سرگذشت پزشکی در ایران
نخستین چاپ کتاب سرگذشت پزشکی در ایران نوشته مشترک یاسر مالی و احسان رضایی، در ۱۲ فصل به همت نشر افق به بازار نشر عرضه شده است.
گردآوری – نبض ما
کتاب سرگذشت پزشکی در ایران که مروری بر تاریخ و تمدن کشورمان، از دید دانش پزشکی است، به توصیف ظهور علم پزشکی، روش های آموزش پزشکی در دوران های مختلف، اصول اخلاقی پزشکی در هر عصر و پیشرفت ها و ناکامی های علمی در هر برهه از تاریخ کشورمان می پردازد. این کتاب در ۱۲ فصل، تاریخ پزشکی ایران را از پزشکان افسانه ای تا به امروز روایت می کند.
در این کتاب با انبوهی از اولین ها مواجه هستیم: مثلا اولین گزارش تاریخ در مورد بهداشت آب به وسیه جوشاندن آن، در زمان هخامنشان بوده است. اولین نمونه از مدارس خاص پزشکی در دانشگاه جندی شاپور در زمان ساسانیان شروع به کار کرده است. اولین توصیف از شکستگی بِنِت (نوعی شکستگی خاص در مچ دست) توسط ابن سینا انجام شده و اولین بار یک پزشک ایرانی به اسم ابن نفیس، گردش خون را به شکل امروزی آن کشف کرد و توضیح داد.
متن کتاب سرگذشت پزشکی در ایران ، روان و برای خواننده عمومی که هیچ آشنایی قبلی با اصطلاحات پزشکی ندارد نوشته شده است. به علاوه در این کتاب، رگه هایی از طنز هم به چشم می خورد.
عناوین فصل های کتاب سرگذشت پزشکی در ایران
«پیشگامان پزشکی ایرانی»، «پزشکی زرتشتی»، «ظهور جندی‌شاپور»، «ورود اسلام»، «عصر ترجمه»، «عصر تألیف»، «رازی و ابن‌سینا»، «پایان یک عصر طلایی»، «حمله مغول»، «پزشکی صفوی»، «ورود طب جدید» و «پزشکی معاصر» عناوین فصل‌های این کتاب را تشکیل می‌‌دهند.
محتوای کتاب سرگذشت پزشکی در ایران
نویسندگان در نخسین فصل کتاب، با شیوه‌‌ای روایی به ماجرای یکی از نخستین جراحی‌های مغز دنیا در شهر سوخته پرداخته‌اند. این جراحی بر جمجمه دختری ۱۳ ساله با ابزار‌هایی ابتدایی مانند سنگ‌های تراش‌خورده و چند قطعه مفرغ صورت گرفته است.
در فصل پنجم کتاب در سرفصلی با عنوان «اول ترجمه، بعد تألیف» اشاره شده که نهضت ترجمه که از اوایل دوران عباسی شروع شده بود، در آغاز قرن سوم هجری در دوران مأمون با شروع به‌کار بیت‌الحکمه به اوج رسید. معروف است در دربار مأمون بیش از صد دانشمند با حمایت خلیفه به کار ترجمه اشتغال داشته‌اند. مأمون عده‌ای را برای جمع‌آوری کتاب‌های علمی به یونان، آسیای صغیر، قبرس و صقلیه (اسم اسلامی سیسیل) فرستاد. اهمیت این خیزش علمی از نظر ترجمه آثار و پیشرفت‌های علوم در حدی است که برخی نویسندگان این دوران را با رنسانس (دوره تجدد حیات علمی) در غرب مقایسه می‌کنند.
براساس محتوای این کتاب، پزشکان ایرانی دوره اسلامی خود را شاگرد بقراط و جالینوس می‌دانستند و به آن‌ها احترام می‌گذاشتند، ولی بی‌چون و چرا از آن‌ها تبعیت نمی‌کردند. «شکوک جالینوس» نوشته رازی از جمله کتاب‌هایی است که نویسندگان به آن اشاره کرده‌اند. رازی خود در مقدمه این کتاب آورده است: «مقام جالینوس بر کسی پوشیده نیست. فقط کوته‌نظران مرا بر این کار سرزنش خواهند کرد، زیرا در حکمت و فلسفه تقلید جایز نیست، اگر خود جالینوس زنده بود، من را به خاطر این کتاب ستایش می‌کرد.»
نویسندگان کتاب درباره پزشکان بزرگ عصر تألیف در فصل ششم نوشته‌اند: «پزشکان نامی قرون چهارم تا ششم، آن‌قدر فراوان‌اند که حتی ردیف کردن اسم‌‌شان کتابی را همین حجم و اندازه لازم دارد و هر مورخی، ناگزیر از جدا کردن چند اسم از میان اسامی بسیار است. مهم‌ترین پزشکان ایرانی عصر تألیف، رازی و ابن سینا هستند.»
ابوماهر موسی بن یوسف سیار شیرازی، ابوالحسن احمد‌ابن محمد طبری، ابوالعلاء شیرازی، ابوعلی احمد بن عبدالرحمن بن‌مندویه اصفهانی، ابوسهل عیسی بن یحیی مسیحی جرجانی، عضا‌الدوله و ابوعلی احمد بن مسکویه رازی نیز از دانشمندانی هستند که در این کتاب شرح زندگی آن‌ها آمده است.
نویسندگان و انتشارات
نخستین چاپ کتاب « سرگذشت پزشکی در ایران » نوشته مشترک یاسر مالی و احسان رضایی، در ۱۲ فصل به همت نشر افق به بازار نشر عرضه شده است.
کتاب سرگذشت پزشکی در ایران از سری کتاب های مجموعه «تمدن و فرهنگ ایرانی» چاپ شده است که نشر افق انتشار آن را به عهده دارد. ویژگی این کتاب ها زبان ساده، حجم کم و همراهی متن با تصویر است. تاکنون شش جلد از این مجموعه دربرگیرنده «سرگذشت شعر»، «سرگذشت نقاشی»، «سرگذشت موسیقی»، «سرگذشت سینما»، «سرگذشت تئاتر» و «سرگذشت بازیگری» منتشر شده و کتاب «سرگذشت پزشکی» از سری دوم این مجموعه است. نویسندگان این کتاب، در حال کتاب «سرگذشت رزم در ایران» را در دست نگارش دارند.
