سلول های آفتاب پرست
آفتاب پرستی را در نظر بگیرید که می تواند خودش را به هر شکلی دربیاورد. سلول های بنیادی هم کارکردی شبیه آفتاب پرست ها دارند، اما با یک تفاوت بزرگ. وقتی آفتاب پرست، مثلا خودش را همرنگ سنگی می کند که کنارش وجود دارد، درواقع، آفتاب پرست، سنگ نمی شود و همچنان یک آفتاب پرست باقی می ماند و ماهیتش عوض نمی شود، ولی یک سلول بنیادی می تواند خودش را به شکل هر سلولی دربیاورد و اتفاقا ماهیت جدید به خود بگیرید.
به گزارش نبض ما به نقل از سلامت آنلاین، سلول های بنیادی را مادر تمام سلول‌ها می دانند که می تواند به هر سلولی در بدن تبدیل شود. فرض کنید وقتی به دلیل بیماری یا حادثه، بخش از سلول های یک قسمت بدن از بین می رود، در این حالت سلول های بنیادی می توانند وارد میدان شده و جایگزین سلول های آسیب دیده شوند. درواقع، کارکرد آنها می تواند بازسازی و ترمیم بافت‌های مختلف بدن باشد.
تحقیق درباره سلول های بنیادی، یکی از مباحث جذاب در علم پزشکی و زیست شناسی است که همچنان دانشمندان زیادی روی این موضوع علمی کار می کنند. قابلیت تبدیل شدن سلول های بنیادی به هر سلولی در بدن، دقیقا می تواند مثل آچار فرانسه ای باشد که قادر است هر بیماری را شفا ببخشد، اما این فقط یک طرف ماجراست. خیلی ها معتقدند که نباید در تاثیر درمان با سلول های بنیادی، اغراق کنیم، زیرا هنوز دانش بشر در مقابل سلول های بنیادی، دانشی ناتمام است و یا حداقل نمی توان به این زودی ها به سلول های بنیادی در درمان همه بیماری ها دل بست.
انواع سلول های بنیادی؛ از پرتوان تا تک توان
برخلاف تصور مردم، خود سلول های بنیادی هم به انواع مختلفی تقسیم می شوند. سلول های بنیادی تمام توان از سلول های جنین گرفته می شود. از آن جهت به آنها می گویند تمام توان، چون می توانند هر نوع بافتی را بدن تولید کنند.
سلول های بنیادی پرتوان، قابلیت تبدیل شدن به هر سلولی را ندارند، اما می توانند به طیف وسیعی از سلول های بدن مثل بافت‌های عصبی، ماهیچه‌ای، چربی، همبند، خون، لوزالمعده، تیروئید و … تبدیل شوند. در خون بند ناف نوزاد و حتی پالپ دندان های یک انسان بزرگسال هم می توان نمونه هایی از این یاخته های پرتوان را به دست آورد.
چند توانی ها هم نوعی دیگر از سلول های بنیادی هستند که توانایی آنها برای تبدیل شدن به انواع سلول ها، کمتر از سلول های بنیادی پرتوان است، ولی می توانند مثلا برخی سلول‌های بنیادی مغز استخوان را تشکیل دهند. سلول های بنیادی در بافت های عصبی و پوست یک انسان بزرگسال می تواند منبع این سلول باشد.
سلول های بنیادی تک توان، نمونه دیگری از سلول های بنیادی است که توانایی آنها در پایین ترین سطح سلول های بنیادی قرار دارد و می توانند فقط به یک سلول بنیادی تبدیل شوند. مثلا سلول های «لنفوسیت‌های B» فقط می توانند سلول های «پلاسموسیت‌ها» را تولید کنند.
بازار داغ سوء استفاده از سلول های بنیادی
هرچقدر که این سلول ها می توانند موثر و شفا بخش باشند، به همان اندازه هم این روزها بازار سوء استفاده از سلول های بنیادی، داغ است. کم نیستند افرادی که هیچ تخصصی در دانش پزشکی ندارند، اما با سوء استفاده از نام سلول های بنیادی، داروها و درمان های عجیب و غریبی را برای درمان بیماری های صعب العلاجی مثل سرطان، تالاسمی، آلزایمر، فلج نخاعی، ام اس و … تجویز می کنند، آن هم در حالی که هنوز درمان با سلول های بنیادی در مرحله تحقیق و پژوهش است.
دکتر بابک زمانی، نورولوژیست و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران در گفتگو با سلامت آنلاین به همین مساله اشاره می کند و می گوید: شاید سلول های بنیادی در آینده ای نامعلوم، یک امید بزرگ برای درمان باشد، اما هنوز در مرحله ای نیست که ادعا شود این سلول ها می توانند همه بیماری ها را درمان کنند.
جدای از آنکه به گفته زمانی، این کار نیاز به تحقیقات گسترده دارد، به عقیده او، درمان با سلول های بنیادی به تجهیزات و تکنولوژی های برتری هم نیاز دارد که خیلی از این تجهیزات در کشور ما وجود ندارد.
بنابراین به گفته این استاد دانشگاه، نباید امید واهی به بیماران صعب العلاج تزریق کرد و خود بیماران هم نباید فریب بخورند و حس کنند که سلول های بنیادی، معجزه می کند.
زمانی تاکید دارد که حتی در برخی کشورها درخصوص تاثیر سلول های بنیادی، اجازه تحقیق روی انسان را نمی دهند و همچنان این تحقیقات روی حیوانات صورت می گیرد، بنابراین نباید درباره تاثیر سلول های بنیادی روی انسان، اغراق کرد.
