چه کنیم تا با کتاب دوست شویم؟!

روز بیست و چهارم آبان ماه، آغاز هفته کتاب و کتاب خوانی است. مطالعه نه تنها زیر بنای پژوهش و نخستین گام برای تحقیق است بلکه به عقیده کارشناسان جزو نیازهای روحی و معنوی انسان نیز محسوب می شود.

گردآوری- نبض ما

«من هیچ غمی نداشتم که خواندن یک صفحه کتاب از بین نبرده باشد. کتاب، عمر دوباره است. در دنیا لذتی که با لذت مطالعه برابری کند، نیست» (منتسکیو). این جمله را احتمالا زمانی که سوار بر مترو شده ایم دیده ایم. با توجه به این که هفته کتاب خوانی در پیش است، خوب است بدانیم که سرانه مطالعه در کشور ما چگونه است.

یکی از شاخصه های ارزیابی رشد، توسعه و پیشرفت فرهنگی هر کشوری در عصر حاضر میزان مطالعه و کتاب خوانی مردم آن مرز و بوم است. اعداد و ارقامی که هر سال مسئؤلان از میزان مطالعه در کشور ارائه می کنند هر چند با هم متفاوت است، (از ۲ دقیقه به ۱۵ دقیقه و در نهایت به ۱۸ دقیقه رسیده) اما در همه این آمار یک محور مشترک وجود دارد و آن هم پایین بودن سرانه مطالعه در ایران است.

طبق آمارهای جهانی و بر اساس استانداردهای تعریف شده، آمریکایی ها ۲۰ دقیقه، انگلیسی ها ۵۵ دقیقه و ژاپنی ها ۹۰ دقیقه از وقت خود را در شبانه روز به مطالعه کتاب اختصاص می دهند. طبق این آمار، ایرانیان تقریبا به میزان آمریکایی ها به مطالعه کتاب علاقه مند هستند. ژاپن از نظر عادت به کتاب خوانی جایگاه نخست را در جهان دارد و ۹۱ درصد مردم این کشور به طور معمول کتاب، روزنامه و مجله می خوانند. برای مثال یک ژاپنی در سال حدود ۴۷ کتاب می خواند.

اما چرا کتاب خوانی این قدر سخت و دشوار است؟ اگر شما هم هنگام مطالعه کتاب دچار خستگی می شوید و حوصله ندارید کتاب را ورق بزنید، توصیه های25را مطالعه بفرمایید.

توصیه هایی برای کتاب خوانی

۱) ما در مطالعه کتاب و متون نوشتاری، عموما چشم های خود را به شیوه درست روی متن حرکت نمی دهیم و گاه یک جمله یا پاراگراف را چند بار می خوانیم که این باعث می شود در حین کتاب خوانی ، احساس کنیم سرعت مطالعه کمی داریم. اما باید بدانیم رفع این ایرادات که منجر به تندخوانی می شود به تنهایی مزیتی ایجاد نمی کند.

شاید برای خواندن رمان یا روزنامه ها، تندخوانی مفید باشد، اما در مورد کتاب های آموزشی چنین نیست. یادگیری، اساسا برقراری ارتباط بین آموخته های جدید و دانسته های قبلی است و کسی که شتابزده کتاب می خواند، ممکن است کتاب را به شکل کامل بخواند و بفهمد، اما الزاما کتاب را «یاد» نمی گیرد.

۲) کمال گرا نباشید. هیچ دلیلی وجود ندارد که کتابی را که آغاز کرده اید به پایان ببرید. ممکن است چند کتاب را ببینید و بگیرید و بخوانید و در نیمه راه رها کنید. ایراد از شما نیست. بلکه شاید کتاب مناسب و جذاب را پیدا نکرده اید. مطمئن باشید پس از مدتی که سلیقه کتاب خوانی خود را بهتر بشناسید، این نوع کتاب های نصفه و نیمه، سهم کمتری را به خود اختصاص خواهند داد.

۳) قبل از شروع به خواندن کتاب، اینترنت و موبایل و تلویزیون را از خود دور کنید. کمی از تلگرام و اینستاگرام و واتس اپ فاصله بگیرید و تمرکز خود را روی مطالعه کتاب در دستتان بگذارید.

۴) مطالعه باید لذت بخش ترین فعالیت ما باشد. بهتر است که مکان مشخصی را برای این کار در منزل و محل کار خود در نظر بگیرید. ترجیحا قبل از شروع به مطالعه، در کنار خود، چای یا هر نوشیدنی یا خوراکی دیگری را که مورد علاقه تان است، قرار دهید، تا در ذهن شما، لحظات کتاب خوانی با خاطره های خوب ثبت شود.

۵) این نکته بسیار حائز اهمیت است. متأسفانه این ویژگی عصر ما و نسل ماست که به متن های کوتاه و مینیمالیستی (به معنای عام آن نه به معنای ادبی آن) علاقمند هستیم. فیس بوک و توییتر و … ما را عادت داده اند که متن های کوتاه بخوانیم. جملات طولانی در فیس بوک، عموما لایک نمی شوند و به اشتراک گذاشته نمی شوند. اما واقعیت این است که جملات کوتاه، ممکن است به صورت لحظه ای احساس خوب ایجاد کنند یا الهام بخش باشند، اما هرگز اثر یک متن طولانی را ندارند.

برای ترویج عادت مطالعه، لازم است از فضاهای مینیمال کمی فاصله بگیریم. نه اینکه فیس بوک و توییتر و … را ترک کنیم. اما به خاطر داشته باشیم که عادت دائمی به خواندن متن های کوتاه، حوصله ما را در مطالعه متن های طولانی کاهش می دهند.

۶) یکی از لذت هایی که می توانید تجربه کنید، صحبت با دیگران در مورد کتابی است که مطالعه کرده اید. می توانید با دوستان خود به صورت هماهنگ، یک کتاب مشخص را بخوانید و در مورد آن بحث کنید. اگر این فرصت را ندارید، می توانید با استفاده از سرویس هایی مثل پرشین بلاگ یا بلاگفا، وبلاگی راه اندازی کنید و خلاصه کتاب و نظرات خود را در مورد آن به اشتراک بگذارید

۷) ما در نظام آموزشی خود طی ۱۲ تا ۲۰ سال، می آموزیم که مطالبی را بخوانیم که دیگران ما را به خواندن آنها مجبور کرده اند. البته که استفاده از نظر دیگران در کتاب خواندن خیلی خوب است. اما سلیقه انسان ها در خواندن کتاب متفاوت است و ایرادی ندارد ما فردی را بسیار قبول داشته باشیم ولی سلایق متفاوتی در کتاب با هم داشته باشیم.

8) اکثر کتابخوان های حرفه ای، لیستی از کتاب های خوب را در دفتر یادداشت یا تلفن همراه خود دارند و هر جا نامی از کتابی می شنوند، آنجا یادداشت می کنند تا در زمانی که فرصتی برای خرید کتاب یا مطالعه دست می دهد، «دست خالی» نباشند.

سراغ پی دی اف نروید

پیشنهاد می شود خود را به خواندن کتاب های دیجیتال عادت ندهید. برای کسانی که عادت کتاب خوانی دارند، کتاب دیجیتال یا مکتوب (هاردکپی) تفاوتی ندارد. اما برای کسانی که به تازگی خود را به کتاب خوانی عادت می دهند، لمس کردن برگه های کاغذ، خط کشیدن زیر نوشته ها، دیدن نشانه میانه کتاب که مشخص می کند بخشی از کتاب خوانده شده، باز شدن شیرازه کتاب و جدا شدن برگه های آن (ناشی از بارها مرور یک کتاب)، همه و همه می توانند احساس خوب ایجاد کند. احساسی که ما را به خواندن کتاب های بیشتر ترغیب می کند.

در پایان جمله ای از نویسنده معروف فرانسوی، ویکتور هوگو می آوریم که می گوید: «خوشبخت، کسی است که به یکی از این دو چیز دسترسی دارد، یا کتاب های خوب یا دوستانی که اهل کتاب باشند.»

منابع:

متمم، خبرگزاری صدا و سیما، آی کتاب، پایگاه اطلاع رسانی حوزه