سرطان مقعد چیست و چه علائمی دارد؟
سرطان مقعد یک نوع نادر از سرطان‌هاست که در کانال مقعد و معمولاً در سنین بالای پنجاه سال رخ می‌دهد.
نبض ما– در این بیماری سلول‌های غیر طبیعی (سرطانی) در بافت مقعد ایجاد می‌شوند. مقعد انتهایی‌ترین قسمت روده‌ی بزرگ و در پایین راست روده قرار گرفته که در عمل دفع مدفوع نقش به سزایی دارد. بخشی از مقعد از لایه‌های بیرونی پوست بدن و بخشی از آن از روده تشکیل شده است.
کانال مقعد در حد فاصل دو دریچه قرار دارد. این دو عضله‌ی حلقوی به نام عضلات دریچه‌ای داخلی و خارجی به ترتیب به صورت غیر ارادی و ارادی فعالیت کرده و به مدفوع اجازه‌ی خروج می‌دهند. بنابراین تغییر شکل غیر طبیعی سلولی این نواحی مربوط به سرطان مقعد می‌شود. این سرطان می‌تواند همانند سایر بیماری‌ها از خود علایم و نشانه‌هایی بروز دهد تا فرد قبل از پیشرفت بیماری متوجه آن شود، هر چند این موضوع در تمام افراد مبتلا صدق نمی‌کند. ایجاد تومور در پوست اطراف و خارج از مقعد از دسته‌ی تومورهای پوستی محسوب می‌شود.
ترشحات مقعدی در مردان و زنان
معمولا زمانی که بیمار دچار بیماری فیستول مقعد می شود، مشاهده می نماید که از مقعدش چرک در حال ترشح می باشد. اما علاوه بر این بیماری، ترشحات مقعدی می تواند نشان دهنده بیماری های دیگری هم باشد.
شقاق مقعدی: خونریزی خفیف از ناحیه مقعد که معمولاً بر روی مدفوع خارج شده از مقعد یا دستمال توالت مشاهده می‌شود.
هموروئید یا بواسیر: گاهی اوقات خارج شدن خون در صورت پاره شدن سطح یا لایه خارجی بواسیر.
فیستول مقعدی: یکی از بیماریهای نسبتاً شایع مقعد و در واقع یکی از شدیدترین و جدی ترین بیماریهای مقعد ، بیماری های فیستول معقد می باشند. معمولا در 50 درصد موارد به دنبال درمان آبسه (دمل) ای که اطراف مقعد به وجود می آید ( که معمولاً هم آبسه نیاز به تخلیه اورژانس با لیزر یا جراحی دارد ) فرد دچار فیستول می گردد علامت اصلی آن ترشح چرکی طولانی مدت از یک سوراخ و گاهی چند سوراخ از اطراف مخرج می باشد.
به طور کلی در این شرایط از معاینه فیزیکی ناحیه شکم و بررسی ناحیه خارجی مقعد و معاینه دیجیتال مقعد یا معاینه از طریق انگشتان استفاده خواهد شد. علاوه بر این معمولاً پزشک ممکن است برای تشخیص بهتر مشکل از روش‌های آنوسکوپی و سیگموئیدوسکوپی نیز استفاده کند.
غده مقعدی
برخی از تغییرات در مخاط مقعد در مراحل اولیه‌ی خود بی ضرر هستند، اما ممکن است بعداً به سرطان تبدیل شوند. دیسپلازی واژه‌ای است که برای سلول‌های پیش سرطانی کاربرد دارد و برحسب میزان تغییر و تعداد سلول‌های ناسالم درجه‌بندی می‌شوند. انواع تومورهای مقعدی بدخیم و پیش سرطانی را می توان به صورت زیر دسته بندی نمود:
کارسینوم درجا
سلول‌های غیر طبیعی گاهی اوقات بر روی لایه سطح داخلی مقعد و هنوز به لایه‌های عمقی‌تر گسترش نیافته‌اند که در این وضعیت کارسینوم درجا نام می‌گیرند. نام دیگر این وضعیت، بیماری بوون است. برخی از پزشکان آن را شکل اولیه‌ی سرطان مقعد یا سلول‌های پیش سرطانی در نظر می‌گیرند و آن را یک سرطان واقعی نمی‌دانند.
کارسینوم سلول انتقالی
یک نوع از سرطان سلول سنگفرشی است که در منطقه انتقالی مقعد گسترش می‌یابد و کلوآک نیز نامیده می‌شود. این سلول‌های سرطانی در زیر میکروسکوپ ظاهری کمی متفاوت دارند، اما رفتار آن‌ها مانند دیگر کارسینوم سلول سنگفرشی کانال مقعد است و بنابراین با همان روش درمان می‌شوند.
کارسینوم سلول سنگفرشی
دیواره‌های کانال مقعد با سلول‌هایی به نام سلول سنگفرشی پوشیده شده است. شایعترین نوع سرطان مقعدی در سلول‌های سنگفرشی‌ای که در کانال و حاشیه مقعد قرار دارد، ایجاد می‌شود. از هر ۱۰ بیمار مبتلا به سرطان مقعد ۸ مورد به این نوع دچار هستند. کارسینوم سلول سنگفرشی در کانال مقعد فراتر از سطح و به لایه‌های عمیق‌تر گسترش می‌یابد؛
کارسینوم سلول سنگفرشی حاشیه مقعد
در سلول‌های پوستی اطراف مقعد ایجاد می‌شود. این سرطان مشابه کارسینوم سلول‌های سنگفرشی پوست در نقاط دیگر بدن درمان می‌شود.
آدنوکارسینوم
برخی از انواع سرطان مقعد در سلول‌های بالای کانال مقعد و نزدیک راست روده و سلول‌های غده‌ای که مخاط روده (روان‌کننده روده) را تولید می‌کند، ایجاد می‌شود. این نوع سرطان مقعدی بسیار نادر است و در کمتر از ۵ درصد موارد رخ می‌دهد. این سرطان همانند سرطان رکتوم درمان می‌شود.
کارسینوم سلول بازال
کارسینوم سلول بازال، یک نوع سرطان پوست است که می‌تواند در پوست اطراف مقعد رخ دهد. این تومورها در نواحی از پوست که در معرض آفتاب قرار می‌گیرند مانند صورت و دست بسیار شایع تر هستند. این سرطان اغلب با جراحی و برداشتن درمان خواهد شد.
لنفوم
سیستم لنفاوی کمک می‌کند تا عفونت و بیماری از بدن خارج شود. سیستم لنفاوی توسط عروق و گروهی از غدد لنفاوی در سراسر بدن پخش شده است. غدد لنفاوی کوچک و لوبیایی شکل موظف هستند تا باکتری‌ها را از مایع لنفاوی جمع کنند. هنگام ابتلا به یک عفونت اغلب این غدد متورم می‌شوند. گاهی سرطان می تواند از طریق سیستم لنفاوی به غدد لنفاوی مجاور گسترش یابد. لنفوم نوعی سرطان مربوط به غدد لنفاوی است ولی با این تفاسیر احتمال به وجود آمدن آن درون مقعد نیز محتمل است.
تومورهای استرومال دستگاه گوارش
این سرطان در معده و روده کوچک بسیار شایع‌تر است و به ندرت ممکن است در منطقه مقعد شروع به رشد کند. این تومورها در مراحل اولیه، با کمک عمل جراحی برداشته می‌شوند. در صورت گسترش آن فراتر از مقعد می‌توان آن را با دارو درمانی رفع کرد.
علائم سرطان مقعد
شایعترین علائم سرطان مقعد عبارتست از:
- خونریزی از مقعد
- درد، ناراحتی و خارش اطراف مقعد
- برجستگی‌های کوچک اطراف مقعد که ممکن است با هموروئید (بواسیر) اشتباه شود
- بی‌اختیاری دفع مدفوع
- ترشحات ژله‌ای مانند از مقعد (مخاط)
- زخم‌های اطراف مقعد که ممکن است تا پوست اطراف باسن گسترش یابد.
علت سرطان مقعد
ویروس پاپیلوم انسانی (HPV)
احتمال بروز سرطان مقعد در افرادی که مبتلا به نوعی عفونت ویروسی به نام ویروس پاپیلوم انسانی می‌باشند، افزایش می‌یابد. خطر ابتلاء به این ویروس با افزایش تعداد شرکای جنسی فرد افزایش می‌یابد.
فعالیت جنسی
احتمال بروز سرطان مقعد در افرادی که از طریق مقعد مقاربت داشته‌اند، افزایش می‌یابد. این امر ممکن است به علت افزایش احتمال ابتلاء به ویروس “اچ پی وی ” در ناحیه مقعد باشد.
تضعیف سیستم ایمنی
سیستم ایمنی بخشی از دفاع بدن در مقابل عفونت‌ها و بیماری‌هایی مانند سرطان می‌باشد. احتمال بروز سرطان مقعد در افرادی که دچار ضعف سیستم ایمنی می‌باشند مانند افرادی که به دنبال عمل پیوند عضو داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی مصرف می‌کنند و یا درافراد مبتلا به ایدز، بیشتر است.
مصرف سیگار
تنباکو موجود در سیگار خطر ابتلاء به سرطان مقعد را افزایش می‌دهد.
سابقه ابتلا به سرطان فردی یا خانوادگی
کسانی که سابقه‌ی ابتلا به انواع سرطان روده‌ای را در اعضای خانواده یا سرطان دهانه‌ی رحم یا واژن را در خود داشته‌اند، بیشتر در معرض مبتلا شدن به سرطان مقعد هستند.
هرچند بسیاری از افراد مبتلا به سرطان مقعد این ریسک فاکتورها را نداشته‌اند و علت این بیماری هنوز ناشناخته می‌باشد.
فیستول مقعد
ابتلا به فیستول مقعدی و مجاری باز شده به سطح پوست اطراف مقعد که ممکن است دچار ترشح مخاطی یا آلوده به مدفوع شود، فرد را در معرض سرطان مقعد قرار می‌دهد. اطلاعات بیشتر در مقاله‌های مرتبط بیماری فیستول.
مراحل سرطان مقعد
مراحل سرطان مقعد عبارتند از:
مرحله اول: توده به اندازه‌ی یک بادام زمینی یا کوچک‌تر و بافت سرطانی مقعد ۲ سانتی‌متر (حدود ۳/۴ اینچ) یا کمتر است؛
مرحله دوم: سرطان مقعد بزرگتر از ۲ سانتی‌متر (حدود ۳/۴ اینچ) است، اما فراتر از کانال مقعد گسترش نیافته است؛
مرحله سوم: سرطان مقعد با هر اندازه‌ای به غدد لنفاوی نزدیک مقعد و سایر اندام‌های اطراف مانند مثانه، مجرای ادرار یا واژن گسترش یافته است. در اواخر مرحله‌ی سه به غدد لنفاوی نواحی دیگر لگن نیز متاستاز می‌دهد؛
مرحله چهارم: سرطان مقعد با هر اندازه‌ای به قسمت‌های دورتر از لگن نیز گسترش یافته است.
درمان سرطان مقعد
انستیتو ملی سلامت آمریکا توصیه می‌کند افراد مبتلا به سرطان مقعد توسط یک گروه پزشکی متخصص تحت درمان قرار بگیرند. این گروه در تمام بیمارستان‌ها در دسترس نمی‌باشند، بنابراین ممکن است شما برای مداوا مجبور باشید به بیمارستان دیگری بروید. در اغلب موارد درمان اصلی برای سرطان مقعد استفاده از ترکیب رادیوتراپی (اشعه درمانی) و شیمی درمانی می‌باشد. هر دو روش درمانی ممکن است به صورت همزمان یا به دنبال هم استفاده شود. درمان ترکیبی معمولاً بسیار موفق می‌باشد. اگر رادیوتراپی و شیمی درمانی به طور همزمان استفاده شود، عوارض جانبی آن نیز ممکن است با شدت بیشتری بروز کند. برای درمان تومورهای کوچک مقعدی از جراحی و یا در موارد پیشرفته از ترکیب جراحی با شیمی درمانی یا رادیوتراپی استفاده می‌شود.
جراحی
در موارد تومورهای کوچک ممکن است از جراحی استفاده شود. در مواردی که درمان‌های اولیه قادر به ریشه کنی سرطان نباشد یا در صورتی که علائم موجود حاکی از برگشت مجدد سرطان باشد، نیز از جراحی استفاده می‌شود. دو نوع اصلی جراحی وجود دارد: برداشت موضعی و برداشت شکمی
برداشت موضعی
این روش ممکن است در موارد تومورهای کوچک موجود در قسمت‌های خارجی مقعد استفاده شود. در این روش تنها بخش‌هایی از مقعد که دارای سلول‌های سرطانی هستند برداشته می‌شود. اسفنکتر مقعد دست نخورده باقی می‌ماند بنابراین کار دستگاه گوارش در اغلب افراد بدون تغییر باقی می‌ماند.
برداشت شکمی
در این روش مقعد و رکتوم برداشته می‌شود. در این روش باید بخشی از روده بزرگ (کولون) به صورت دائمی برداشته شود(کولوستومی). بنابراین راه خروجی دستگاه گوارش به سطح شکم منتقل می‌شود تا بدین ترتیب مدفوع از بدن خارج شده و در کیسه کولوستومی جمع‌آوری می‌شود. این منفذ باز شکمی استوما نامیده می‌شود. گرچه کولوستومی در ابتدا امری وحشتناک و ناراحت‌کننده به نظر می‌رسد اما بیشتر افراد با گذشت زمان با آن تطبیق حاصل کرده و به زندگی طبیعی خود بازمی‌گردند.
پرتو درمانی (رادیوتراپی)
در پرتودرمانی با استفاده از پرتوهای پرقدرت مانند اشعه X و پروتون سلول‌های سرطانی را از بین می‌برند. در طول پرتودرمانی فرد تحت تابش دستگاه‌های پرتودرمانی در مناطق دچار آسیب و سرطان قرار می‌گیرد. تابش ممکن است به بافت سالم اطراف توده نیز آسیب برساند. پرتو درمانی معمولاً در جلسات کوتاه برای پنج الی شش هفته برگزار می‌شود. عوارض جانبی آن شامل اسهال، بی‌اختیاری مدفوع، التهاب روده، قرمزی پوست و زخم در داخل و اطراف مقعد و همچنین تنگ شدن و کوچک شدن کانال مقعد است.
کمورادیوتراپی
کمورادیوتراپی درمان ترکیبی از شیمی درمانی و پرتودرمانی است که در حال حاضر مؤثرترین درمان برای سرطان مقعد محسوب می‌شود. در این روش معمولاً فرد نیاز به بستری در بیمارستان دارد. شیمی درمانی و پرتودرمانی اغلب باعث عوارض جانبی قابل توجهی می‌شوند، از جمله:
- خستگی
- درد در اطراف مقعد
- درد در اطراف آلت تناسلی و کیسه بیضه در مردان یا فرج در زنان
- ریزش مو محدود در سر و از دست رفتن کل موهای ناحیه زهار
- اسهال
این عوارض جانبی موقتی هستند، اما خطر مشکلات دراز مدتی مانند ناباروری نیز وجود دارد. در صورت نگرانی از عوارض جانبی بالقوه درمان حتماً باید قبل از شروع درمان با تیم مراقبت خود مشورت شود.
نبض ما– گردآوری
منابع
ایران کلینیک، کلینیک لیزر شفا، دکتر مسعود صدرالدینی
آخه مصرف سیگار چه ربطی به سرطان معقد داره؟؟؟