نحوه تشخیص پارگی رباط صلیبی
رباط (لیگامان) بافتی از جنس کلاژن با مقاومت بسیار بالا در برابر کشش در بدن است و سبب اتصال دو استخوان به یکدیگر می شود بنابراین می توان گفت مفصل محل اصلی قرار گیری رباط در بدن می باشد. یکی از انواع رباط های موجود در مفصل زانو رباط صلیبی (خلفی و قدامی) است که وظیفه اصلی آن حفظ ثبات این مفصل بوده و به سبب شکل ظاهری به این نام خوانده میشود. به دلیل موقعیت حساس این رباط احتمال آسیب در برخی شرایط شدید فیزیکی وجود داشته و ترمیم آن توسط عمل جراحی رباط صلیبی انجام میشود.
علل آسیب و پارگی رباط صلیبی چیست؟
اصطلاح پارگی رباط صلیبی را اغلب در خبرهای ورزشی شنیده ایم. احتمال آسیب به رباط صلیبی ورزشکاران رشته های مختلف مانند فوتبال نسبت به سایر افراد در زندگی روزمره بالاتر است. با این حال ممکن است حوادث غیر مترقبه نیز ریسک آسیب را افزایش دهند.
- تصادفات رانندگی
- پریدن از ارتفاع
- زمین خوردن
- کشیدگی بیش از اندازه پاها
- کاهش ناگهانی سرعت در هنگام دویدن
- ورزشکاران رشته های مختلف مانند کشتی، کوهنوردان
- تغییر ناگهانی جهت پاها در هنگام راه رفتن و یا دویدن
- عوامل ژنتیکی که سبب می شوند رباط صلیبی در برخی افراد بسیار آسیب پذیر باشد.
میزان آسیب دیدگی رباط صلیبی را با توجه به شدت آسیب به درجات 1 تا 3 دسته بندی می کنند. پزشک متخصص با توجه به وضعیت بالینی بیمار، درمان های غیر تهاجمی و یا کم تهاجمی یعنی عمل جراحی رباط صلیبی را در نظر خواهد گرفت.
علائم رباط صلیبی آسیب دیده
با توجه به وسعت آسیب و ضربه وارد شده به مفصل زانو و در نهایت پارگی رباط صلیبی علائم متفاوتی زانوی بیمار بروز خواهد کرد:
- علائم سطحی: کوفتگی، التهاب و تورم در مفصل زانو
- علائم جدی: اسپاسم عضلات، تورم و کبودی، خونریزی، ناپایداری زانو، ناتوانی در راه رفتن، درد شدید، احساس صدای تق تق در زانو و یا احساس خالی کردن زانو
پزشک چطور آسیب دیدگی رباط صلیبی را تشخیص میدهد؟
در صورت بروز آسیب به مفصل زانو لازم است بیمار برای تشخیص به موقع و درست به پزشک متخصص ارتوپد و جراح زانو مراجعه کند. دکتر شهرستانی جراح زانو و متخصص استخوان و مفاصل هستند که دوره های تکمیلی فلوشیپ فوق تخصصی جراحی زانو، لگن و شانه را در کشورهای اتریش و انگلستان گذرانده است. معمولا در آسیب ها و بیماری های مربوط به تخصص ارتوپدی معاینات بالینی از انجام عکس برداری های پیشرفته نیز اهمیت بالاتری دارد. معاینات انجام شده توسط پزشک برای تشخیص آسیب دیدگی رباط صلیبی عبارتند از:
- دریافت شرح حال بیمار
- بررسی دامنه حرکتی زانو
- ارزیابی محدودیت های احتمالی در هنگام باز و بسته شدن زانو
- بررسی احتمال وجود ناپایداری در زانو با انجام تکنیک های پزشکی
- در صورت نیاز به معاینات دقیق تر از تصاویر MRI نیز استفاده شود
جراحی بازسازی رباط صلیبی به چه صورت انجام میشود؟
پس از انجام معاینات لازم، ارزیابی شدت، وسعت آسیب، سن و در نهایت نوع فعالیت و حرفه بیمار، پزشک تصمیم به انجام و یا عدم انجام عمل جراحی رباط صلیبی می گیرد.
این عمل جراحی به صورت کم تهاجمی و توسط یک برش بسیار کوچک در ناحیه مفصل زانو و به کمک آرتروسکوپ انجام میشود. از آنجایی که رباط به صورت طبیعی توانایی ترمیم ندارد پزشکان تاندون را که دارای عملکرد مشابهی است با رباط آسیب دیده جایگزین می کنند. مراحل عمل ترمیم رباط صلیبی عبارت است از:
- حذف رباط آسیب دیده
- برداشت قطعه ای تاندون از نواحی عضله چهار سر ران یا همسترینگ ( ممکن است از تاندون اهدایی استفاده شود)
- قطعه تاندون توسط ابزار مخصوص مانند پیچ و مهره های جراحی در قسمت های تعبیه شده در استخوان ران و درشت نی جایگذاری میشود
- در آخر نیز برش های کوچک ایجاد شده بخیه میشوند
مراقبت های قبل از عمل جراحی رباط صلیبی:
- ممنوعیت مصرف سیگار و دخانیات حداقل 2 هفته پیش از جراحی
- کنترل قند خون پیش از جراحی
مراقبت های پس از عمل جراحی رباط صلیبی:
رعایت مراقبت های توصیه شده پس از عمل جراحی رباط صلیبی، برای رسیدن به نتیجه مطلوب و افزایش بازده عمل جراحی بسیار کمک کننده خواهد بود.
- حفظ بهداشت و سلامت ناحیه جراحی ( تعویض به موقع پانسمان)
- مصرف به موقع داروهای تجویز شده ( مشکن و آنتی بیوتیک)
- فشار وارد نکردن به زانو در هنگام نشستن و راه رفتن
- استفاده از واکر و یا عصا در هنگام راه رفتن
- استفاده از کمپرس یخ در دفعات متعدد برای کاهش تورم
- استفاده از زانوبند
- انجام به موقع حرکات ورزشی و یا حضور در جلسات فیزیوتراپی تجویز شده توسط پزشک معالج
ریسک عمل نکردن رباط صلیبی آسیب دیده چیست؟
آنچه اهمیت دارد شروع سریع درمان های اولیه پس از تشخیص می باشد. در صورت اقدام به موقع درمان از بروز خطرات بعدی نظیر فرسودگی و سایش مفصل زانو جلوگیری خواهد شد. اما به تعویق انداختن عمل جراحی رباط صلیبی ریسک آسیب به مینیسک و بروز آرتروز را به شدت افزایش می دهد. در این صورت لازم است بیمار علاوه بر عمل ترمیم رباط صلیبی عمل ترمیم مینیسک را نیز انجام دهد.
خوشبختانه بیش از 80% افرادی که پس از تشخیص به موقع تحت عمل جراحی توسط پزشک با تجربه و با مهارت کافی قرار می گیرند بعد از گذراندن دوران نقاهت به زندگی روزمره و فعالیت های حرفه ای خود باز می گردند.
