چگونه از همسرم در زمان بارداری حمایت کنم؟
عوامل استرس زای زندگی، لزوما اتفاقات تلخ نیست و خیلی از اتفاقات شیرین هم می تواند استرس زیاد ایجاد کند. یکی از این اتفاقات شیرین و البته استرس زا، صاحب اولاد شدن است. از آنجا که این استرس در زمان بارداری می تواند روی سلامت مادر و جنین تأثیر بگذارد، لازم است برای مدیریت آن تدبیر مناسب صورت گیرد.
در زمان بارداری تغییرات هورمونی و فیزیولوژیک مادر منحصر به فرد است. نوسانات خلق و خو در نتیجه تغییرات هورمونی ممکن است در افراد مختلف متفاوت باشد. دکتر شکوفه ثابتی، روانپزشک، عضو هیات علمی پژوهشکده رویان و استاد دانشگاه در این باره به جام جم می گوید: افزایش ناگهانی و چشمگیر استروژن و پروژسترون، همچنین تغییرات در مقدار و عملکرد تعدادی از هورمون ها، خلق و خو را تحت تاثیر قرار می دهد.
دکتر ثابتی با اشاره به این که حاملگی روی افراد مختلف تاثیرات متفاوت دارد، می گوید: افسردگی و اضطراب را اغلب افراد دارای سابقه بیماری های عصبی و مبتلایان افسردگی که درمان کامل نداشته اند، تجربه می کنند. به عبارت دیگر، تاثیر هورمون های بارداری روی این افراد با توجه به سابقه بیماری قبلی و زمینه ژنتیک، بیماری شان را تشدید می کند. این روانپزشک توصیه می کند: افرادی که سابقه بیماری اعصاب و روان داشته اند، قبل از بارداری از نظر روحی و روانی مورد بررسی قرار بگیرند چراکه درمان ناقص، گذر از این دوران را سخت می کند.
استرس و گریه بی دلیل در زمان بارداری
برخی افراد بدون هیچ سابقه در زمان بارداری دچار اضطراب و افسردگی می شوند که لازم است به روانپزشک مراجعه کنند زیرا تغییر هورمون ها در حاملگی روی خلقشان تاثیر گذاشته است. این متخصص می گوید: از نشانه های بروز نوسانات خلق و خو در زمان بارداری می توان به افکار منفی در مورد وضع حمل، استرس، بی قراری، بی خوابی، حساس شدن و دلشوره و گریه کردن اشاره کرد. دسته دیگر این افراد، زنان بارداری هستند که در زمان بارداری دچار یک زمینه استرس یا مشکل خاص مثل فوت یکی از نزدیکان یا اختلاف خانوادگی شده اند که به دلیل وضعیت فیزیکی، مشکلات برایشان مضاعف می شود و چنین حالاتی را تجربه می کنند.
درمان دارویی افسردگی در زمان بارداری
افراد مبتلا به افسردگی باید زیر نظر پزشک باردار شوند. افرادی که در زمان بارداری این مشکلات برایشان پیش آمده، باید ترس را کنار بگذارند و فکر نکنند با مصرف دارو جنینشان در معرض خطر قرار می گیرد. در حال حاضر، خیلی از داروهایی که به این منظور تجویز می شود، روی جنین تاثیر نمی گذارد.
دکتر ثابتی با بیان مطالب فوق تاکید می کند: این افراد داروی تجویز شده را باید مصرف کنند، چراکه با تحمل این حالات به خود و جنین شان آسیب زده اند. اغلب زنان بارداری که این حالات را تجربه می کنند و دارو مصرف نمی کنند، دچار افسردگی بعد از زایمان می شوند. به عبارت دیگر، تمام این حالات روی جنین و مادر تاثیر خواهد گذاشت. شوهر به دلیل رابطه نزدیک با همسر، می تواند در تخفیف این حالت ها نقش مهمی ایفا کند.
اختلافات خانوادگی را ۹ ماه کنار بگذارید
به گفته دکتر ثابتی، خانم بارداری که دچار اضطراب و بی قراری شده، حتی الامکان نباید در منزل تنها باشد. گاهی مرد فکر می کند، همسرش این حالات را به خودش تلقین می کند، در حالی که لازم است شوهر همراهی لازم را با همسر باردار داشته باشد. همچنین از گفت وگو درباره اختلافات خانوادگی در این دوران باید پرهیز کند زیرا گاهی شعله گرفتن اختلافات باعث بروز مشکلاتی مانند زایمان زودرس می شود. مراجعه کننده خانمی داشتیم که بعد از یک دعوای خانوادگی، جنینش به مدت ۲۴ساعت تکان نمی خورد.
وی می افزاید: گاه در این دوران تغییرات هورمونی باعث می شود زنان باردار نسبت به شوهر یا بوی عطر و لباس او احساس بدی پیدا کنند. به علت بالا رفتن هورمون پروژسترون، حس بویایی قوی می شود و خانم باردار به بوهای اطراف حساس می شود و ممکن است حتی با بوی لباس خودش دچار حالت تهوع شود. اینها نشانه بی علاقگی به شوهر نیست، بلکه صرفا تغییرات هورمونی منجر به بروز چنین شرایطی شده است. آگاهی و همدردی و همدلی همسر تا حدودی این تغییرات را قابل تحمل می کند.
آگاهی درباره مشکلات زمان بارداری
راحله فلاح، کارشناس ارشد روان شناسی با اشاره به این که یکی از عوامل مؤثر در مدیریت استرس و افزایش سلامت روان زن باردار سبک رفتاری شوهر است، می گوید: تکنیک های روان شناسی می تواند به مردان در این دوران کمک کند. تکنیک اول آگاهی افزایی است. بعضی همسران به این نکته توجه زیادی ندارند و خواندن کتاب درباره دوران و زمان بارداری یا شرکت در کلاس های مرتبط با این موضوع را مختص همسرانشان می دانند.
وی می افزاید: افزایش آگاهی از این دوران می تواند در عملی کردن تکنیک بعدی که همدلی است، کمک زیادی بکند. وقتی شوهر آگاهی بیشتری از روند روز به روز رشد یک ارگانیسم زنده در وجود همسر پیدا می کند، بهتر می تواند تغییرات خلقی، شرایط جسمانی و انتظارات او را درک کند.
افزایش سلامت روان باردار با همدلی
افزایش آگاهی شوهر در زمینه کمک به حفظ سلامت روان زن باردار نه تنها باعث کاهش استرس وی، بلکه منجر به کاهش استرس همسر می شود. این یعنی یک معامله دو سر سود که هم به سلامت روان پدر کمک می کند و هم سلامت روانی مادر را افزایش می دهد و بر کاهش تنش و افزایش آرامش محیطی زوجین تأثیر مثبت زیادی می گذارد. وی با اشاره به این که همدلی با همسر باردار به هماهنگ شدن اقدامات و تصمیمات شوهر با انتظارات زن، کمک زیادی می کند، می گوید: همدلی به تعبیر ساده به این معناست که فرد بتواند خودش را جای دیگران بگذارد و نگرش، احساسات و انتظارات آنها را از دیدگاه آنها درک کند و به اصطلاح قدیمی ها، با کفش فرد دیگر راه برود.
اهمیت امیدبخشی در زمان بارداری
فلاح در پاسخ این سوال که چگونه می توان اضطراب و استرس را در این دوران کاهش داد، می گوید: دوران بارداری در بهترین شرایط هم بدون فراز و نشیب نخواهد بود و تنها کسی که طی این دوران ۹ ماهه می تواند در عبور از این فراز و نشیب ها و در مدیریت استرس به نحو بسیار مؤثر به زن کمک کند، شوهر است؛ مانند انجام تمرینات تن آرامی به صورت دو نفره با همسر، دادن اطمینان خاطر به او بابت همراهی در تمام مراحل بارداری، جایگزین کردن افکار منفی او با افکار مثبت و امیدبخش و بسیاری موارد دیگر.
