از هیدرونفروز کلیه چه می دانید؟

هر فرد در بدن خود دو کلیه به اندازه مشت فرد بزرگسال دارد که در دو طرف ستون مهره ها و در قسمت زیرین قفسه سینه در پشت قرار دارند، اگر چه کوچکند ولی وظایفی پیچیده و حیاتی را برای حفظ تعادل بدن برعهده دارند.

گردآوری- نبض ما

کلیه ها، اعضای بسیار مهمی در بدن انسان هستند. از وظایف کلیه ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• دفع مواد زاید و مایعات اضافی کمک می کنند.
• خون را تصفیه، برخی از مواد را حفظ و برخی را دفع می کنند.
• تولید گلبولهای قرمز را تحت نظارت قرار می دهند.
• ویتامین های موثر در رشد را می سازند.
• هورمون های موثر در تنظیم فشار خون را تولید می کنند.

یکی از عواملی که باعث می شود کلیه در معرض بیماری قرار گیرد، هیدرونفروز کلیه است که در ادامه بیشتر با آن آشنا می شویم.

هیدرونفروز کلیه

تجمع بیش از حد ادرار در کلیه و سیستم جمع کننده ادرار (لگنچه و کالیس ها) را هیدرونفروز کلیه می نامند. این مشکل باعث می شود که کلیه ها بزرگتر از حد طبیعی نسبت به سن باشند.

هیدرونفروز در دوران کودکی و جنینی

ناهنجاری های سیستم ادراری- تناسلی دومین گروه از بین ناهنجاری های شایع جنینی می باشند که هیدرونفروز یک طرفه جنین شایعترین ناهنجاری در این گروه می باشد.

به طور کلی میزان شیوع ناهنجاری های جدی در جنین انسان حدود ۱% موارد است.

۵۰% این ناهنجاری ها مربوط به سیستم عصبی، ۲۰% مربوط به سیستم ادراری- تناسلی، ۱۵% مربوط به سیستم گوارشی و ۸% آن مربوط به سیستم قلبی- ریوی است.

این ضایعه علل متعددی دارد. گاهی خطرناک بوده و با کاهش عملکرد کلیه ها همراه است ولی در بیشتر موارد وجود هیدرونفروز کلیه برای کودک خطرناک نیست. هیدرونفروز کلیه می تواند یک طرفه یا دو طرفه باشد و در بیش از ۵۰ درصد موارد خود به خود از بین رفته و تهدیدی برای کودک محسوب نمی شود.

هر گونه انسداد در مسیر مجرای ادرار، میزنای (حالب) و لگنچه کلیه سبب ایجاد هیدرونفروز جنینی می شوند. همچنین برگشت ادرار از مثانه به حالب (رفلاکس)، وجود کیست های کلیه و کلیه های دوگانه (دوبلکس) نیز به می توانند سبب هیدرونفروز زمان جنینی باشند.

با توجه به این موارد، بررسی دقیق علت هیدرونفروز جنینی بعد از تولد نوزاد جهت پیشگیری از آسیب جدی به کلیه ها و حفظ عمکرد طبیعی آنها بسیار ضروری است.

هیدرونفروز کلیه چه عوارضی دارد؟

اگر کلیه به صورت قابل توجهی متورم باشد یا مسدود شده باشد، کودک ممکن است درد، تهوع یا استفراغ یا حتی خون در ادرار داشته باشد. با این حال بیشتر درجات هیدرونفروز کلیه باعث درد یا ناراحتی نمی شود.

بیشتر هیدرونفروزها، کلیه را در معرض بیماری یا عفونت قرار نمی دهند. با این حال اگر اتساع مرتبط با رفلاکس وزیکواورترال باشد، رفلاکس فاکتور ریسکی برای توسعه هر دو عفونت های کلیه و مثانه است. اگر اتساع شدید و شامل هر دو کلیه باشد، بیماری کلیه محتمل است.

چگونه هیدرونفروز کلیه را تشخیص دهیم؟

در بیشتر موارد هیدرونفروز کلیه ، از تصویر برداری اولتراسوند استفاده می شود. زمانی که کلیه مبتلا به این شرایط باشد، بسته به سن و جنسیت کودک، اشعه ایکس مثانه می تواند برای نگاه به حرکت ادرار به کلیه یا انسداد در مجرای پیشاب (در صورتی که کودک پسر باشد) انجام شود.

در موارد دیگر که در آن شرایط شدید است، اسکن هسته ای کلیه باید برای مشخص کردن انسداد کلیه انجام شود. انسداد ممکن است نیاز به مداخله جراحی برای حفظ کلیه داشته باشد.

اگر هیدرونفروز هر دو کلیه را درگیر کند، ارزیابی بیشتر با تست خون استاندارد باید در بیمارستان یا مطب انجام شود تا اطمینان حاصل شود که عملکرد کلیه طبیعی است.

معمولا هنگام سونوگرافی از مادر باردار در سه ماهه آخر بارداری نیز این بیماری تشخیص داده می شود و پزشک سونوگرافیست متبحر در صورت وجود هیدرونفروز در کلیه های جنین آن را گزارش می کند.

زمانی که تشخیص هیدرونفروز کلیه مطرح می شود، باید با اورولوژیست برای بازبینی تصاویر اشعه  ایکس مشورت شود، تاریخچه کامل و ارزیابی فیزیکی کودک بررسی شود و سپس تعیین شود آیا مطالعات آینده ضروری است یا خیر.

در حالی که این اختلال عموما یک شرایط اورژانسی است، اگر کودک درد دارد، عفونت های قابل توجه دارد یا هر دو کلیه درگیر باشد، در این صورت اورولوژیست باید کودک را بلافاصله ویزیت کند.

در نهایت توصیه ای که می شود این است که در تمام پسران مبتلا به ناهنجاری های سیستم ادراری  نظیر هیدرونفروز، انجام هر چه زودتر ختنه ضروری است چرا که ریسک عفونت های ادراری را شدیدا کاهش می دهد.

درمان هیدرونفروز کلیه

بیشتر هیدرونفروز ها کوچک است و به خودی خود با بزرگ شدن کودک بهبود پیدا خواهد کرد. با این حال اگر اتساع قابل توجه یا شدید باشد، این حالت ممکن است انسداد کلیه را نشان دهد که نیاز به جراحی برای حل انسداد خواهد داشت. اگر اتساع کلیه مرتبط با رفلاکس وزیکورترال باشد، و اگر رفلاکس با بزرگتر شدن کودک برطرف نشود، اصلاح رفلاکس ممکن است ضروری باشد. انسداد مجرای پیشاب پسران باید با جراحی اصلاح شود.

آیا می دانید گاهی کیست ممکن است در خارج از کلیه قرار داشته باشد!! آیا چنین کیستی کشنده است؟

کیست کورتیکال کلیه

منابع:

سایت دکتر وریانی، سایت دکتر غروبی، پزشکان بدون مرز