علل مشکلات روانی بعد از سقط جنین و درمان

امید و رویاهای یک خانم باردار ناگهان با سقط جنین از بین می‌رود و دچار اختلالات خلقی متعددی می‌شود. ناراحتی‌های مادر در پی سقط جنین ممکن است منجر به افسردگی شود.

نبض ما- سقط جنین در واقع به از دست دادن ناگهانی جنین قبل هفته 22 بارداری و زمانی که وزن جنین کمتر از 400 تا 500 گرم است گفته می‌شود. سقط‌ها معمولا علت‌های گوناگونی دارند. ممکن است خود به خودی یا درمانی باشند. در نوع خودبه‌خودی، مرگ جنین داخل رحم یا کنده شدن زودرس جفت باعث خروج محصولات بارداری شده است. سقط‌های زیر 12 هفته علت ژنتیکی دارند و سقط‌های بالای 12 هفته، به علت مشکل‌های داخل رحم یا جنینی اتفاق می‌افتند.

رابطه عاطفی مادر و جنین

امروزه تاکید بر آن است از زمانی که مادر متوجه بارداری خود می‌شود با جنین ارتباط عاطفی برقرار کند. طبق تحقیقات انجام‌شده جنین در رحم مادر صدای او را می‌شنود پس صحبت کردن مادر با جنین به این ارتباط کمک می‌کند. فرهنگ و شخصیت مادر، مکان زندگی، رضایت از زندگی و همسر و برنامه‌ریزی برای بچه‌دار شدن این ارتباط را غنی‌تر می‌کند بنابراین شاید تحمل از دست دادن جنین در این گروه از زنان کمی مشکل باشد.

احساس گناه بعد از سقط جنین

بلافاصله بعد از سقط جنین ، هیجانات شما به شدت در نوسان است. در یک لحظه خشم همه وجودتان را فرا می گیرد و در لحظه بعد به شدت غمگین می شوید. احساس گناه، ناباوری، خشم، غم، اندوه، افسردگی و انکار از جمله مهمترین احساساتی است که در این مرحله تجربه می کنید و قدرت تمرکزتان را تا حدی از دست می دهید. حتی اگر جنین شما در همان چند هفته اول از دست رفته باشد، اما رابطه مادر و جنین بسیار قوی است و از دست دادن این رابطه به بهای زیادی برای مادر تمام می شود. حتی بعضی از مادران به دلیل اختلالات عاطفی ناشی از سقط دچار علائم جسمانی هم می شوند. این علائم شامل خستگی، اختلال در به خواب رفتن، اختلال در تمرکز، از دست دادن اشتها و به گریه افتادن های متناوب است. تغییرات هورمونی ناشی از سقط جنین مهمترین علت بروز این علائم در مادری است که دچار سقط جنین شده است.

شرایط روحی بعد از سقط جنین

روانشناسان فرآیند 4 مرحله ای را معرفی می کنند که افراد در برابر از دست دادن عزیزانشان با آن روبه رو هستند: ناراحتی، خشم، انکار و سپس پذیرش.

در افسردگی بعد از سقط جنین با از دست دادن و فقدان روبه رو هستیم یعنی زنی که آماده مادر شدن بوده است ناگهان جنین خود را از دست می دهد درست مثل زمانی که عزیزی را از دست داده است همان طور که در مرگ عزیزان مراحل متعددی مانند ناراحتی، خشم، انکار و سپس پذیرش را طی می کنیم مادر نیز از این مراحل عبور می کند اما گاه در مرحله پذیرفتن، افسردگی نیز دیده می شود.

انکار

در این مرحله مادر به خودش می گوید: «من دچار سقط جنین نشدم. همه چیز روبه راه است و من به خوبی از خودم مراقبت می کنم.

خشم و افسردگی

در این مرحله مادر به خودش می گوید: چرا من؟! چرا بچه من باید بمیرد؟ این اصلا عادلانه نیست. هرگز انقدر در زندگی ام غمگین نشده بودم.

پذیرش

در این مرحله مادر به خودش می گوید: فقط من نیستم که دچار سقط جنین شدم. خیلی ها هستند که وضعیتی مثل من دارند. من دوباره می توانم مادر شوم. شاید باید از کسی کمک بگیرم. درست است که این مراحل به ترتیب برای مادر رخ می دهد و او بالاخره می تواند با این غم و اندوه کنار بیاید اما دیدن یک نوزاد، شنیدن خبر بارداری یکی از آشنایان و… می تواند دوباره او را به مرحله انکار یا خشم و احساس گناه برگرداند.

علت مشکلات روانی بعد از سقط جنین

برای افسردگی بعد از سقط جنین ، دو علت روحی روانی و هورمونی مطرح است. در دوران بارداری، سطح هورمون‌های استروژن و پروژسترون، به‌خصوص پروژسترون، افزایش می‌یابد. پروژسترون معمولا آستانه تحمل را بالا می‌برد و به شخص آرامش می‌دهد، تمایل به خواب و استراحت را بیشتر و حساسیت در برابر مشکلات را کم می‌کند. با قطع ناگهانی پروژسترون، عوارض ناشی از آن‌ که همانا تحریک‌پذیری و به دنبال آن اضطراب و افسردگی است، شدت می‌یابد. از عوامل روحی روانی، می‌توان به‌ « فقدان جنین» اشاره کرد. مادر که آماده پذیرش نوزاد است، ناگهان جنین خود را از دست می‌دهد. نوع سقط جنین در افسردگی بسیار موثر است. برای برخی از مادران که سقط‌های مکرر دارند، طبیعتا تحمل این ضایعه بسیار دشوارتر است.

درمان افسردگی بعد از سقط جنین

ما باید کاری کنیم که مادر سوگوار بهتر بتواند با موضوع روبه رو شود و درد و رنج کمتری تجربه کند و بتواند راحت تر به مرحله پذیرش دست یابد. حمایت اطرافیان شاه کلید رویارویی درست با موضوع سقط جنین ناخواسته است ولی مسئولیت فرد را از او سلب نمی کند. خوب است بانوانی که چنین شرایط تلخی را تجربه می کنند، خود نیز برای بازگشت به شرایط عادی و نشاط انگیز تلاش کنند.

برای کنار آمدن با این غم می توانید به موارد زیر توجه کنید

خودتان را سرزنش نکنید

اینکه شما چه غذایی خوردید یا نخوردید، استراحت کردید یا نکردید، اسید فولیک خوردید یا نخورید، تاثیر زیادی روی سقط جنین تان در سه ماهه اول بارداری ندارد. در سه ماه اول بارداری اغلب سقط ها ناشی از اختلالات کروموزومی است که ممکن است حتی ارثی هم نباشند بلکه تنها به دلیل یک اشتباه در حین فرایند تقسیم سلولی به وجود آمده اند. بنابراین نباید خودتان را سرزنش کرده و به خودتان بگویید اگر فلان کار را کرده یا نکرده بودم، الان بچه ام سر جایش بود.

غم و اندوه خود را به رسمیت بشناسید

ممکن است بعد از سقط جنین احساس انزوا، افسردگی،خستگی یا اضطراب کنید. لازم نیست نگران شوید چون همه این احساسات طبیعی است و ممکن است کمی طول بکشد تا بتوانید به همان وضعیت سابقتان برگردید.

درباره وضعیت خودتان حرف بزنید

بعد از سقط جنین سکوت نکنید و توی خودتان فرو نروید. به همسرتان بگویید که چه احساسی در این مورد دارید. اگر چه ممکن است احساسی که او در این لحظه دارد با شما متفاوت باشد اما به طور قطع او هم از اینکه فرزندش را از دست داده ناراحت است ولی به شکل متفاوتی این غم و اندوه را نشان می دهد. با دوستان نزدیک و صمیمی خود در این زمینه صحبت کنید. مطمئنا در بین آنها هم کسانی هستند که دچار سقط جنین شدند و شاید تا این لحظه شما هرگز از این اتفاق خبر نداشتید. اگر احساس کردید به کمک حرفه ای احتیاج دارید حتما نزد روان شناس بروید.

از دوباره مادر شدن نترسید

اینکه یک بار دچار سقط جنین شدید اصلا به این معنا نیست که در بارداری دوم هم این اتفاق برایتان می افتد. اتفاق ریسک سقط جنین در بارداری دوم آنقدرها زیاد نیست. البته برای باردار شدن مجدد صبر کنید تا از نظر روانی به وضعیت با ثباتی برسید و بعد با مشورت پزشکتان باردار شوید.

توصیه هایی به اطرافیان

یکی از کارهایی که معمولا اطرافیان فرد سوگوار انجام می دهند، این است که سعی می کنند هر وسیله، تصویر یا هر مقوله ای که فرد را به یاد عزیز از دست داده اش می اندازد، از دسترس و از برابر چشمان او دور می کنند. این کار سنجیده نیست و تنها فرد را از درک و پذیرش واقعیت دور می کند و هر چه پذیرش، دیرتر اتفاق بیفتد، آمادگی فرد برای بازیابی روانی خودش به تعویق می افتد و نتیجه این که دوره رنج و عذابش طولانی تر می شود. می توانیم همدلی خود را به مادر سوگوار این گونه نشان دهیم که:

• به او بگوییم که درک می کنیم چقدر برایش سخت است که بپذیرد فرزندش را از دست داده است.
• اجازه بدهیم با اسباب بازی ها یا لباس هایی که احتمالا برای فرزندش تهیه کرده روبه رو شود و اگر خودش تمایل داشت به اتاق کودک از دست رفته برود، گریه کند و دقایقی را در آن جا تنها باشد، مانع او نشویم و حتی در مواردی همراهی اش کنیم.
• می توانیم به او پیشنهاد دهیم احساسات و تجربه خود را روی کاغذ بنویسد.
• اگر همسر او هستیم، حتما به جایگاه مطمئن او در قلب مان اشاره کنیم و نوید شرایط و روزهای متفاوت و بهتری را به او بدهیم.
• از کارشناس آگاه مشورت بگیریم، ارزشش را دارد!

نبض ما– گردآوری