با شروع تعطیلات نوروزی دل تان می گیرد؟
دلگرفتگی، افسردگی و غمگینی! این ها واژه های مترادفی هستند که از نظر عامه مردم معنای یکسانی دارند. اما از نظر روانشناسان هر کدام علایم خاصی داشته و راه های مقابله متفاوتی دارد. به طور کلی افسردگی و غم در افراد می تواند به دلایل گوناگون پدید آید. اما چرا تعدادی از افراد با فرارسیدن فصل شکوفایی طبیعت و شروع تعطیلات نوروزی دچار افسردگی تعطیلات می شوند؟
احتمالا شما هم افسردگی تعطیلات را تجربه کرده اید؟ عصر جمعه ای بوده که شما را تا حد از خودبی خود شدن ببرد؟ سردرد بی دلیل و یکباره را در روزهای تعطیل تجربه کرده اید؟ روزهای عید برایتان حال و هوای خوبی دارند یا نه از حالا نگران عصرهای این روزهای تعطیل هستید؟
اگر این طور است، باید بدانید حال و احوالتان خیلی عجیب و غریب نیست چون مردمان بسیاری در سراسر دنیا احساس شما را دارند و امروزه این حالت را با نام «نشانگان افسردگی تعطیلات » می شناسند. اگر دچار این حالت هستید یا کسی را می شناسید که در پیچ و خم این حالت ها، حال شما را هم در روزهای تعطیل می گیرد، این مطلب را بخوانید تا درباره این نشانگان، دلایل ایجاد آن و راه های درمان آن بیشتر بدانید.
دلایل افسردگی تعطیلات
اصلی ترین دلایل افسردگی تعطیلات که تا به حال شناخته شده اند عبارتند از: استرس، خستگی، توقعات بی جا و غیرواقعی، پولکی بودن بیش از حد، دلهره های اقتصادی، تصورات و انتظارات غیرواقعی از خودمان و شرایط، قبول مسوولیت های بسیار زیاد و خارج از توان، دور بودن از خانواده و دوستان و…
نشانه های افسردگی تعطیلات چیست؟
تعادل برقرار کردن و نظم دادن به برنامه خریدهای آخر سال یا تعطیلات پیش رو، برنامه ریزی برای مهمانی ها، عمل کردن به دستورات خانوادگی، مهمان داری و… می توانند نشانه چه باشند؟ اینکه شما یک تنه همه کارها را انجام می دهید؟ نشانه اینکه مودب و اجتماعی هستید؟ نشانه یک مادر یا پدر پر مشغله؟ نه، گاهی این رفتارها نشان می دهد فرد فشارهای عصبی زیادی را در این ایام تحمل می کند و به نوعی می خواهد خود را با این رفتار نشان دهد اما هم از درون آسیب می بیند و هم از بیرون. زیرا عوارضی مانند سردرد، تشنگی بیش از حد، زیاده خوری و بی خوابی می شود.
البته برخی هم این علایم افسردگی تعطیلات را در همان زمان تعطیلات نشان نمی دهند و بعد از تعطیلات چنین حالت هایی را تجربه می کنند. اگر احساس نارضایتی و خستگی از این همه کار را هم به آنها اضافه کنیم، دیگر اوضاع تقریبا وخیم می شود.
شدت افسردگی تعطیلات و غم در افراد تفاوت دارد؛ برخی ساعتی این حس را تجربه می کنند و برخی دیگر چند روزی این حس را دارند ولی بعضی ها خیلی بیشتر از اینها از این وضعیت رنج می برند. آنها دچار افسردگی های جدی تری هستند، مثل افسردگی فصلی و اختلال های عاطفی. این افراد به غیر از حالت های بد روحی دچار علایم فیزیکی هم می شوند:
سردردهای طولانی مدت را تجربه می کنند، با اینکه کار زیادی انجام نداده اند خستگی شدیدی دارند، با هر بهانه ای و به مدت طولانی گریه می کنند، تغییر حالت های شدید روحی پیدا می کنند و در فاصله کمی شاد هستند و یکباره دوباره غمگین می شوند، زودرنج می شوند، نمی توانند تمرکز کنند، بدن درد دارند، بی میلی جنسی پیدا می کنند، بی خواب می شوند، فعالیت بدنی شان پایین می آید، اشتهای زیادی پیدا می کنند و همین باعث بالا رفتن شدید وزنشان می شود.
آیا بهار مقصر است؟
گاهی اوقات فصل بهار، موجب عود برخی بیماری ها مثل اختلالات خلقی فصلی مانند افسردگی تعطیلات می شود. به طور مثال افرادی که به اختلال دوقطبی مبتلا هستند در این فصل دچار عود حملات شیدایی می شوند. به همین دلیل این افراد باید کنترل بیشتری بر مصرف دارو داشته باشند.
وقتی نظم خواب از دست می رود
در ایام نوروز برنامه خواب افراد به هم می رود چون کار روزانه در روزهای اول وجود ندارد و لازم نیست در یک ساعت مشخص بخوابند و بیدار شوند. معمولا خانواده ها تا ساعت ها بعد از نیمه شب دور هم هستند و همین کار باعث کاهش خواب می شود. کمبود خواب برای افرادی که دچار اختلال دوقطبی هستند می تواند باعث شعله ور شدن بیماری شود.
آیا دچار اختلال روانی شده اید؟
بسیاری از افرادی که دچار اختلال روانی هستند در ایام عید آنقدر درگیر دید و بازدید و مسافرت می شوند که مصرف داروهایشان را فراموش می کنند و همین فراموشی می تواند مشکلات را افزون تر کند و وخیم شدن بیماری را دنبال داشته باشد. البته نوروز برای بیماران جنبه های مثبتی هم دارد چون با شادی همراه است و شادی هم سلامت روان را دنبال دارد. برخی افراد دچار افسردگی یا مبتلا به اختلالات دیگر، ممکن است دچار انزوای اجتماعی باشند و همین مساله، رفت و آمد را برای آنها سخت می کند. اگر بیماری هست که این حالت ها رها دارد، نباید او را تحت فشار قرار دارد که حتما در جمع حضور داشته باشد اما اگر بیمار بتواند همکاری کند، کنار دیگران بودن، به بهبود خلق او کمک می کند.
سفر بهداشت روانی ایجاد می کند
با وجود اینکه سفر در همه حال توصیه شده و سفرهای نوروزی جزیی اساسی از برنامه های اغلب ایرانیان است اما می تواند برای بسیاری از افراد مساله ساز باشد از جمله افراد وسواسی. این افراد در سفر برای رعایت بهداشت فردی اغلب دچار مشکل می شوند چون نمی توانند هرجایی بخوابند یا از هر سرویس بهداشتی ای استفاده کنند و این موضوع آنها را اذیت می کند. در سفر هم رعایت ساعت خواب به سلامت فرد روانی فرد کمک شایانی می کند.
به همین دلیل توصیه می شود افراد ۷- ۶ ساعت خواب در شبانه روز داشته باشند. از سوی دیگر، متاسفانه در کشور ما استرس های جاده ای هم می تواند باعث بروز برخی اختلالات روانی شود. به عنوان مثال تصادفات حتی اگر باعث صدمه جسمی نشود می تواند باعث صدمه روانی شود. به عنوان مثال تصادفات حتی اگر باعث صدمه جسمی نوشد می تواند باعث صدمه روانی شود. اختلالی وجود دارد به نام اختلال استرس بعد از حادثه که خیلی اوقات پس از برخی حوادث بروز می کند.
نظم رژیم غذایی بهم می خورد
بسیاری از خانم ها اعتماد به نفسشان به ظاهرشان بستگی مستقیم دارد و برخی از آنها دچار تصویر بدن مختل هستند. متاسفانه در ایام عید درباره ظاهر افراد زیاد اظهارنظر می شود و این صحبت ها می تواند افراد را بسیار اذیت کند و افراد مستعد این نوع استرس اذیت شوند. بهتر است این فرهنگ جا بیفتد که افراد در دیدار با یکدیگر انرژی مثبت و صحبت های مثبت بین خودشان رد و بدل و کمتر درباره ظاهر یکدیگر اظهارنظر کنند.
درمان افسردگی تعطیلات چیست؟
تمام افسردگی تعطیلات یا فصلی که درباره شان حرف زدیم، می توانند بهبود پیدا کنند اما چگونه؟
یکی از روش های موثر در درمان افسردگی، توجه کردن به این افراد و حمایت آنها در این محدوده زمانی است.
پیداکردن راهی برای کاهش استرس های تعطیلات، مثل برعهده گرفتن قسمتی از کارها، لغو برنامه بعضی مهمانی ها و حتی صرف نظر کردن از بعضی مسافرت های کوتاه یا بلندمدتی که با خود استرس به همراه می آورند.
برنامه ریزی برای حل مشکلات مالی تا حد ممکن.
افزایش زمان استراحت و ورزش و بازپروری درونی
مراجعه به مشاور یا شرکت در گروه های همیاری که برای همین موارد تشکیل شده اند. از یاد نبرید بیان این حالت و صحبت درباره آن تا حد زیادی می تواند کمک کننده باشد. همچنین این گروه ها در مواقع حساس می توانند شما را حمایت معنوی کنند.
علاوه بر اینها یک مرحله مهم در پیشگیری از بروز نشانه های اختلال عاطفی فصلی، قرار گرفتن در معرض نور است، مخصوصا نورهای فلورسانت که افسردگی را تا حد قابل توجهی بهبود بخشند.
پیشگیری از افسردگی تعطیلات
این راهنمایی ها می تواند در پیشگیری از افسردگی تعطیلات و فصلی به شما کمک کند:
- انتظارات واقع بینانه از تعطیلات داشته باشید و برای خودتان اهداف واقع بینانه تنظیم کنید.
- بیش از توانتان مسوولیت قبول نکنید و حتی توصیه می شود در این مدت مسوولیت های کمتری قبول کنید.
- برنامه هایی که دارید روی کاغذ بیاورید و زمان بندی کنید تا دچار استرس نشوید.
- در مورد آنچه می توانید یا نمی توانید انجام دهید، واقع بین باشید.
- تلاش کنید در زمان حال زندگی کنید و از اکنون لذت ببرید.
- با خوش بینی به فردا نگاه کنید.
- اگر تنها هستید، سعی کنید داوطلبانه بخشی از وقت خود را برای کمک به دیگران اختصاص دهید.
- آرام بگیرید و مدتی بدون هیاهو به قطره های باران، منظره کوه یا خیابان و کوچه نگاه کنید.
- از افرادی که به شما استرس وارد می کنند، تا حد ممکن دوری کنید.
- از پیدا کردن دوستان جدید نترسید.
- زمانی را به خودتان اختصاص دهید.
- بیش از حد و بودجه تان در تعطیلات خرج نکنید زیرا این کار احتمال ابتلای شما را به افسردگی تعطیلات بیشتر می کند.
