بررسی انواع درمان و راه های پیشگیری بیماری آلزایمر

بیماری آلزایمر از بیماری‌های شایع قرن اخیر می‌باشد که درصد بالایی از مبتلایان به آن افراد سالمند می‌باشند. بیماری آلزایمر، نوعی از بیماری عصبی می‌باشد که بر روی حافظه اثر گذار می‌باشد و شایع‌ترین علت زوال عقل محسوب می‌شود. تاکنون درمانی قطعی برای آلزایمر کشف نشده است ولی درمان‌های دارویی وجود دارند که می‌توانند به کاهش روند بیماری کمک کنند و علائم آن را کمتر کنند.

آلزایمر چیست؟

آلزایمر یک بیماری عصبی است که با مرگ سلول‌های مغزی باعث از بین رفتن حافظه و منجر به زوال عقل می‌شود. این بیماری در واقع عامل اصلی زوال عقل محسوب می‌شود. بیماری آلزایمر در مراحل اولیه به طور معمول بر حافظه کوتاه مدت تاثیر می‌گذارد، به عنوان مثال، شما شاید فراموش کنید که برای صبحانه چه خوردید یا مکالمات خود را تکرار کنید. با این حال، با پیشرفت بیماری، افراد به تدریج حافظه بلندمدت خود را نیز از دست خواهند داد.

محققان معتقدند که ایجاد پروتئین‌های غیرطبیعی، باعث به وجود آمدن پلاک‌ها در مغز می‌شود، این پلاک‌ها سلول‌های مغزی را محاصره می‌کنند و توانایی ایجاد ارتباط با دیگر سلول‌ها را از آن‌ها می‌گیرند و در نهایت باعث آسیب و مرگ سلول‌ها می‌شوند. همچنین می‌توان گفت که برخی از مواد شیمیایی مهم در مغز فردی که به آلزایمر مبتلا است، کم است. کاهش سطح این مواد شیمیایی، بدان معنی است که پیام‌ها به آن اندازه که لازم است منتقل نمی‌شوند و حرکت نمی‌کنند.

علائم آلزایمر

در ابتدا علائم این بیماری بسیار خفیف می‌باشد اما با گذشت زمان، علائم شدیدتر خواهند شد. سرعت پیشرفت این بیماری در افراد مختلف، متفاوت می‌باشد. در برخی از بیماران این روند سرعت کندی دارد و بیمار از وقتی که بیماری در او تشخیص داده می‌شود تا 20 سال آینده نیز به زندگی خود ادامه خواهد داد.

ولی به طور کلی می‌توان گفت که از هنگامی که بیماری در فرد تشخیص داده می‌شود، او می‌تواند از 5 تا 10 سال به زندگی خود ادامه دهد.

علائم این بیماری در افراد مختلف متفاوت می‌باشد. بیماران مبتلا به آلزایمردر مراحل اولیه، معمولا در به خاطر سپردن چیزها مشکل دارند. آلزایمر به از دست دادن حافظه منجر می‌شود به طوری که فرد نمی‌تواند مطلب جدیدی را بیاموزد یا آن را به خاطر بسپرد. افراد مبتلا به آلزایمر، ممکن در یافتن کلمات مناسب دچار مشکل شوند.

به تدریج خاطرات رویدادهای مهم زندگیشان محو می‌شود. یادآوری هر چیزی که نیاز به طی چندین مرحله در ذهن دارد، محو می‌شود. به عنوان مثال، اعضای خانواده برای فرد دچار آلزایمر آشنا هستند اما ممکن است نتواند رابطه خاص را شناسایی کند.

بسیاری از افراد بیماری آلزایمر را بیماری می‌دانند که تنها حافظه را تحت تاثیر قرار می‌دهد. اما آلزایمر تنها یک بیماری تاثیر گذار بر حافظه نیست بلکه این بیماری می‌تواند از نظر جسمی و روحی نیز تاثیرگذار باشد و برای فرد مشکلات دیگری را ایجاد نماید.

این بیماری می‌تواند بر نحوه راه رفتن، صحبت کردن و عملکرد بدن تاثیر بگذارد.

هرچه این بیماری پیشرفته‌تر شود، پلاک‌ها و خوشه‌هایی که به سلول‌های سالم آسیب می‌زنند بیشتر در مناطق مسئول رفتارهای بدن ظاهر خواهند شد. در این دوره انجام فعالیت‌های روزمره مانند پیاده روی، غذاخوردن و حتی صحبت کردن سخت‌تر می‌شود. در این دوره فرد مبتلا به آلزایمر به یک کمک تمام وقت احتیاج دارد تا بتواند تمامی کارهای خود را به روال سابق به انجام برساند.

علائم اولیه بیماری آلزایمر می‌تواند شامل، گیجی، بی نظمی، مشکلات حافظه و تغییرات خلق و خوی باشد. همچنین تغییر شخصیت، و روحیه‌ی ناپایدار از علائم بعدی آلزایمر می‌باشند.

آیا آلزایمر قابل درمان است؟

یکی از مهم‌ترین سوالاتی که افراد در مواجهه با این بیماری می‌پرسند این است که آیا آلزایمر قابلیت درمان دارد یا نه؟ برای پاسخ به این پرسش باید ابتدا بگوییم که آلزایمر یک بیماری عصبی برگشت ناپذیر می‌باشد.

به این معنا که پروتئین‌هایی در مغز افراد مبتلا به آلزایمر با هم ترکیب شده و باعث تشکیل یک پلاک می‌شوند، این پروتئین‌ها به سلول‌های سالم مغزی حمله کرده و باعث از بین رفتن سلول‌های مغزی می‌شوند.

با این حال، مداخلات درمانی وجود دارد که می‌تواند کیفیت زندگی افراد مبتلا به آلزایمر را بهبود بخشد و زندگی را برای آن‌ها آسان‌تر نماید. درمان‌های موجود فقط روند پیشرفت آلزایمر را کند می‌کنند. برخی از گزینه‌ها ممکن است علائم را کاهش دهد. و به نظر می‌رسد که تاکنون الگوی دارویی مناسبی اثبات نشده است.

درمان آلزایمر با گیاهان دارویی

از آن جایی که درمان‌های شیمیایی و دارویی، نتایج خیره کننده‌ای را در درمان بیماری آلزایمر نشان نداده‌اند؛ پزشکان و محققان به دنبال اثرات دارویی گیاهان رفته اند. گیاهان دارویی می‌توانند دریچه امیدی برای درمان بیماری آلزایمر محسوب شوند.

داروهای گیاهی از گذشته در طب سنتی ایران، نقش برجسته‌ای داشته اند. داروهای گیاهی، با مکانیسم‌های مختلف می‌توانند در معالجه بیماری آلزایمر موثر باشند. برخی از گیاهان دارویی که حاوی برخی از آنتی اکسیدان‌های طبیعی هستند که می‌توانند در بهبود بیماری تاثیر گذار باشند. گیاهان از خانواده گل سرخ، به عنوان گیاهان زینتی شناخته می‌شوند. اما مدت‌هاست که ویژگی‌های بی نظیر درمانی و غذایی این گل مورد توجه قرار گرفته است.

در گذشته آناکاردیا برای تقویت هوش و درمان زوال عقل استفاده می‌شد. آناکادریا، داروی گیاهی است که از ترکیب چندین گیاه با عسل بدست می‌آید. برخی از گیاهانی که در این دارو استفاده شده‌اند خاصیت ضدالتهابی دارند و برخی دیگر خواص آنتی اکسیدانی، و به این ترتیب این دارو تاثیری چندجانبه بر بیماری آلزایمر دارد. در حال حاضر گیاه دارویی جینکو، فسفاتیدیل سرین از جمله گیاهان موثر بر این بیماری عنوان شده اند.

همچنین اثرات درمانی گیاهان مریم گلی و بادرنجبویه نیز در بهبود فعالیت‌های ادراکی در فرد مبتلا به آلزایمر خفیف تا متوسط مشاهده گردیده است.

درمان بیماری آلزایمر با گل سرخ

اخیرا تحقیقاتی صورت گرفته که از ویژگی‌های چند منظوره گل سرخ، استفاده کرده و از فلانوئیدها موثر آن، عصاره‌ای استخراج نموده‌اند که بر عملکرد حافظه موثر می‌باشد. نتایج این تحقیقات نشان داده که عصاره گل سرخ، باعث بهبود قابل ملاحظه حافظه‌های مکانی و طولانی مدت در فرد می‌شود. پژوهش‌ها نشان می‌دهند که عصاره گل سرخ، علائم استرس و افسردگی که خود می‌توانند از عوامل ابتلا به آلزایمر باشند را بهبود می‌بخشد.

همچنین از مغز در برابر حملات عصبی محافظت کرده و باعث تقویت حافظه می‌گردد. البته استفاده از این عصاره باید به میزان و دوز مشخصی صورت بپذیرد تا اثرات درمانی آن مشاهده گردد. این تحقیقات نوید گزینه درمانی جدیدی برای پیشگیری و درمان اختلال در بیماری آلزایمر را می‌دهد.

آلزایمر در جوانی

با توجه به اینکه ژنتیک نیز در بیماری آلزایمر موثر می‌باشد، احتمال ابتلا جوانان به این بیماری هم وجود دارد. با توجه به سابقه خانوادگی ،افرادی که دارای ژن نادر آلزایمر هستند، علائم این بیماری را در دهه‌های 30، 40 و 50 سالگی بروز خواهند داد. افراد جوان در سنین20 تا 60 سالگی هم می‌توانند به این بیماری مبتلا گردند. البته درصد فراوانی این بیماری در بین جوانان کمتر از 5 درصد می‌باشد.

از آن جایی که پزشکان در افراد جوان به دنبال آلزایمر نیستند، می‌تواند تشخیص زود هنگام این بیماری در افراد جوان یک روند طولانی باشد. ممکن است به صورتی نادرست علائم به استرس مرتبط شوند.

دانشمندان از مکانیسم دقیق که باعث به وجود آمدن این بیماری می‌شود باخبر نیستند. اما می‌دانند که تجمع آمیلوئید در مغز باعث ایجاد سمومی می‌شود که برای مغز خوب نیست. به تازگی دانشمندان متوجه وجود تجمع این آمیلوئیدها در افراد جوان شده اند. دانشمندان باور دارند که اگر بتوانند از پیرشدن این توده‌ها جلوگیری کنند، می‌توانند از ابتلا افراد جوان به آلزایمر جلوگیری نمایند.

آلزایمر در سالمندان

آلزایمر و به طور کلی بیماری‌های که منجر به زوال عقل می‌شوند در سنین پایین‌تر از 60 سال، نادر هستند. اما بعد از 60 سالگی، به طور فزاینده‌ای شایع می‌شود. به طوری که 7 درصد از بزرگسالان 60 سال به بالا، دچار زوال عقل هستند.

به طور کلی عواملی که احتمال ابتلا به آلزایمر را در یک فرد افزایش داده، مربوط به سن، سابقه خانوادگی ابتلا به بیماری آلزایمر و دارا بودن ژن خاص می‌باشد. مانند همه انواع زوال عقل، آلزایمر هم در اثر مرگ سلول‌های مغزی ایجاد می‌شود. بدین معنا که آلزایمر روند پیری نیست و هر فردی با افزایش به بیماری آلزایمر دچار نخواهد شد. آلزایمر یک بیماری عصبی است، و مرگ سلول‌های مغزی به صورت پیشرونده رخ می‌دهد.

در فردی که مبتلا به آلزایمر است، بافت و اتصالات عصبی کم و کمتر می‌شود، افراد سالمند مبتلا به بیماری آلزایمر، اغلب دچار مشکلات سلامتی نیز می‌شوند. این مشکلات سلامتی شامل سوء تغذیه، پوکی استخوان، شکستگی استخوان‌ها، مشکلات خواب، اضطراب و رفتارهای آشفته گردد. مراقبت از یک فرد سالمند که مبتلا به آلزایمر است و مشکلات سلامتی دیگری نیز دارد می‌تواند چالش برانگیز باشد و نیاز به مراقبتی 24 ساعته داشته باشد.

پیشگیری از بیماری آلزایمر

برای پیشگیری از آلزایمر، تغییر در سبک زندگی و غذایی پیشنهاد می‌شود. هر چند هنوز علت دقیق این بیماری برای محققان مشخص نمی‌باشد ولی عواملی را برای پیشگیری از آن موثر می‌دانند.

در طب سنتی ایران، برای جلوگیری از آلزایمر علاوه بر توصیه‌هایی مربوط به سبک زندگی، رویکردهای غذایی خاصی هم مورد بررسی قرار گرفته است. از جمله رژیم غذایی که منجر به پیشگیری از زوال عقل می‌شود، افزایش استفاده از مصرف آجیل، تخم مرغ، شیر و کشمش و انگور می‌باشد. این ترکیبات مملو از اسیدهای چرب اشباع نشده هستند.

یافته‌های پژوهشی جدید نشان می‌دهد که این مواد در پیشگیری و درمان زوال عقل و آلزایمر موثر می‌باشند. همچنین برخی از تغییرات در سبک زندگی برای پیشگیری از این بیماری توصیه می‌شود، از جمله افزایش فعالیت‌های جسمی، گوش دادن به موسیقی، حضور در جشن‌ها، بو کردن برخی عطرها.

به طور کلی محققان دریافتند که عواملی که می‌توانند در پیشگیری از بیماری آلزایمر موثر باشند به شرح زیر می‌باشد:

• ورزش منظم
• درمان و کنترل بیماری‌های قلبی، دیابت، فشار خون بالا
• ترک سیگار
• کنترل وزن
• پیگیری یک رژیم غذایی متنوع و سالم
• یادگیری در تمام طول زندگی
• آموزش مطالب به دیگران
• زندگی اجتماعی

تفاوت آلزایمر با فراموشی

فراموشی و بیماری آلزایمر شبیه هستند، اما یکسان نیستند. فراموشی یک اصطلاح عمومی است و انواع مختلفی دارد که آلزایمر تنها یکی از آن‌ها می‌باشد. در اینجا می‌خواهیم تفاوت آلزایمر با فراموشی را بررسی نماییم.

فراموشی اصطلاحی است که برای توصیف مجموعه‌ای از علائم به کار می‌رود. و بیماری آلزایمر، نوع خاصی از زوال عقل و فراموشی می‌باشد که باعث کاهش تدریجی حافظه و قدرت تفکر می‌شود. فراموشی یک سندرم است، به این معنا که مجموعه‌ای از علائم بدون علت خاص را توصیف می‌کند و نشان دهنده یک بیماری نیست.

یکی از بزرگترین تفاوت‌های این دو این است که آلزایمر بیماری برگشت ناپذیری است، از هنگامی که بیماری آغاز می‌شود، روندی پیش رونده دارد ولی فراموشی، می‌تواند موقتی باشد و فرآیندی برگشت پذیر داشته باشد.

علاوه بر این، علت آلزایمر مشخص است و می‌توان در آزمایش‌ها اثرات این بیماری را مشاهده نمود، در حالی که فراموشی، شاید علت مشخصی نداشته باشد ولی به فراموشی مبتلا شده است.

به طور کلی می‌توان گفت که بیماری آلزایمر هر چند ریشه‌ای ژنتیکی دارد، اما ما می‌توانیم با زندگی سالم و رعایت نکاتی که برای پیشگیری از این بیماری بیان شده است، از ابتلا به آن جلوگیری نماییم. با توجه به این که جامعه جهانی روند پیری را سپری می‌کند، بیماری آلزایمر از بیماری‌های شایع در سال‌های آینده خواهد بود که باید به پیشگیری و درمان آن، اهمیت ویژه‌ای داده شود.