آیا بیماری های تخمدان درمان قطعی دارد؟

تخمدان‌ ها یک جفت اندام تولید کننده تخمک یا به بیان دیگر سلول‌های تخمک هستند که سلامتی دستگاه تناسلی زنانه را حفظ می‌کنند.

نبض ما– تخمدان ها در اصل اندام‌های تناسلی هستند و علاوه بر نقش داشتن در تولید تخمک، به دلیل ترشح هورمون‌های استروژن و پروژسترون یعنی هورمون‌های ضروری برای باروری و عملکرد طبیعی دستگاه تناسلی، جزء غدد درون‌ریز به شمار می‌آیند. تخمدان ها دو غدۀ بادامی شکل اند به طول ۳ تا ۴ سانتی متر که از راه لوله های فالوپ به رحم وصل می شوند. تخمدان ها دو وظیفۀ اصلی دارند:

الف– آماده سازی و تخلیۀ ادواری یک تخمک (یا اوول) در لولۀ فالوپ.

ب– تخمدان ها در عین حال غده های مترشح داخلی اند و هورمونهای جنسی (استروژنها و پروژسترون) را می سازند که آغاز تخمک گذاری و عادت ماهانه را برنامه ریزی می کنند و رشد تخمک بارور شده را ممکن می گردانند. همین هورمونها عامل ظهور ویژگی های جنسی زنانه اند. در ادامه به معرفی تعدادی از بیماری های تخمدان ها می پردازیم:

انواع درد تخمدان

درد در تخمدان هم می تواند حاد یا مزمن باشد. درد حاد تخمدان به سرعت ( بیش از چند دقیقه یا چند روز ) می آید و در یک دوره کوتاه از زمان از بین می رود. درد مزمن تخمدان معمولا به تدریج تر شروع می شود. سپس آن درد برای چند ماه به طول می انجامد.
درد تخمدان ممکن است مستمر، و یا ممکن است بیاید و برود. ممکن است با فعالیت های خاص، مانند ورزش و یا ادرار کردن بدتر شود این می تواند خفیف باشد که شما متوجه نشوید. یا درد در تخمدان می تواند آنقدر شدید باشد که با کار زندگی روزانه تداخل کند.

تشخیص درد تخمدان

دکتر شما یک تاریخچه کامل پزشکی را پرسیده و معاینه فیزیکی انجام می دهد و سوالاتی در مورد درد می پرسد سوالات ممکن است شامل:

• احساس درد در چه قسمتی است ؟
• چه موقع شروع شد؟
• هر چند وقت یک بار شما احساس درد دارید؟
• آیا فعالیت، درد بهتر را یا بدتر می کند؟
• چگونه درد را احساس می کنید خفیف، سوزشی و یا تیز؟
• چگونه درد روی زندگی شما روز به روز تاثیر می گذارد؟
• آزمونهای تشخیصی مانند سونوگرافی و انواع دیگر از تصویربرداری برای تشخیص درد تخمدان انجام می شود.

علت درد تخمدان سمت چپ

تخمدان های زن، غدد لنفاوی در هر طرف لگن هستند. تخمدان ها، مسئول تولید تخمک و همچنین به عنوان منبع اولیه هورمون استروژن و پروژسترون به شمار می روند. بسیاری از زنان در هنگام چرخه های دوران قاعدگی، دچار درد در ناحیه تخمدان می شوند  و گاهی اوقات، درد تخمدان ممکن است نشانه ای از یک وضعیت جدی باشد.

به همین دلیل، در صورت بروز درد در هر یک از تخمدان ها ،بهتراست به پزشک مراجعه کرده و وضعیت شما به طور کامل بررسی شود. گاهی اوقات ممکن است شما احساس ناراحتی یا درد  در ناحیه لگن  و تخمدان ها داشته باشید که درد تخمدان می تواند در هر دو طرف یا فقط در یک قسمت باشد.

این درد ممکن است  خفیف یا شدید باشد و از چند دقیقه تا چند ساعت طول می کشد. برخی از زنان هنگام خونریزی عادت ماهانه و روزهای تخمک گذاری،  دچار درد در ناحیه تخمدان سمت چپ می شوند که موضوعی طبیعی بوده و جای نگرانی نیست.

در برخی از موارد، زنان ممکن است دچار درد  در تخمدان چپ شوند که معمولا ناشی از هیچ بیماری جدی نیست.این درد های کلافه کننده به طور معمول در ناحیه زیر شکم و سمت چپ ایجاد شده و برای فرد آزاردهنده می شود. تخمدان چپ در روزهای تخمک گذاری فعالیت بیشتری داشته و به طور معمول در این روزها و روزهای قاعدگی به دلیل ریزش دیواره و خونریزی، در این قسمت درد ایجاد می شود .

در برخی موارد هم وجود کیست در تخمدان چپ باعث درد در این ناحیه می شود.گاهی این کیست ها به اندازه ای بزرگ هستند که درد زیادی در زن ایجاد می کنند.در موارد دیگر هم، ممکن است بر سطح تخمدان کیسه های مایع رشد کرده و باعث درد شوند.

وجود کیست، موضوع خیلی نگران کننده ای نبوده و شما با مراجعه به پزشک و بررسی کیست های تخمدانی می توانید به راحتی درمان شوید. در موارد مشکوک و درد های شدید بهتر است درمان سریع در نظر گرفته شود تا از خطرات احتمالی جلوگیری شود.

تنبلی تخمدان یا تخمدان پلی کیستیک

کم‌کاری تخمدان یکی از انواع بیماری‌ های تخمدان است که در زنان شایع است که اغلب با وجود سابقه در بستگان (خواهر، مادر، عمه، خاله و…) اتفاق می‌افتد. مهم‌ترین علامت این بیماری، قاعدگی‌های دیر به دیر و گاهی هر چند ماه یکبار است.

از علائم این بیماری، زیاد شدن هورمون های مردانه یا اثرات آن است. یعنی ممکن است در آزمایش خون، هورمون تستوسترون یعنی هورمون مردانه زیاد بوده یا سطح هورمون طبیعی باشد، ولی فقط علائم افزایش این هورمون ها به صورت افزایش موهای زائد یا آکنه بروز کند.

از دیگر علائم این بیماری، بروز چاقی و آکنه در سنین شروع قاعدگی است که اغلب این علائم با قاعدگی های دیر به دیر همراه است. از علائم آزمایشگاهی دیگر این سندرم، مقاومت به انسولین است که در نهایت می تواند به دیابت منجر شود.

همچنین احتمال سرطان پستان و رحم در این افراد بیشتر از افراد عادی است. احتمال ابتلا به بیماری های فشار خون و بیماری قلبی و نیز دیابت در سال های بعد در این افراد زیادتر است.

از مهم ترین علائم این سندرم دیده شدن کیست های متعدد کوچک در تخمدان ها در سونوگرافی است.

سایز این کیست ها معمولا زیر ۱۰ میلی متر بوده (۹ ـ ۲ میلی متر) و به تعداد زیاد در هر تخمدان است و برخلاف کیست های بزرگ تر و منفرد تخمدان، این کیست ها معمولا طی دو تا سه ماه بعد از بین نمی رود. به علاوه در سونوگرافی این افراد معمولا سایز تخمدان ها بزرگ تر از حد عادی است.

درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک به طور کلی بر پایه کنترل نگرانی‌های فردی شما مثل باروری، پرمویی، آکنه و چاقی است. همچنین در برخی موارد جراحی نیز پیشنهاد می شود. بعلاوه تغییر در شیوه زندگی و رژیم غذایی هم برای بیماران توصیه شده است.

کیست فولیکولی

تاول های آبکی کوچکی است که در صورت روی ندادن مکانیسم تخلیه تخمک آماه باروری در لوله فالوپ، بر سطح تخمک ها می زند. در این حالت غشای فولیکول پاره نمیشود و تاول از بین نمی رود و برجای می ماند. کیست فولیکولی می تواند اندازه ای از نخود گرفته تا آلو داشته باشد.

از علل این بیماری می توان به:  عفونت مکرر و ضخیم شدن غشای بیرونی تخمدان و اختلال در کار تخمدان ها اشاره نمود.

این بیماری یا با نشانه ای همراه نیست یا همان نشانه های اختلال در کار تخمدان ها را دارد. کیست های بزرگتر گاه موجب دردهایی در لگن خاصره، فشار بر مجرای بول، بی نظمی در عادت ماهیانه و احساس در دوران نزدیکی می شود.

کیستهایی که موجب ناراحتی نیستند نیازی به درمان ندارند. اما وجود چندین کیست موجب ناراحتی و همراه با اختلال در کار تخمدان ها باید عمل شود و بخشهایی از تخمدان ها برداشته شود. در صورت پارگی کیست فولیکولی نیز باید در صورت ادامه نشانه های پیش گفته بیمار تحت عمل قرار گیرد.

سرطان تخمدان

سرطان تخمدان یکی از کابوس‌های زنان در سراسر جهان است. آمارها نشان می‌دهد این سرطان پنجمین سرطان شایع زنان در سراسر جهان است.

چندین نوع از سرطان‌های تخمدان وجود دارد؛ از جمله سرطان اپی‌تلیال، سرطان بوردرلاین و سرطان سلول‌های زاینده. شایع‌ترین نوع، سرطان سلول‌های اپی‌تلیال یا سلول‌های پوشش‌دهنده تخمدان‌ ها است و حدود ۸۰ تا ۹۰درصد سرطان‌های تخمدان از این نوع هستند.

سرطان‌های بوردرلاین یا سرطان سلول‌های بنیادین سرطان‌های نسبتا خوش‌خیم‌تر و کم‌خطرتری هستند که با یک جراحی کوچک قابل درمانند.

علت

رشد بدخیم و غیرطبیعی سلول های تخمدان موجب ایجاد سرطان تخمدان می‌ شود که در سنین مختلف از قبل از بلوغ، دوران بارداری و پس از یائسگی دیده می ‌شود. سرطان ‌های تخمدان بسیار متعدد و متنوع هستند و شدت رشد و سرعت بیماری بر حسب نوع سرطان تخمدان متفاوت است. ولی به طور کلی در سنین قبل از یائسگی شایع‌ تر است.

علائم

به علت قرار گرفتن تخمدان ‌ها در عمق لگن، علایم سرطان تخمدان دیر ظاهر می ‌شود. مهم‌ ترین علامت آن، وجود یک توده یا تومور در داخل لگن به هنگام معاینه است که ممکن است با درد و فشار در لگن، یبوست یا تکرر ادرار، خود را نشان بدهد.

درد شدید در قاعدگی و درد در موقع مقاربت ممکن است از علایم دیگر این تومورها باشد. اختلالات قاعدگی و خون‌ ریزی در خانم‌ های مُسن که سال‌ ها است یائسه شده‌ اند از دیگر علایم این تومورها است.

از علائم احتمالی اولیه سرطان تخمدان عبارتند از:

۱- افزایش ناگهانی سایز شکم و علائم شبیه به نفخ شکم

۲- درد دائمی و گنگ در ناحیه شکم و زیر شکم

۳- سیر شدن پس از خوردن مقدار بسیار کم غذا

۴- مشکل در بلع غذا

۵- علائم ادراری از جمله احساس فوریت و تکرر ادرار

۶- تغییر در شیوه معمول دفع

۷- درد پشت به همراه احساس خستگی عمومی

این علائم اگر ناشی از سرطان باشند، به صورت دائمی نشان داده می شوند.

درمان

درمان در اکثر موارد جراحی است. وسعت درمان به نوع سرطان و میزان انتشار آن در داخل لگن و سایر قسمت‌ های بدن و سن و تمایل بیمار برای بارداری بعدی بستگی دارد.

بر اساس نوع تومور ممکن است از شیمی ‌درمانی هم استفاده شود. در خانم‌ های یائسه برداشتن رحم و لوله‌ ها و تخمدان ‌های دو طرف و نمونه‌ گیری از قسمت‌ های مختلف لگن و شکم انجام می‌ شود. در خانم‌ های جوان در صورتی که سرطان زود تشخیص داده شود، می ‌توان رحم را حفظ کرد تا در سال‌ های بعد بارداری داشته باشد.

گردآوری – نبض ما