می توان هر۶ تا ۸ ساعت مصرف کرد از آ اس آ(اسپرین) در افراد زیر ۲۰ سال استفاده نکنید.

۴- اگر بیمار داروی ضد تب را استفراغ کند می توانید از شیاف استامینوفن (استعمال از طریق مقعد) استفاده کنید از دکتر داروساز کمک بخواهید.

۵- توصیه ما این است که در زمان تب و لرز استحکام نکنید. استحمام باعث لرز می شود و لرز باعث بالا رفتن دوباره دمای بدن می گردد.

۶- بیمار تشویق کنید زیاد مایع بنوشد. هنگام تب از دست رفتن مایعات زیاد می شود.

۷- دارو را هر ۴ ساعت تکرار کنید به خصوص اگر تب بالا رفته باشد.

۸- اگر بیمار علاوه بر تب گلودرد، سرفه، گوش درد یا دیگر مشکلات را هم بیان می کند شاید دچار سرماخوردگی شده باشید.

5/5 - (1 امتیاز)

ممکن است شما دوست داشته باشید
ارسال نظر

درصورتی‌که نیاز به مشاوره و یا طرح پرسش از پزشک را دارید، فقط در بخش «از دکتر بپرسید» مطرح کنید.

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

از پزشکان نبض‌ما بپرسید