تست مهمی به نام PSA

آزمایش PSA یک تست خونی است که مقدار کل آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) خون را انداره می گیرد.

نبض ما – PSA پروتئینی است که توسط سلول های طبیعی پروستات و هم چنین سلول های سرطانی پروستات تولید می گردند. بطور طبیعی همه مردان مقدار کمی از PSA را در خون شان دارند. افزایش مقدار PSA ممکن است نشانه وجود مشکلی در غده پروستات باشد، اما الزماً به معنی سرطان پروستات نیست.

همه مردان بالای ۵۰ سال بایستی آزمایش PSA را بعد از توضیح سود و زیان آن توسط پزشک انجام دهند پزشک معالج شما می تواند برای شما این تست را درخواست کند. افزایش مقدار PSA می تواند نشانه وجود مشکلی در پروستات باشد. جهت مشخص نمودن این مشکل پزشک معالج تان از شما در مورد وجود شکایتی از بیماری پروستات پرسیده و یا اینکه آزمایش های دیگری درخواست خواهد کرد.

افزایش مقدار PSA می تواند نشانه ای از سرطان پروستات باشد. اما بعضی از مردان با داشتن مقدار طبیعی PSA هم می توانند مبتلا به سرطان پروستات باشند. مقدار PSA خون شما با واحد نانوگرم در لیتر (ngr/ml) بیان می شود.

سرطان پروستات

مردان بالای ۵۰ سال باید حتما با پزشک خود درباره غربالگری سرطان پروستات صحبت کنند که شامل معاینه پروستات و یک آزمایش خون است که به آن آزمایش PSA می‌گویند. این آزمایش غربالگری شامل معاینه پروستات و یک آزمایش خون است که به آن PSA (آزمایش اختصاصی آنتی‌ژن پروستات) می‌گویند. فایده این دو روش کشف زودهنگام سرطان است.

این سرطان مثل سرطان بیضه از حدود ۴۵ تا ۵۰ سالگی آغاز شده و شیوع آن در افرادی که سابقه خانوادگی دارند یا از نژاد سیاه هستند بیشتر است و سالانه تعداد بسیار زیادی از مردان در سراسر دنیا به این سرطان مبتلا می‌شوند. ازجمله علائم این سرطان می‌توان به کاهش فشار ادرار، مشکل در دفع ادرار، وجود خون در ادرار، تورم پاها و درد و ناراحتی در ناحیه لگن اشاره کرد. حدود ۵۰ تا ۷۵ درصد از مردان برای یافتن سرطان پروستات آزمایش‌های غربالگری را انجام می‌دهند ولی تنها ۳۰ تا ۳۵ درصد مردان برای کشف زودهنگام سرطان انتهای روده بزرگ اقدام به کولونوسکوپی می‌کنند. اگر انجام این آزمایش از سنین پایین‌تر آغاز شود با کشف زودهنگام سرطان، به‌راحتی می‌توان زندگی بیمار را نجات دهد.

درحال طبیعی PSA چکار میکند؟

به طور طبیعی توسط سلولهای پروستات به داخل مایع منی ترشح میشود و نقش مهمی در سیالیت آن دارد. همین سیالیت مایع منی است که این اجازه را به اسپرم میدهد تا به راحتی در داخل آن حرکت کند. در واقع عمده آنتیژن اختصاصی پروستات ترشح شده به داخل مایع پروستاتی (که قسمتی از مایع منی را تشکیل میدهد) رفته و مقدار کمی از آن به داخل خون میرود. در واقع،میزان این آنتیژن در مایع پروستاتی بسیار بیشتر از میزان آن در خون است.

در واقع هر چه تخریب پروستات بیشتر باشد،نشت آنتیژن اختصاصی پروستات به داخل خون هم بیشتر خواهد بود. مقدار طبیعی آنتیژن پروستات در بدن به طور کلی آزمایشگاهها مقدار طبیعی آنتیژن اختصاصی پروستات بر اساس نانوگرم در هر میلیلیتر از خون محاسبه می کنند.

البته دانشمندان متوجه شدهاند که مقدار این ماده با بالا رفتن سن افزایش پیدامیکند و به همین دلیل در هر سنی میزان خونی خاصی به عنوان مقدار طبیعی در نظرگرفته می شود.

چه چیزی می تواند مقدار PSA خون تان را تغییر دهد؟

• سن
• عفونت ادراری:  پزشک معالج شما برای بررسی عفونت پروستات آزمایش PSA را درخواست کرده شما را درمان کرده و بعد از درمان مجدداً آزمایش PSA را تکرار خواهد کرد.
• بزرگی پروستات
• سرطان پروستات
• فعالیت های شدید بدنی (Vigorous Exercise): شما باید ۴۸ ساعت قبل از انجام آزمایش از انجام فعالیت شدید بدنی جهت جلوگیری از افزایش مقدار PSA خودداری کنید.
• انزال (Ejaculation): شما بایستی ۴۸ ساعت قبل از انجام آزمایش از انجام فعالیت جن سی خودداری نمایید.
•  نمونه برداری: نمونه برداری پروستات تا ۶ هفته قبل می تواند بر مقدار PSA اثر داشته باشد.
• هر گونه عمل، لوله گذاری مجرا (Catheter) و اقدامات تشخیصی مثانه یا پروستات  شما بایستی انجام آزمایش PSA را تا ۶ هفته به تعویق بیاندازید.
• داروها: اگر دارویی که پزشک معالجی برای شما تجویز کرده یا اینکه از بصورت خودسر (over-the-counter) دارو مصرف می کنید پزشک معالج تان را آگاه سازید.

چه مواقعی باید آزمایش PSA را انجام داد؟

دستورالعمل انجمن پزشکان آمریکا انجام آزمایش سالیانه آنتیژن اختصاصی پروستات همراه با معاینه پروستات توسط پزشک را در هر سال برای مردان بالاتر از ۵۰ سال ضروری میداند.

این دستورالعمل به مردانی که دارای سابقه خانوادگی پروستات هستند توصیه میکندکه غربالگری را از سن ۴۵ سالی شروع کنند. مواردی که آزمایش آنتیژن اختصاصی پروستات مقادیر بین ۴ تا ۱۰ نانوگرم در هر میلی لیتر خون را نشان دهد، به عنوان مواردمشکوک در نظر گرفته شده و توسط سونوگرافی از طریق مقعد و در صورت لزوم، بانمونهبرداری از بافت پروستات مشاهده در زیر میکروسکوپ بررسی می شوند.

مقدار طبیعی PSA چقدر است؟

محدوده PSA نسبت به سن

• سن ۴۹-۴۰ : صفر تا ۲٫۵
• سن ۵۰-۵۹ : صفر تا ۳٫۵
• سن ۶۹-۶۰ : صفر تا ۴٫۵
• سن ۷۹-۷۰: صفر تا ۶٫۵

معنی و مفهوم نتیجه انجام آزمایش PSA چیست؟

انجام آزمایش PSA تنها نمی تواند تشخیص سرطان پروستات را مسجل سازد. بطور طبیعی مقدار PSA با افزایش سن مردان افزایش می یابد. افزایش مقدار PSA می تواند علامتی از سرطان پروستات باشد اما می تواند علل دیگری هم داشته باشد. ارقام زیر بطور تقریبی مقدار طبیعی PSA بسته به سن را نشان می دهد

مقدار خیلی زیاد سطح PSA (در مقدار ۱۰۰ ها یا  ۱۰۰۰ ها) معمولاً نشانه اینست که فرد سرطان پروستات دارد. اگر مقدار سطح PSA فقط کمی افزایش دارد، در اینصورت پزشک معالج تان تست های دیگری جهت تشخیص سایر احتمالات انجام خواهد داد.

پزشک معالج تان سطح PSA را با توجه به نتیجه انجام توشه رکتال (DRE)، بررسی عوامل خطر (ریسک فاکتور) یا سایر مشکلات سلامتی تان و نتایج بیوپسی ای که اگر داشته باشید را تفسیر و اقدام بعدی را انجام خواهد داد. در صورتی که مشکلی وجود داشته باشد شما را به  بیمارستان ارجاع خواهد داد.

آیا باید آزمایش PSA انجام دهم؟

جهت تصمیم به انجام آزمایش باید موارد زیر را در نظر داشته باشید:

• آیا خطر سرطان پروستات در شما بالاست؟
• اگر نتیجه آزمایش PSA شما طبیعی است، آیا کافی است؟
• اگر PSA خون تان بالاست چه اقدامی باید انجام دهید؟
• اگر تشخیص سرطان پروستات با رشد آهسته داده شد و به زندگی روزمره شما هم اختلالی ایجاد نمی کند، آیا برای درمان آن که ممکن است عوارض جانبی قابل توجه ای داشته باشد اقدام خواهید کرد؟

در مورد همه این موارد قبل از اینکه اقدامی انجام دهید  با پزشک معالج خود مشورت نمایید

آیا باید آزمایش PSA را منظم انجام دهم؟

ممکن است بعد از انجام اولین آزمایش PSA به انجام مرتب آن اقدام نمایید، خصوصاً آنهاییکه در خطر بیشتر سرطان پروستات هستند. انجام مرتب آزمایش PSA ممکن است روشی خوبی جهت تشخیص تغییرات سطح خونی باشد. تا این لحظه مقاله ای وجود ندارد که نشان دهد چه زمان هایی باید این آزمایش را انجام داد، اما انجام هر ساله یا دوساله آن می تواند انجام گیرد. در ارتباط با این موضوع می توان با پزشک معالج تان مشورت نمایید.

نبض ما- گردآوری

منابع:

الو دکتر،پزشک آنلاین