کم خونی چیست و چه عوارضی دارد؟

به گزارش نبض ما به نقل از جام جم، دکتر بابک بهار فوق‌ تخصص بیماری‌ های خونی درباره عوارض کم خونی پاسخ می دهد:

از کجا بفهمیم کم خونی داریم؟

کم خونی فقر آهن می تواند موجب بیماری های مختلف شود. کاهش هموگلوبین و اکسیژن‌ رسانی گلبول‌ های قرمز به سلول‌ ها عامل بروز کم‌ خونی است.

در پی بروز کم خونی ، علائم ریزش مو، بی‌ قراری، تنگی نفس، کاهش تمرکز، تپش قلب، حساسیت به هوای سرد، درد قفسه سینه، وزوز گوش، سردرد، خشکی زبان، مشکل در بلع، سندرم پای بی‌قرار، ناخن‌ های خشک، پوسته پوسته یا قاشقی بروز می کند.

علائم بیماری کم‌خونی غیر اختصاصی هستند و حتی ممکن است با برخی بیماری‌ ها اشتراک داشته باشند. مثلا تنگی نفس یکی از علائم مشترک بین کم‌ خونی، بیماری‌ های ریوی، قلبی و حتی روانی است، اما کم‌ خونی یک بیماری نیست، بلکه همیشه علامت یک بیماری است.

در صورتی که مقدار هموگلوبین در خانم‌ ها کمتر از ۵/۱۲ و در آقایان کمتر از ۱۴ باشد، در آن صورت فرد دچار کم‌خونی شده است.

با این آزمایش می توان کم خونی را تشخیص داد؟ برای اطلاعات بیشتر این مقاله را بخوانید

کم‌خونی نشانه چیست؟

کم‌ خونی در خانم‌ ها از عوامل طبیعی و فیزیولوژیکی است و اغلب کم‌ خونی ناشی از فقر آهن میان کودکان ۶ تا ۲۴ ماهه و زنان ۱۴تا ۴۳ مشاهده می‌شود اما کم خونی می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد.

عادت ماهانه شدید یا طولانی مدت، بارداری و فیبروم رحم را از دیگر دلایل بروز کم‌ خونی میان خانم‌ ها است.

کم‌خونی می‌تواند نشانه ای از ابتلای فرد به سرطان دهانه رحم، انگل‌ های روده‌ای، خونریزی‌ های گوارشی خوش‌خیم از معده، سرطان روده بزرگ، معده و مشکلات مغز و استخوان باشد، اما کم‌خونی باعث ابتلا به بیماری‌ های مختلف همچون سرطان نمی‌شود.

اولین علائم مشکلات مغز استخوان مخصوصا در بیماران تالاسمی مینور یا ماژور، کم‌ خونی است. در برخی موارد گلبول قرمز به صورت سالم تولید می‌ شود، ولی در جریان خون طول عمرش کم و تخریب می‌شود.

عفونت، بیماری تی‌تی، فاویسم یا بیماری‌های خودایمنی در تخریب گلبول‌ های قرمز نقش دارند.

آیا کم خونی باعث نارسایی قلبی است؟

آسپرین یکی از پرمصرف‌ترین داروهای جهان است که مبتلایان به بیماری‌ های قلبی هر روز طبق تجویز پزشک مصرف می‌کنند. با وجود فواید بسیاری که برای این دارو توصیف می‌شود، مصرف مداوم آسپرین می‌تواند باعث کم‌خونی و در نتیجه تشدید نارسایی قلبی در آنها شود.

مصرف منظم آسپرین در کنار فقر آهن ناشی از تغذیه باعث می‌شود اندازه گلبول‌ های قرمز تغییر کند و کوچک‌ تر از حد معمولی شوند. در صورتی که مبتلایان به بیماری‌ های قلبی با علائمی همچون ضعف و بی‌حالی بیش از حد معمول، رنگ پریدگی، تپش قلب بیش از حد، ریزش مو و زبان قرمز کبابی مواجه بودند، حتما به پزشک خود مراجعه کنند.

علائم کم خونی را نمی دانید. این مقاله را بخوانید

کم خونی در مردان نشانه کدام بیماری خطرناک است؟

از آنجا که کم‌خونی یکی از نشانه‌ های رایج و منتسب به خانم‌ هاست، معمولا آقایان احتمال ابتلا به آن را نادیده می‌گیرند، در صورتی که هرگاه آقایان با کم‌ خونی مواجه شدند، باید آن را یک علامت جدی برای وجود یک بیماری بدانند.

کم‌ خونی در این افراد می‌تواند نشانه‌ای از پولیپ روده باشد که با کولونوسکوپی قابل تشخیص است. ضمن آن که احتمال ابتلا به سوء تغذیه، انگل‌ های روده‌ای یا تومور نیز وجود دارد. کمبود خفیف اصلا علامت ندارد، اما کمبود آهن متوسط یا شدید باعث بی‌حالی، کم‌ خونی، رنگ پریدگی و ریزش مو می‌شود.

ناخن‌ ها قاشقی و نازک  و خوردن چیز های عجیب و غریب مانند برنج خشک، یخ و کشک تمایل پیدا می‌کنند.

چگونه می توان از کم خونی را تشخیص داد؟

راه‌ های تشخیص و پیشگیری از ابتلا به کم‌خونی بدون شک سوال مشترک همه ماست. انجام آزمایشات دوره‌ای را بهترین و سریع‌ ترین راهکار تشخیص کم‌خونی است. کم‌خونی با یک آزمایش ساده خون (CBC) حتی توسط پزشکان عمومی و خانواده هم قابل تشخیص و درمان است.

بیماری هر چه زودتر تشخیص داده شود، درمان به همان میزان سریع‌ تر، راحت‌ تر و کم‌ هزینه‌تر خواهد بود. مصرف خود سرانه قرص آهن خطرناک است. کمبود آهن در یک خانم ۵۰ ساله می‌تواند ناشی از پولیپ بدخیم روده بزرگ یا سرطان دهانه رحم باشد. در صورتی که مصرف خودسرانه آهن باعث پنهان ماندن علائم بیماری می‌شود.

به همین دلیل قرص آهن به هیچ عنوان نباید قبل از شناسایی علت کم‌خونی و بدون تجویز پزشک مصرف شود.

خانم‌هایی که زایمان طبیعی داشته‌ اند، دو تا سه هفته بعد از گذراندن این مرحله وضعیت آهن خود را بررسی کنند تا دچار کم‌ خونی نشده باشند. کم‌ خونی مادر باعث کاهش آهن شیر می‌شود و این برای تغذیه نوزاد خوب نیست.

علاوه بر مصرف متعادل مواد غذایی حاوی آهن‌، فولیک، پرهیز از خام گیاه‌خواری شدید، مصرف طولانی‌ مدت داروهایی مانند آسپرین و ایبوپروفن، مصرف چای بلافاصله بعد از غذا، استفاده از خشکبار و آجیل مثل توت خشک، برگه آلو، انجیر خشک و کشمش که منابع خوبی از آهن دارند نیز ضروری و قابل توجه است.

آیا کم خونی خطرناک است؟

اختلالات دید، زردی، تورم، درد شکم، کمر یا سینه از دیگر علائم کم‌خونی است که گاهی مرگ در افراد سالمند یا خطر سکته قلبی یا سکته مغزی را افزایش می‌ دهد.

بیشتر افرادی که دچار کم‌خونی خفیف هستند، معمولا متوجه آن نمی‌شوند و فرد دیرتر با علائم کم‌ خونی مواجه می‌شود به همین دلیل متخصصان معتقدند بهترین راه تشخیص زودهنگام کم‌ خونی، انجام آزمایش‌ های دوره‌ای است.

چه غذاهایی کم خونی را رفع می کند؟

سوءتغذیه میان جوانان شایع‌ ترین دلیل کم‌خونی است. در صورتی که به دنبال غذاهایی با طعم آهن هستید از سبزیجات سبز تیره برگدار، نخود، سویا، گوشت، آجیل، کنگر فرنگی، زردآلو، لوبیا، موز، عدس، آلو بخارا، کشمش، مرکبات، شیر سویا، خربزه، هندوانه و انواع توت‌ ها بیشتر مصرف کنید تا آهن، اسید فولیک، ویتامین‌ های B12 و C بدن را تامین کنید.

مصرف ویتامین C به خاطر نقش آن در جذب آهن بسیار اهمیت دارد. برخی بیماری‌ ها، مکمل‌ های کلسیم، روی، مس و آنتی‌اسیدها، رانیتیدین و امپرازول و ترکیبات مشابه، دارو های درمان پوکی استخوان قهوه، شیر، فیبر بالای غذا نیز جذب آهن را کم می‌کنند.

به همین دلیل رعایت فاصله مناسب استفاده از دارو ها و مواد غذایی بسیار مهم است.

اما اگر به دنبال درمان کم خونی هستید این مقاله را از دست ندهید:

کم خونی چطور درمان می شود؟