دیابت شیرین چیست؟+[ویدئو]

دیابت شیرین که به طور خلاصه دیابت نامیده می شود مشکل شایعی است که در آن میزان قند خون (گلوکز) به مدت طولانی بیش از اندازه بالا است.

نبض ما – دیابت شیرین پدیده‌ای است که آزردگی اندام‌های گوناگون را در بر دارد وگرنه به خودی خود بالا بودن اندک قند خون به ویژه در روزهای نخست سبب احساس بدی در بیمار نمی‌شود ولی در دراز مدت کلیه، چشم، اعصاب، قلب و هر جای بدن که رگ از آنجا می‌گذرد دچار اختلال می‌شود.

دیابت شیرین فامیلی بوده و حدود ۲ درصد مردم در جهان به آن مبتلا هستند. در  بیماران دیابت شیرین افزایش گلوکز به قدری است که از آستانه کلیوی گذشته و لذا نمی‌تواند مجددا جذب گردد. بنابراین در ادرار قند (Glocosuria) مشاهده می‌گردد. افزایش فشار اسمزی در ادرار سبب افزایش دفع آب یا همان ادرار (Polyuria) شده است. در دیابت با اینکه مقدار گلوکز خون زیاد است، ولی ذخیره گلیکوژن کم شده، لیپیدها و پروتئینها می‌سوزند، لذا شخص دیابتی دائما احساس گرسنگی می‌کند و پرخور (Polyhagia) می‌باشد.

دیابت چیست؟

هنگامی که شما غذا می خورید، بدن شما غذا را به گلوکز تبدیل می کند. گلوکز نوعی قند است که بدن برای تامین انرژی از آن استفاده می کند. گلوکز همراه خون به نقاط مختلف بدن برده می شود. به منظور حفظ سطح قند خون در محدوده طبیعی، بدن نیاز به انسولین دارد.

انسولین یک هورمون است که باعث می شود سلول های بدن، قند را مصرف کرده و ذخیره کنند. اگر انسولین کافی نباشد یا این که به درستی کار نکند، باعث می شود که سطح قند خون بالا رود. قند خون بالا می تواند مشکلات سلامتی زیادی در پی داشته باشد.

دیابت شیرین وابسته به انسولین (IDDM)

دیابت شیرین به دیابت جوانی (Insulin Dependent Diabets Mellitus) یا IDDM نیز معروف است، ضایعه معمولا در سلولهای بتا جزایر لانگرهانس لوزوالمعده بوده، لذا پس از صرف غذا (حاوی مواد قندی)، انسولین ترشح نمی‌گردد.

بدن برای انتقال قند از خون به داخل سلول ها، نیازمند هورمونی به نام «انسولین» است. انسولین را غده ای در بدن به نام «پانکراس» تولید می کند. در صورت ابتلا به دیابت انسولین یا تولید نمی شود و یا ترشح آن کم می شود و در برخی از انواع دیابت سلول ها به انسولین پاسخ مناسب نمی دهند. در هر صورت سلول های بدن نمی توانند قند و سایر کربوهیدرات های رژیم غذایی را به طور طبیعی از خون برداشت نمایند بنابراین سوخت و ساز  این ماده در بدن دچار اختلال می شود.

در این ضایعه، در کبد فرایندهای گلوکونئوژنز و ستوژنز صورت گرفته و راههای گلیکولیز (تجزیه گلوکز) و لیپوژنز (تجزیه لیپیدها)، صورت نمی‌گیرد. در سلولهای دیگر بافتها، به علت اینکه گلوکز نمی‌تواند وارد سلولها شود، لذا راه تولید قند از تجزیه پروتئینها و چربیها، تحریک می‌شود.

تجزیه لیپیدها در بافت چربی، باعث آزاد شدن اسیدهای چرب شده که به کبد انتقال یافته و در سنتز اجسام ستونی شرکت می‌کنند که این فرایند تولید ستواسیدوز کرده و در نهایت بیمار را به اغما می‌برد. آنزیم لیپو پروتئین لیپاز که در حضور انسولین فعال بوده و باعث صاف کردن خون از لیپیدها می‌شد، در فقدان انسولین، غیر فعال بوده و غلظت لیپیدها و اسیدهای چرب در خون، افزایش می‌یابد.

پس در دیابت شیرین افزایش گلوکز خون، می‌تواند به دو علت اصلی باشد: عدم وجود و یا نقصان انسولین که گلوگز نمی‌تواند وارد سلولهای مختلف گردد و دیگر اینکه در اثر شدت تولید قند از اسیدهای آمینه در کبد زیاد می‌شود که مقداری گلوکز به خون ریخته می‌شود و باعث افزایش غلظت گلوکز در خون می‌گردد.

علائم و دلایل بروز دیابت شیرین

دیابت نوع 1 به دلیل از بین رفتن سلول های تولید کننده انسولین در پانکراس توسط سیستم ایمنی بدن ایجاد می شود. دیابت نوع 2 به دلیل وجود عوامل مختلفی در کنار هم بروز پیدا می کند. از جمله ژنها، شیوه زندگی، چاقی و مقاومت بدن در برابر انسولین. اما با این حساب علائم این دو بیماری شبیه به یکدیگر هستند.

• افزایش گرسنگی
• خستگی
• تاری دید
• بیحسی یا سوزن شدن در دست ها و پاها
• زخمهایی که درمان نمی شوند
• کاهش وزن نامعلوم
• افزایش تشنگی و ادرار کردن

درمان دیابت

بیشترین تاثیر در کنترل دیابت، حفظ وزن سالم و سلامت کلی بدن از طریق یک رژیم غذایی خوب و برنامه تمرینی مناسب به دست می آید. شما لازم است که رژیم غذایی خود را به میوه ها و سبزیجات و غلات کامل و پروتئین ها بدون چربی متمرکز نمایید و از مصرف غذاهای با چربی اشباع، کربوهیدرات تصفیه شده و شیرینی ها بپرهیزید.

همچنین ورزش های ایروبیک و هوازی می تواند با منتقل کردن قند خون به سلول ها، باعث کاهش میزان آن در خون شوند. همچنین حساسیت شما نسبت به انسولین را کاهش می دهد بدین معنی که به انسولین کمتری برای جذب قند توسط سلول ها نیاز دارد.

همچنین احتمالا لازم باشد بر اساس برنامه درمانی خود روزی سه الی چهار بار قند خون خود را چک کنید به خصوص زمانی که انسولین استفاده می کنید. تا مطمئن شوید قند خون شما همان مقداری که می خواهید باقی مانده است یا خیر.

برخی اوقات شاید لازم باشد از داروهایی خوراکی استفاده نمایید. برخی از این داروها باعث افزایش سرعت تولید انسولین توسط پانکراس می شود و برخی هم تولید زیاد قند توسط کبد را مهار می کند. در برخی از موارد هم شاید جایگزینی و پیوند پانکراس برای افرادی که دیابت نوع 1 دارند بتواند مفید باشد. بدین معنی که دیگر نیازی به تزریق انسولین ندارند.

عوامل خطرساز دیابت شیرین

۱. فربه بودن: چاقی در گذشته شاید نشانه تندرستی بود اما امروزه هرچه وزن انسان متناب‌تر باشد بهتر است.

۲. سیگار کشیدن: عاملی که کاملا دست خود ماست، هر دیابتی که سیگار می‌کشد، در آینده مشکلات بسیاری خواهد داشت.

۳. اندازه بالا بودن قند خون: بسیاری از بیماران اظهار می‌کنند که قند خون ما ۳۰۰ بوده، با پیاده روی به ۱۸۰ رساندیمش و فکر می‌کنند که کار بزرگی کرده‌اند، که این تصور اشتباهی است.

۴. جنسیت: خطر ابتلا به دیابت نزد مردان بیشتر از زنان است.

۵. پیشینه بیماری دیابت در بستگان بیمار تاثیر دارد: بنابراین در صورت ابتلای خواهر یا برادرمان به دیابت باید بیشتر نگران خودمان باشیم.

۶. بالا بودن فشار خون: سالیان سال است در مورد عارضه فشارخون تحقیق می‌کنم و به این نتیجه رسیده‌ام که کاهش قند خون بدون توجه به فشارخون شدنی نیست.

۷. مصرف داروهای دیگر: در اکثر بیماران، مصرف داروهای ضد درد، بد‌ترین عامل برای اختلالات کلیوی است. برخی باور دارند که مسکن‌ها خیلی خوب‌اند چون از خارج وارد می‌شوند، درحالی که ژلوفن، بروفن و تمام این قبیل مسکن‌ها، برای بدن مثل سم عمل می‌کند، اگر دیابتی قصد حفظ سلامت کلیه‌های خود را دارد باید از مصرف این مسکن‌ها خود داری نماید.

۸. افزایش چربی خون: درگیریه شریان‌های مویرگی یعنی کلیه‌ها، سبب نارسایی کلیه می‌شود. نارسایی کلیه‌ها فشار خون را افزایش می‌دهد.

انواع دیابت شیرین

دیابت نوع ۱

دیابت شیرین نوع ا که زمانی به نام های دیابت نوجوانان و دیابت وابسته به انسولین نیز معروف بود، بیماری مزمنی است که وقتی پانکراس (لوزالمعده) میزان کمی انسولین(هورمونی که برای وارد کردن شکر به سلول ها به منظور تولید انرژی، نیاز است)  ترشح میکند و یا اصلا انسولین ترشح نمی کند، رخ میدهد. عوامل متعددی از جمله عوامل ژنتیکی و آلوده شدن به ویروس هایی خاص می توانند، باعث ابتلاء به دیابت نوع یک شوند. هرچند دیابت نوع ۱ معمولا در کودکی و نوجوانی رخ میدهد، اما امکان ابتلا بزرگسالان نیز به این بیماری وجود دارد.

علائم دیابت نوع ۱

• تشنگی شدید ، خشکی دهان و ادرار پی در پی
• کاهش وزن غیرعادی، خستگی و بی حالی
• گرسنگی شدید و افزایش اشتها
• تاری دید
• مشکلات پوستی (خشکی پوست، عفونت های قارچی و باکتریایی) که معمولا در دخترها شایع تر از پسرهاست.

سایر نشانه های خطرناک این بیماری که در اثر عدم کنترل قندخون رخ می دهد، شامل:

• از دست دادن هوشیاری
• بی حسی یا سوزن سوزن شدن در پا
• کتواسیدوز

زمانیکه سلول های شما نمی توانند برای تامین انرژی قند بسوزانند شروع به سوزاندن چربی برای بدست آوردن انرژی می کنند که اینکارشان باعث بوجود آمدن کتون ها در خون می شود. کتون ها اسیدهایی هستند که می توانند بدن را مسموم کنند.

میزان بالای اسید در بدن و سایر اختلالات که در نتیجه تغییر سطح PH خون ایجاد شده‌اند، می توانند فرد را دچار اغماء کنند. در این شرایط باید فرد را سریعا به بیمارستان منتقل کرد.

دیابت نوع ۲

دیابت شیرین نوع ۲ (دیابت بزرگسالان یا دیابت غیروابسته به انسولین)، یکی از شایع‌ترین انواع دیابت بوده و حدود ۹۰ درصد بیماران دیابتی را تشکیل می‌دهد. برخلاف دیابت نوع ۱، بدن در زمان ابتلا به دیابت نوع ۲ انسولین تولید می‌کند؛ اما یا میزان انسولین تولید شده توسط پانکراس کافی نبوده و یا بدن نمی‌تواند از انسولین تولید شده، استفاده کند.

زمانیکه انسولین کافی وجودنداشته باشد و یا بدن از انسولین استفاده نکند، گلوکز (قند) موجود در بدن، نمی‌تواند وارد سلولهای بدن شده و باعث جمع شدن گلوکز در بدن بشود و بدن را دچار مشکل و نارسایی نماید. متاسفانه هنوز درمان کاملی برای این بیماری وجود ندارد، اما با رژیم غذایی سالم، ورزش و حفظ تناسب اندام، می شود آنرا بهبود بخشید. درصورتیکه رژیم غذایی و ورزش کافی نباشد، شما می‌بایست درمان دارویی و یا درمان انسولینی را شروع نمود.

علائم دیابت نوع ۲

علایم دیابت نوع ۲ معمولا آرام آرام خود را نشان می‌دهند. ممکن شما سالها بدون اینکه بدانید به دیابت نوع ۲ مبتلا باشید. این علایم شامل:

• افزایش تشنگی و ادرار پی در پی
• افزایش اشتها و تشنگی
• خشکی دهان
• تهوع و گاهی استفراغ
• خستگی و یا ضعف
• بی حسی و یا سوزن سوزن شدن دست و پا
• عفونت پی در پی پوست، دستگاه ادرار و یا واژن
• تاری دید
• زخم هایی که دیر درمان می‌شوند.

بهترین رژیم غذایی دیابت چیست؟ 

عوارض ابتلا به دیابت نوع ۲

در مراحل ابتدایی بیماری، اثرات زیادی بر سلامتی شما نمی‌گذارد، اما هرچه بیماری پیشرفته‌تر می‌شود، بر سایر اندام‌های مهم بدن از جمله قلب، رگها، اعصاب، چشم‌ها و کلیهشما تاثیر می‌گذارد. کنترل قندخون به پیشگیری از عوارض و اثرات جانبی بیماری جلوگیری می‌کند. بعضی از عوارض ابتلا به دیابت نوع ۲ شامل:

– بیماریهای قلبی و عروقی

دیابت شدیدا خطر ابتلا به بیماریهای قلبی و عروقی، از جمله بیماری عروق کرونر با درد قفسه سینه (آنژین)، حمله قلبی، سکته، تصلب شریان و فشارخون بالا شود.

– آسیب دیدن اعصاب (نوروپاتی)

قندخون بالا می‌تواند رگهایی که به سیستم عصبی شما تغذیه رسانی می‌کنند آسیب رسانند (بخصوص اعصاب پا). این آسیب‌ها می‌ـواند باعث بی‌حسی، سوزش و درد، بخصوص در سر انگشتان دست و پا شود.

– آسیب دیدن کلیه (نفروپاتی)

درون کلیه میلیون‌ها رگ کوچک و ظریف خون وجود دارد و دیابت می‌تواند باعث آسیب دیدن این رگ‌ها و درنتیجه آسیب دیدن کلیه می‌شود.

– آسیب های چشمی

دیابت می‌تواند به رگهای خونی درون شبکیه چشم آسیب رسانده و حتی باعث نابینایی شود. همچنین دیابت نوع ۲ می‌تواند منجر به سایر آسیب ها و بیماریهای چشمی از جمله آب مروارید و یا گلوکم (glaucoma) شود.

– آسیب دیدن پا

آسیب دیدن اعصاب پا و یا جریان کم خون در پاها می‌تواند منجر به آسیب‌های جدی و شدید به پا شده و حتی منجر به قطع انگشت پا و یا خود پا شود.

– صدمات پوستی و دهانی

دیابت می‌تواند باعث مشکلات پوستی از جمله عفونت و قارچ شود. عفونت و چرک گلو هم ممکن است یکی از عوارض این بیماری باشد.

– بیماری آلزایمر

دیابت نوع ۲ می‌تواند خطر ابتلا به بیماری آلزایمر را افزایش دهد.

– کمای دیابتی

زمانیکه یک شخص با بیماری دیابت نوع ۲ شدیدا مریض شده و یا آب بدنش خیلی کم می‌شود و قادر به نوشیدن آب کافی برای جبران بی‌آبی نیست، ممکن است دچار این بیماری خطرناک شود.

دیابت نوع ۳

یابت نوع ۳ یک مدل جدید از بیماری دیابت است که با مصرف بیش از حد شیرینی جات مغز را گرفتار خود می کند. دیابت نوع ۳ سیستم مغز را درگیر خود می کند و بهتر است از مصرف شیرینی ها بخاطر مغزتان خودداری کنید.

اگر به خاطر بدن خود از شیرینی جات دوری نمیکنید، این لطف را به خاطر مغزتان انجام دهید. شواهد رو به افزایشی نشان میدهد که مصرف غذاهای فراوری شده و شیرین میتواند موجب وضعیتی شود که برخی متخصصان به آن دیابت نوع ۳ میگویند که تغییراتی در مغز ایجاد میکند که شرایط را برای بیماری آلزایمر مهیا مینماید.

اگر چه در نظر گرفتن بیماری آلزایمر به عنوان دیابت مغزی برای برخی محققان مفهومی جدید است اما اخیرا پس از این که مارک بیتمن نویسنده برجسته تغذیه در ستون نیویورک تایمز موضوعی را به آن اختصاص داد، این مفهوم مورد توجه قرار گرفت.

تشخیص و پیشگیری دیابت شیرین

دیابت شیرین می تواند در کودکی بروز نماید اما بیش تر اوقات در بزرگسالی رخ می دهد. بالا بودن گلوکز خون در دراز مدت می تواند باعث ایجاد عوارض مختلفی در قسمت هایی از بدن مانند قلب، عروق خونی، چشم ها، کلیه ها، مغز و سیستم عصبی شده و به آن ها آسیب رساند به همین دلیل لازم است که قند خون از ابتدای تشخیص بیماری و در دراز مدت کنترل شود تا از آسیب به بافت های مختلف بدن و ایجاد عوارض مختلف دیابت شیرین جلوگیری شود.

اگر به دیابت مبتلا هستید، ما به شما چند شام خوشمزه یاد می دهیم:

شام مناسب دیابتی ها