سیکل قاعدگی

در فاصله زمانی میان بلوغ و یائسگی، هر ماه در زن سیکل قاعدگی بوجود می آید که این سیکل به منظور آمادگی برای حاملگی می باشد . هر ماه تخمک رسیده ای آزاد می شود و لایه داخلی رحم که آندومتر نامیده می شود ضخیم تر گردیده و آماده برای سلول تخم بارور شده می گردد.

نبض ما– خونریزی قاعدگی قسمتی از سیکل قاعدگی یا سیکل پریود می باشد.متوسط زمان یک سیکل قاعدگی نرمال ۲۸ روز است.اما یک سیکل نرمال پریود ممکن است از ۲۳ تا ۳۵ روز متفاوت باشد. از روز اول این پریود تا روز اول پریود بعدی ، یک چرخه یا سیکل پریود نام دارد . مثلا اگر شما ۲ مهر ، ۵ آبان ، ۳۳ آذر پریود شده باشید ، سیکل اول شما ۳۳ روز و سیکل دوم شما ۲۷۷ روز بوده است .

عملکرد بدن در سیکل قاعدگی

در نیمه اول سیکل قاعدگی یا پریود میزان استروژن بالا رفته و باعث رشد و افزایش سلولهای رحمی می شود.در پاسخ به هورمون FSH  ، در هر تخمدان ، چند فولیکول  شروع به رشد می کنند.هر فولیکول ، حاوی یک تخمک نا بالغ است . در حوالی روز ۱۴ از یک سیکل ۲۸ روزه در پاسخ به هورمون LH ، یکی از فولیکولها که زرنگ تر و سالم تر از بقیه بوده و توانسته تخمک را بالغ کند ،  پاره شده و تخمک را به داخل لوله آزاد میکند . این مرحله تخمک گذاری نامیده می شود.

ویژگی های سیکل قاعدگی  نرمال

سیکل قاعدگی یک خانم ممکن است در ماههای مختلف کاملاً شبیه هم نباشد. از طرف دیگر سیکل های قاعدگی هر نفر با دیگری متفاوت است.خونریزیها ممکن است کم ، متوسط و زیاد باشد و نیز طول مدت آن می تواند متفاوت باشد . اگرچه اکثر پریودها ۳ تا ۵ روز طول می کشد اما بین ۲ تا ۷۷ روز نرمال است.در سالهای اول شروع قاعدگی و در سنین نزدیک به یائسگی  سیکلها ممکن است کاملاً نامنظم باشند.اما در کل بهتر است بدانید طول یک سیکل طبیعی ممکن است از ۲۱ تا ۳۵ روز متغیر باشد.

علت پریود نامنظم

گاهی اینقدر در مورد عادت ماهیانه دقت می‌شود که انگار قرار است همه چیز مثل ساعت کار کند. در بین خانم‌ها این‌طور شایع شده که عادت ماهیانه باید هر ۴ هفته یک‌‌بار اتفاق بیفتد، در حالی‌که در اکثر خانم‌ها بی‌نظمی‌های زیادی در عادت ماهیانه وجود دارد. معمولا چرخه عادت ماهیانه ۲۸ روزه است، اما این عدد برای همه و حتی برای یک خانم‌ در تمام طول سال ثابت نیست و ممکن است بین ۲۴ تا ۳۴ روز متغیر باشد. اولین روز عادت ماهیانه،‌روز اول چرخه یک خانم محسوب می‌شود.

معمولا در روز چهاردهم یکی از تخمک‌ها از تخمدان خارج می‌شود که به آن تخمک‌گذاری می‌گویند و در صورت عدم حاملگی دو هفته بعد پوشش درونی رحم ریزش پیدا کرده و عادت ماهیانه اتفاق می‌افتد. معمولا تا ۲ سال بعد از اولین عادت ماهیانه بی‌نظمی‌های زیادی وجود دارد، اما بیماری،‌کاهش وزن شدید و استرس زیاد هم باعث بی‌نظمی در قاعدگی می‌شوند. حتی در مسافرت و یا تغییرات عمده زندگی (مثل مهاجرت و جابجایی) هم اختلال در زمان قاعدگی دیده می‌‌شود.

طول مدت عادت ماهیانه هم از ۲ تا ۱۰ روز متفاوت است وحتی این مسئله هم همیشه در یک خانم ثابت نیست. بنابراین اگر داروی خاصی مصرف نشود،‌بیماری مشخصی وجود نداشته باشد و یا عدم تعادل هورمونی مطرح نباشد، بی‌نظمی در قاعدگی طبیعی است اما اگر این مسئله بسیار شدید و همیشگی شده است بهتر است با پزشک زنان صحبت شود تا مشکل زمینه‌ای به‌خصوص عدم تعادل هورمونی بررسی شود، به خصوص اگر این مسئله در دختر خانم‌ها بیش از ۳ سال طول بکشد.

لزوم مراجعه به پزشک

• عدم شروع قاعدگی در موارد زیرتا سن ۱۶ سالگی
• متوقف شدن بی دلیل عادات ماهیانه بیش از ۲ ماه
• خونریزی بیش از ۱۰ روز
• حجم زیاده از حد خونریزی
• در صورتی که در فاصله بین پریودها خونریزی داشته باشید
• درد شدید هنگام قاعدگی

وجود لخته نشانه بیماری است؟!

اغلب خانم‌ها هر چند وقت یک بار در قاعدگی‌شان لخته خون می‌بینند. این لخته‌ها ممکن است قرمز روشن یا تیره باشند و اغلب در شدیدترین روز خونریزی خارج می‌شوند. وجود این لخته‌ها باعث می‌شود خونریزی غلیظ‌تر از همیشه به نظر برسد. بدن به طور معمول برای جلوگیری از لخته شدن خون قاعدگی، همراه با آن ماده ضدانعقاد ترشح می‌کند. اما وقتی عادت‌ماهانه‌ شدید است و خون با سرعت زیادی خارج می‌شود، این مواد وقت کافی برای اثرگذاری پیدا نمی‌کند و به همین دلیل لخته تشکیل می‌شود. اگر میزان لخته‌های‌تان زیاد است یا سایزشان بزرگ است باید حتما توسط متخصص زنان معاینه شوید.

ممکن است باردار باشید؟!

تغییرات در رنگ و غلظت خون قاعدگی اغلب طبیعی هستند. با این حال چندین عامل وجود دارند که ممکن است باعث ایجاد لخته‌های غیرطبیعی یا تغییر رنگ و غلظت خون در قاعدگی شوند؛ ازجمله سقط جنین، وجود فیبروم، تغییرات هورمونی، بزرگ شدن سایز رحم، انسداد در مسیر خون قاعدگی و آندومتریوز. برای مثال خانم‌هایی که سقط جنین داشته‌اند، ممکن است شاهد خروج لخته‌های خون یا توده‌هایی با بافت خاکستری از واژن باشند. پس اگر احتمال بارداری برای‌تان وجود دارد بلافاصله با دیدن این علائم و خونریزی شدید به پزشک مراجعه کنید.

فیبروم و افزایش درد و خونریزی

فیبروم‌های رحم توده‌هایی غیرسرطانی هستند. فیبروم همیشه همراه با علامت نیست. درواقع تحقیقات نشان می‌دهند بیشتر فیبروم‌های کوچک اصلا از خود علامتی بروز نمی‌دهند. اما اگر فیبروم به طرف داخل رحم برجسته شده باشد با افزایش سطح رحم باعث افزایش خونریزی ماهانه می‌شود. حتی به علت عوامل رشدی که از این فیبروم‌ها ترشح می‌شود لایه پوشاننده مقابل آنها نیز بیشتر دچار خونریزی می‌شود، بنابراین خونریزی ماهانه کسانی که فیبروم دارند اکثرا افزایش یافته است که این افزایش گاهی اوقات می‌تواند به دلیل نکروبیوز یا خونریزی در داخل فیبروم هم باشد. همچنین از آنجایی که رحم، فیبروم را به عنوان یک جسم خارجی تلقی می‌کند، درست مانند زمان زایمان می‌خواهد از شر چیزی که داخلش است خلاص شود و این موضوع باعث ایجاد دردهای کرامپی شبیه دردهای موقع عادت‌ماهانه‌ یا زایمان می‌شود.

تغییر وزن داشته‌اید؟

عملکرد بدن شما متکی بر تعادل دقیقی از هورمون‌های پروژسترون و استروژن است. این هورمون‌ها هر ماه باعث ضخیم شدن لایه پوشاننده رحم و ریزش آن در قاعدگی می‌شوند و به این روند نظم می‌بخشند، بنابراین اگر تعادل آنها به هم بخورد ممکن است ضخامت لایه داخلی رحم بیش از حد افزایش پیدا کند. در این صورت میزان خونریزی و لخته‌ها از حالت طبیعی بیشتر خواهد شد. از عوامل مختل کننده تعادل این هورمون‌ها می‌توان به یائسگی، تغییر وزن شدید و عوارض جانبی بعضی داروها مثل استروئیدها اشاره کرد.

چه آزمایش‌هایی لازم است؟!

پزشک ممکن است برای تشخیص اختلالات خونریزی در قاعدگی آزمایش‌های مختلفی را برای‌تان تجویز کند از جمله:

سونوگرافی واژینال: در این آزمایش از امواج صوت برای عکسبرداری از داخل واژن و رحم استفاده می‌شود.

ام آر آی: با این روش غیرتهاجمی می‌توان از میزان رشد فیبروم‌ها و کیست‌ها مطلع شد و اختلالات خونریزی قاعدگی را بررسی کرد.

آزمایش خون: با این آزمایش می‌توان از سلامت سیستم انعقادی خون و همچنین کمبود آهن
مطلع شد.

دیلاتاسیون و کورتاژ تشخیصی: دیلاتاسیون به معنی بازکردن دهانه رحم برای پهن‌تر یا گشادتر کردن آن و کورتاژ به معنی تراشیدن یا برداشتن نمونه‌ای از آندومتر یا بافت درونی رحم برای معاینه‌های بعدی است. طی این عمل نمونه‌ای از بافت رحم برداشته و در آزمایشگاه زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود تا مشخص شود آیا سلول غیرطبیعی وجود دارد یا خیر.

خون غلیظ و تیره غیرطبیعی است؟!

گاهی اوقات خون قاعدگی در روزهای آخر به رنگ قهوه‌ای تیره یا حتی سیاه در می‌آید که این تغییر رنگ طبیعی است. درواقع هرچه خون بیشتر داخل رحم بماند و دیرتر از بدن خارج شود، رنگش هم تیره‌تر می‌شود. همچنین اگر خونریزی به طور موقت غلیظ و شدید باشد جای نگرانی نیست اما اگر این حالت هرماه اتفاق بیفتد باید به پزشک مراجعه کنید تا میزان آهن خون‌تان چک شود و دچار کمبود آهن نشوید. بسیاری از خانم‌ها به عادت‌ماهانه‌های سنگین عادت دارند و آنها را طبیعی تلقی می‌کنند اما با گذشت زمان دچار کم‌خونی، ضعف و خستگی می‌شوند.

به پزشک مراجعه کنید اگر …

تغییرات خونریزی در قاعدگی به ندرت جدی و دردسرساز می‌شوند. اما اگر احساس می‌کنید اخیرا با انجام کارهای روزمره و همیشگی احساس خستگی، ضعف و سبکی سر می‌کنید یا اگر دچار رنگ پریدگی پوست و ناخن‌ها، بی نظمی در قاعدگی و لکه‌بینی شده‌اید حتما به پزشک مراجعه کنید. کم‌خونی با یک آزمایش ساده خون تشخیص داده می‌شود. در این زمینه مصرف قرص آهن به بسیاری از خانم‌ها کمک می‌کند تا بی‌حالی‌شان برطرف شود.

شاید مسیر خون مسدود شده!

هر عاملی که باعث گرفتگی مسیر خونریزی از رحم تا واژن شود، ممکن است باعث افزایش لخته‌ها، تیرگی و غلظت خون قاعدگی شود. وجود پولیپ‌های خوش‌خیم در رحم نیز ممکن است باعث تغییر در جریان خونریزی شود. علاوه براین با نزدیک شدن به یائسگی، جریان خونریزی کندتر می‌شود زیرا کانال سرویکس (دهانه رحم) با کاهش ترشح استروژن باریک‌تر می‌شود.

سیکل قاعدگی چگونه محاسبه می شود؟ اگر یک خانم باردار باشد، چه تغییراتی در سیکل قاعدگی رخ می دهد؟ در این ویدیوی آموزشی پزشکی با نبض ما همراه باشید.