RBC در آزمایش خون چیست؟

RBC مخفف RED BLOOD CELL است و منظور از آن تعداد گلبولهای قرمز خون می‌باشد. بنابراین RBC در آزمایش خون ، تعداد شمارش سلول های قرمز خون است.

سلول‌های قرمز خون بیشترین سلولهای خونی را تشکیل می‌دهند. سلول های قرمز سلول‌هایی بدون هسته و مقعر‌الطرفین هستند. در شرایط طبیعی قطر آنها بطور متوسط ۷٫۵ میکرون می‌باشد. اگر اندازه سلول کوچکتر از ۶ میکرون باشد میکروسیت و اگر بزرگتر از ۹ میکرون باشد، ماکروسیت نامیده می‌شوند.

حتماً بخوانید

چه زمانی برای آزمایش خون بارداری مناسب است؟

حضور گویچه‌های قرمز با اندازه‌های مختلف در خون را آنیزوسیتوزیس Anisicytosis و حضور گویچه‌های قرمز با اشکال متفاوت در خون را پوی کیلو سیتوزیس Poikilocytosis می‌نامند که در حالات مریضی دیده می‌شوند.

شکل سلول های قرمز خون

گلبولهای قرمز سلولهایی مقعرالطرفین و قابل انعطاف هستند که ضمن عبور از مویرگها بهم چسبیده و به صورت میله‌ای استوانه‌ای درمی‌آیند که رولکس (Rouleaux) نامیده می‌شود. شکل ویژه و انعطاف پذیری زیاد گویچه‌های قرمز را به پروتئین‌های محیطی ویژه‌ای نسبت می‌دهند که به سطح داخلی غشای اریترویسیتها چسبیده‌اند.

برخی از بیماریهای ارثی خون مانند کروی یا بیضی شکل بودن گویچه‌های قرمز از نقص پروتئینهای فوق ناشی می‌گردد. غشای این سلولها همچنین حاوی رسپتورهای مربوط به گروههای خونی می‌باشد و یکی از عوامل تعیین کننده ویسکوزیته خون می باشند.

اندازه و تعداد سلول های قرمز خون

محل ساخته شدن این گلبول ها در افراد بالغ مغز استخوان می باشد. گلبولهای قرمز در زیر میکروسکوپ به رنگ زرد نارنجی دیده می شوند. تعداد گویچه‌های قرمز در حالت طبیعی در خون زنان ۳٫۶ تا ۵٫۵ میلیون در هر میکرولیتر و در خون مردان ۴٫۱ تا ۶ میلیون در هر میکرولیتر است.

نسبت حجم سلولهای خون به کل خون برحسب درصد را هماتوکریت می‌نامیم. هماتوکریت در زنان سالم و بالغ ۴۵ – ۳۵ درصد و در مردان سالم و بالغ ۵۰ – ۴۰ درصد است.

وظایف سلول های قرمز خون

کار اصلی گلبول های قرمز انتقال اکسیژن از ریه به بافتها جهت متابولیسم است. همچنین انتقال بخشی از گازکربنیک بافتها به ریه بوسیله گلبولهای قرمز انجام می شود. گویچه‌های قرمز خون حاوی مولکول پیچیده‌ای به نام هموگلوبین می‌باشد که از یک قسمت پروتئینی به نام گلوبین و یک رنگ دانه آهن‌دار به نام «هم» تشکیل شده است.

گلوبین مرکب از ۴ زنجیره پلی‌پپتیدی است که به هر زنجیره یک پورفیرین آهن‌دار متصل شده است. هموگلوبین به علت داشتن آهن که در حالت احیا شده می‌باشد. می‌تواند با اکسیژن و دی‌اکسید کربن ترکیب شده و به ترتیب آهن ، هموگلوبین و کربامینو هموگلوبین تشکیل دهد.

دلایل بالا بودن ESR در آزمایش خون چیست؟ برای اطلاعات بیشتر این مقاله را بخوانید

کاهش هموگلوبین خون نشانه چیست؟

کاهش هموگلوبین نشان دهنده کم خونی می باشد.

علل کاهش هموگلوبین عبارتند از :

• صدمات

• جراحی

• خونریزی

• سرطان کولون و یا سرطان روده بزرگ

• زخم معده

• کمبود مواد مغذی مثل کمبود آهن ، فولات و ویتامین B12

• مشکلات مغز استخوان از قبیل: سرطان مغز استخوان ، سرکوب توسط داروهای شیمی درمانی و نارسایی کلیه

• غیرطبیعی بودن هموگلوبین (کم خونی داسی شکل و یا تالاسمی)

• بزرگ شدن طحال

• واسکولیت

• خونریزی شدید قاعدگی

• بیماری کلیوی

• مسمومیت با سرب

• سرطان خون

• کم خونی فقر ویتامین

• لنفوم هوچکین و غیرهوچکین

• کم کاری تیروئید

• سیروز کبدی
• داروهای ضدویروسی برای ایدز
• داروهای شیمی درمانی

• خون دماغ شدن

اربی سی خون چیست

RBC مخفف کلمه سلول‌ قرمز خون است. هدف از شمارش گویچه های خون، شمردن و تعیین تعداد گلبولهای قرمز در یک میلیمتر مکعب خون است. مقادیر طبیعی آن بین ۴/۷ تا ۶/۱ میلیون در هر میکرولیتر خون است. این عدد برای خانم‌ها مقداری کمتر و در کودکان مقداری بیشتر است.

RBC بالاتر از سطح نرمال به چه معناست؟

اگر در تفسیر آزمایش خون شما سطح RBC در بالاتر از حد نرمال باشد، شما اریتروسیتوز دارید.

بروز این عارضه مى تواند به دلائل ذکر شده در زیر رخ دهد:

• مصرف دخانیات
• بیماری قلبی مادرزادى
• کم آبی
• کارسینوماى سلول هاى کلیوى – نوعى سرطان کلیه
• فیبروز ریوی
• ورا پولى سیتمیا (polycythemia vera)، بیماری مغز استخوان که باعث تولید بیش از حد RBCها می شود و با جهش ژنتیکی همراه است

هنگامی که به ارتفاعات مى روید، ممکن است سطح RBC شما برای چند هفته افزایش یابد چرا که در هوا اکسیژن کمتری وجود دارد.

مصرف برخی داروهای خاص مانند جنتامایسین و متیلدوپا می توانند سطح RBC شما را افزایش دهند. جنتامایسین یک آنتی بیوتیک است که برای درمان عفونت های باکتریایی در خون استفاده می شود. متیلدوپا اغلب برای درمان فشار خون بالا استفاده می شود. این دارو رگ های خونی را شل می کند تا خون راحت تر در بدن جریان پیدا کند. حتما درمورد داروهای مصرفی با پزشک خود مشورت کنید.

سطح بالاى RBC ممکن است باعث بروز آپنه خواب،  فیبروز ریوی و دیگر شرایطی شود که باعث کمبود اکسیژن در خون می شود.

داروهای تقویت کننده عملکرد مانند تزریق پروتئین و استروئیدهای آنابولیک نیز می توانند سطح RBC ها را افزایش دهند.  بیماری کلیوى و سرطان های کلیوی نیز می توانند منجر به افزایش سطح RBC شود.

عوامل افزایش RBC

تعداد گلبولهای قرمز ( آر بی سی ) ممکن است افزایش یابد که به آن پلی سیتمی یا اریترمی می گویند که دو نوع است:

۱- پلی سیتمی فیزیولوژیک که در اثر نیاز بدن به اکسیژن ایجاد می شود مثل ورزشکاران یا کسانی که در ارتفاعات زندگی می کنند.

۲- پلی سیتمی ورا (حقیقی) که در اثر سرطانی شدن سلولهای ایجاد کننده گلبولهای قرمز ایجاد می شود.

علاوه بر این بیماری‌های ریوی یا کلا هر نوع بیماری‌ای که هیپوکسی مزمن (کمبود اکسیژن طولانی مدت در بدن) ایجاد می کند، مثلا بیماری‌ مادرزادی قلبی، هم باعث تولید بیشتر RBC می‌شوند.

عوامل کاهش RBC

خونریزی‌های گوارشی یا خون‌ریزی‌‌های واضح از محل زخم، سوءتغذیه و فقر آهن یا کمبود ویتامین B12، شکستن سلول‌های خونی یا همولیز در اثر بعضی بیماری‌های خاص مثل فاوسیم، بعضی مشکلات ژنتیکی مثل گلبول‌های قرمز سلول داسی‌شکل و مشکلات مغز استخوان باعث پایین آمدن مقدار گلبول‌های قرمز می‌شوند.

نارسایی و بعضی مشکلات کلیوی، بیماری‌های مزمن و تومورهای سرطانی و همچنین بیماری‌های روماتویید هم باعث از بین رفتن RBC های خون و کاهش این عدد در برگه آزمایش می‌شوند. علاوه بر این ها خوردن داروهایی مثل کلرامفنیکل هم باعث کاهش RBC می‌شود.

چگونه از روی آزمایش خون بفهمیم کم خونی داریم؟ برای اطلاعات بیشتر این مقاله را بخوانید

شاخص های سنجش RBC در آزمایش خون

• تعیین میانگین حجم یک گویچه قرمز (A- MCV)
• تعیین میانگین مقدار هموگلوبین در یک گویچه قرمز و غیره (B –MCH)
• گزارش مرفولوژی گویچه های قرمزخون C -Red Blood Cell morphology report D -Immature cells report
• گزارش سلول های نارس
• گزارش انگل خونی از جمله انگل مالاریا در صورت مشاهده E – Malaria Parasit report

چند نکته راجع به RBC

• به طور طبیعی، گلبول قرمز بعد از تولید در مغز استخوان، ۱۲۰ روز در خون زندگی می‌کند و در آخر عمر خود خرد می‌شود و به عناصر سازنده‌اش تبدیل می‌شود.
• مقدار RBC در طی بارداری به طور طبیعی کمی کمتر نشان داده می‌شود، چون حجم قسمت مایع خون افزایش پیدا می کند.
• بسته به آزمایشگاه و نوع کیت مورد استفاده، ممکن است مقیاس شمارش این سلول فرق کند.

• شما می توانید سوالات خود را از طریق لینک پرسش از دکتر با پزشکان ما مطرح نمایید.