دارویی که برای درمان ناباروری تجویز می شود

کلومیفن سیترات جزو داروهای مدولاتور انتخابی گیرنده استروژن بوده و در شکل دارویی قرص در بازار موجود است. این دارو به طور گسترده برای تحریک تخمک گذاری در مشکل عدم تخمک گذاری یا اُلیگواوولاسیون تجویز می گردد.

گردآوری – نبض ما

کلومیفن معمولا به شکل قرص در یک دوره پنج روزه مصرف می شود که به تولید هورمونهایی که باعث آزاد شدن تخمک می شوند (مثل اف اس اچ) کمک می کند و تخمدانها را وادار به تولید یک یا چند تخمک می کند.

موارد مصرف

کلومیفن (با نام تجاری کلاماید یا کلامید) برای درمان ناباروری ناشی از کاهش یا فقدان تخمک گذاری در زنان، به غیر از ناباروری های با عامل ناشناخته به کار برده می شود. این ترکیب همچنین در درمان بی کفایتی عملکرد جسم زرد و نیز تشخیص نارسائی محورهیپوتالامیک غده فوق کلیه مفید می باشد. به منظور ارزیابی عمل تخمدانها در تخمک گذاری نیز استفاده شده است. این دارو معمولاً پنج روز در ماه مصرف می شود.

در ناباروری مردانی که تولید اسپرم در آنها کافی نیست و نیز درمانی مکمل در مردان مبتلا به هیپوگنادیسم٬ جایی که برای درمان کمبود تستوسترون طبیعی٬ از تزریق دارو استفاده می شود و برای حذف فیدبک منفی روی هیپوتالاموس و درپی آن آتروفی بیضه تجویز می گردد.

تخمک گذاری نامنظم و قرص کلومیفن

اگر تخمک گذاری در شما نامنظم است یا اصلا وجود ندارد ،خصوصا اگر شما سندرم تخمدان پلی کیستیک دارید کلومیفن می تواند به باروری شما کمک کند. (اگر شماسندرم تخمدان پلی کیستیک دارید و به نظر می رسد که کلومیفن در شما اثر نمی کند، ممکن است پزشکتان، متفورمین را به عنوان داروهای حساس کننده به انسولین تجویز کندتا به پاسخ دهی شما به کلومیفن کمک کند)

همچنین ممکن است شما کلومیفن ودیگر داروهای باروری را قبل از انجام تکنیک های پیشرفته کمکی باروری مثل آی وی اف مصرف کنید تا باعث تولید چندین تخمک در شما برای این روش شود.

کلومیفن همچنین در مردانی که عدم تعادل هورمونی با منشا هیپوفیز یا هیپوتالاموسی دارندوباعث شمارش وکیفیت وحرکت پایین در آنها گردیده است ،مصرف می شود.

مکانیسم اثر

کلومیفن عمدتاً دارای اثرات ضداستروژنی بوده و بعضاً خواص استروژنی نیز دارد. این دارو با اتصال رقابتی به گیرنده های استروژن در سلولهای هیپوتالاموس، مانع اثر مهاری استروژن بر آزادشدن گنادوتروپین ها و در نتیجه افزایش LH و FSH می گردد. افزایش ترشح گنادوتروپین هاموجب بلوغ فولیکول های تخمدانی، افزایش پیک LH قبل از تخمک گذاری، تخمک گذاری و در نهایت تکامل جسم زرد می شود. درناباروری مردان نیز از طریق افزایش ترشح LH و FSH، اثر درمانی خود را اعمال می کند.

عوارض جانبی

اعصاب مرکزی: سردرد، بی قراری، بی خوابی، سرگیجه، احساس منگی، افسردگی، خستگی، فشار روحی.

قلبی ـ عروقی: برافروختگی های وازوموتور شبیه گرگرفتگی های یائسگی، زیادی فشارخون.

پوست: کهیر، بثورات پوستی یا درماتیت آلرژیک.

چشم: تاری دید، دوبینی، احساس برق زدن در چشم ها، فتوفوبی (علائم مسمومیت چشمی قریب الوقوع ).

دستگاه گوارش: تهوع، استفراغ، نفخ، اتساع، ناراحتی یا درد شکم، زیاد شدن اشتها، افزایش وزن بدن، زرد شدن پوست و چشم ها.

ادراری ـ تناسلی: تکرر ادرار و پر ادراری، کیست و بزرگی تخمدان (به طور خودبه خود با قطع دارو برطرف می شود)، خونریزی زیاد در قاعدگی، چندقلوزایی.

سایر عوارض: آلوپِسی قابل برگشت، احساس ناراحتی در پستان، سرفه، تنگی نفس.

توجه: در صورت بروز هرگونه عوارض بینایی طی درمان، باید مصرف دارو قطع شود. همچنین در صورت رشد کیست تخمدان و یا بزرگی تخمدان ها، مصرف دارو تا زمان برگشت تخمدان ها به اندازه قبل از درمان، قطع شده و سپس، درمان با مقدار کمتر و به مدت کوتاه تری شروع می شود.

موارد منع مصرف و احتیاط

موارد منع مصرف شامل بیماری کبدی و یا سابقه اختلال عملکرد کبد؛ خونریزی غیرطبیعی از محل نامعلوم؛ طی بارداری یا شک به بارداری، فیبروئیدها یا خونریزی غیرطبیعی رحم، کیست تخمدان یا سندرم تخمدان پلی کیستیک می شود.

موارد احتیاط نیز شامل اختلالات بینایی، افسردگی روانی یا ترومبوفلبیت می شود.

از درمان با کلومیفن چه انتظاری می رود؟

کلومیفن معمولا به شکل قرص در یک دوره پنج روزه مصرف می شود.که به تولید هورمونهایی که باعث آزاد شدن تخمک می شوند مثل FHS کمک می کند و تخمدانها را وادار به تولید یک یا بیشتر تخمک می کند. بعد از پایان مصرف یک دوره کلومیفن، هیپوتالاموس هورمون LH را آزاد می کند و این هورمون به تخمدانها فرمان می دهد که یک یا بیشتر تخمک رسیده شده را به داخل لوله های رحمی آزاد کنند.اگر یک تخمک در مسیر خود به سمت حفره رحمی با یک اسپرم سالم برخورد کند، شما شانس حامله شدن خواهید داشت.

طول درمان

اگر عادت ماهیانه شما منظم است ،شما مصرف کلومیفن را در روز سوم یا چهارم پریود شروع می کنید وپنج روز به مصرف آن ادامه می دهید.

اگر عادت ماهیانه در شما نامنظم است، پزشک ابتدا مطمئن خواهد شد که شما باردار نیستید و سپس با تجویز دارویی به نام پروورا (مدروکسی پرژسترون استات) عادت ماهیانه را در شما ایجاد خواهد کرد، سپس احتمالا پس از پنج تا دوازده روز بعد از مصرف آخرین قرص، تخمک گذاری می کنید. پزشک به دقت شما ار تحت نظر خواهد داشت و بیشتر نظارت می کندکه چگونه تخمدانها برای آزاد کردن یک تخمک آماده می شوند.

اغلب زنان بیشتر اوقات سه تا شش دوره درمان دریافت می کنند. یک یا دو ماه دارو درمانی برای منظم شدن تخمک گذاری لازم است. اگر دوره دریافت دارو افزایش یابد شانس باردار شدن بهبود پیدا نمی کند، بنابراین اگر بعد از سه دوره، موفق نشدید، پزشک ممکن است دوز دارو را افزایش دهد یا داروی دیگری را تجویز کند.