چگونه سوند بگذارید

سوند ادراری متشکل از لاتکس، پلی اورتان، و یا لوله سیلیکون است که به مثانه بیمار از طریق مجرای ادرار وارد شده و در مثانه جمع و تخلیه می شود، سوند ممکن است دائمی و یا موقتی باشد.

به گزارش نبض ما به نقل از سایت ایستگاه پرستاری از جای گذاری سوند ادراری در مردان برای مقاصد تشخیصی و درمانی استفاده می گردد. در جنبه درمانی می توان از سوند برای کاهش فشار مثانه در بیماران دچار احتباس ادراری حاد یا مزمن در نتیجه وضعیت هایی چون انسداد مجاری ادراری زیر مثانه یا مثانه نوروژنیک استفاده نمود.

در مبتلایان به هماچوری آشکار ممکن است سوند گذاری و سپس شست و شو برای خارج کردن خون و لخته ها از مثانه لازم گردد.

در جنبه تشخیصی می توان از جای گذاری سوند ادراری جهت گرفتن نمونه ادرار غیرآلوده برای آزمون های میکروب شناختی ، اندازه گیری برونده ادراری در بیماران به شدت ناخوش یا طی اقدامات جراحی و یا اندازه گیری حجم ادرار باقیمانده پس از ادرار کردن در صورت عدم دسترسی به روشهای غیرتهاجمی مثل سونوگرافی استفاده کرد.

نباید از سوند گذاری به عنوان درمان روتین بی اختیاری ادراری استفاده نمود. در صورت امکان باید از اقدامات کمتر تهاجمی ( مثل پد بی اختیاری، سوند گذاری متناوب یا سوندهای پوشاننده پنیس ( Penile-sheath catheters ) بهره گرفت تا از ایجاد عوارض ناشی از سوند پایدار جلوگیری به عمل آید. به علاوه در برخی بیماران، جراحی برای تصحیح بی اختیاری یا استفاده از دارو های ضد موسکارینی می تواند مفید باشد.

افزایش خطرات

تنها کنترا اندیکاسیون مطلق سوند گذاری ادراری عبارت است از:

• آسیب به پیشابراه ( چه تایید شده و چه مشکوک )

آسیبب به پیشابراه معمولا در بیمارانی وجود دارد که دچار ترومای قابل ملاحظه به لگن یا شکستگی لگن شده اند. یافته های فیزیکی مرتبط با آسیب به پیشابراه عبارتند از: وجود خون در مئاتوس پیشابراه و هماچوری آشکار (که در بیشترین موارد گسیختگی پیشابراه یافت می شود.)

• هماتوم پرینه و بالا بودن ( high riding ) غده پروستات

ممکن است بالا بودن غده پروستات در اثر وجود هماتوم بزرگ لگن مخفی شود یا در صورتی که بیمار به خاطر تندرنس ناحیه ، مایل به انجام معاینه دقیق نباشد، نادیده گرفته شود. در صورت شک به آسیب به پیشابراه، استفاده از اورتروگرافی رتروگراد قبل از سوند گذاری اجباری است.

مواردی که باید در سوند گذاری رعایت کرد:

• تنگی پیشابراه
• جراحی اخیر پیشابراه یا مثانه
• مقابله یا عدم همکاری بیمار

آمادگی

وسایل مورد نیاز برای سوند گذاری ادراری غالبا در یک مجموعه آماده موجودند.

این مجموعه نوعا حاوی موارد زیر است:

• دستکش استریل
• محلول ضدعفونی کننده
• پارچه یا شان استریل
• سوند فولی
• لوبریکا استریل ( ژل لوبریکنت )
• فورسپس و پنبه توپی
• آب مقطر جهت پر کردن بالون
• لوله و کیسه جمع آوری ادرار

دیگر تجهیزات مورد نیازی که غالبا دراین مجموعه آماده نیستند، عبارتند از:

• لیدوکایین غلیظ
• نوارچسب یا وسیله دیگری برای ثابت کردن سوند به بیمار
• محلول ضدعفونی کننده
• انواع سوندهای ادراری با اندازه های مختلف موجود است
• بیشتر از سوند فولی ( سوندی با مجرای دو گانه و نوک مستقیم ) استفاده می گردد.
• نوک سوند کوده (caude ) نیمه سفت و خمیده است و سوند گذاری را در بیماران دچار بزرگی پروستات تسهیل می نماید.
• سوندهای سه مجرایی ( سه راه ) مسیری اضافه برای شست وشوی مثانه دارند.
• بیشتر سوندها دارای یک بالون احتباسی در انتهای دیستال خود هستند که وقتی با آب مقطر پر شود ، سوند را در محل خود در مثانه نگه می دارد. برای بیشتر مردان ، اندازه مناسب سوند ۱۶ یا ۱۸ فرنچ است.
• ممکن است در بیماران دچار تنگی پیشابراه ، سوندهای کوچکتر ( ۱۲ – ۱۴ فرنچ ) و در بیماران مبتلا به بزرگی پروستات ، سوندهای بزرگتر ( ۲۰ – ۲۴ فرنچ ) جهت جلوگیری از گره خوردن (kinking) سوند درهنگام عبور از پیشابراه پروستاتی، لازم باشد.
• در بیماران دچار هماچوری آشکار نیز باید از سوندهای بزرگتر استفاده نمود تا از انسداد مجرا توسط لخته های خون و متعاقبا احتباس ادراری پیشگیری شود.
• بسیاری از سوندها از لاتکس ساخته شده اند؛ البته انواع سیلیکونی نیز برای مبتلایان به حساسیت یا آلرژی به لاتکس موجودند.
• سوند های دارای پوشش آلیاژ نقره در مقابل رشد باکتری مقاوم هستند و در بیماران پرخطر از نظر ابتلا به عفونت می توان از آنها استفاده نمود.

سوند گذاری

– تمام وسایل را وارسی کنید و در میز کنار تخت در دسترس قرار دهید.

– بیمار را روی برانکارد در وضعیت خوابیده به پشت قرار دهید.

– اگر ختنه نشده است، پر هپوس را کاملا عقب بکشید.

– سوند گذاری ادراری تحت شرایط استریل انجام می گیرد و در ادامه کار باید همیشه دستکش استریل به دست داشت.

– پس از پوشاندن ناحیه عانه و پروگزیمال رانها با پارچه، شفت پنیس را با دست غیرغالب خود بگیرید و پنیس را در حالت کشیده با زاویه قائمه نسبت به صفحه بدن بیمار نگه دارید.

– اکنون این دست غیراستریل محسوب می شود و نباید پنیس را رها یا وسایل استریل را لمس کند.

– گلنس پینس را با حرکت چرخشی و با استفاده از پنبه توپی آغشته با ماده ضد عفونی کننده پاک کنید.

– قبل از سوند گذاری ، نوک آن را با ژل استریل یا لیدوکائین غلیظ لغزان کنید. در صورت استفاده از سوند کوده ، نوک آن را در وضعیت ساعت ۱۲ بالا بگیرید تا عبور آن از لوب میانی غده پروستات تسهیل گردد.

– سوند را به ملایمت وارد مئاتوس کنید و آن را در پیشابراه به آهستگی به سمت پروگزیمال برانید.

– اگر در این مرحله با مقاومت زیادی مواجه هستید ، سوند را به زور نرانید زیرا این رویکرد احتمالا ناموفق خواهد بود و ممکن است به ترومای پیشابراه بینجامد.

– در فاصله ۲۰ – ۱۶ سانتی متری که ناحیه اسفنکتر خارجی است ، ممکن است مقاومتی احساس گردد. از بیمار بخواهید اسفنکتر را شل کند و نفس عمیقی بکشد ؛ این کار ممکن است عبور سوند را تسهیل نماید.

– سوند را تا سطح قسمت باد کردن بالون پیش برانید.

– ورود ادرار به لوله جمع آوری کننده، به معنای مناسب بودن موقعیت سوند است.

– اگر ژل لغزان ساز کاتتر را مسدود کرده یا مثان ه خالی باشد، ممکن است جریانی ایجاد نگردد. سوند را با سالین پاک کنید ؛ بازگشت آزاد ادرار یا سالین ، مناسب بودن موقعیت سوند را تایید می کند.

– بالون را با ۱۰ میلی لیتر آب باد کنید ( ظرفیت بالون در انواع سوندهای مختلف ممکن است فرق داشته باشد؛ برای دانستن حجم مناسب قسمت باد کرده را در انتهای دیستال سوند وارسی کنید) . فقط باید از آب استفاده نمود چرا که هوا ممکن است از بالون نشت کند و سالین ممکن است کریستالیزه شود و باعث کارکرد نادرست دریچه یا انسداد مجرا شده ، مانع خالی شدن مناسب گردد.

*بسیار مهم است که بالون هنگامی پر شود که کاتتر به طور کامل جایگذاری شده است تا از باد شدن آن در داخل پیشابراه اجتناب گردد.

– سرانجام سوند را به عقب بکشید تا بالون مقابل جدار مثانه قرار بگیرد.

– در بیماران ختنه نشده ، جهت پیشگیری از پارافیموز (paraphimosis ) اطمینان حاصل نمایید که پر هپوس به موقعیت آناتومیک خود برگشته است.

– با نوارچسب یا یک وسیله تثبیت کننده دیگر ، سوند را به ران یا جدار قدامی شکم بیمار ثابت کنید و کیسه جمع آوری را آویزان قرار دهید.

رفع مشکل