هراس والدین از رفتارهای ممنوعه کودک

تا از او غافل می شوم شروع به لمس آلت تناسلی اش می کند. بارها به او گوشزد کرده ام که این کار خوبی نیست و حتی برای این که اعتراضم را به او برسانم چند ساعتی هم قهر کرده و به او گفته ام تا وقتی این رفتارش را ترک نکند، دوست ندارم با او صحبت کنم.

گاهی تکرار این رفتارش چنان عصبانی و سردرگمم می کند که به تنبیه متوسل می شوم تا شاید دست از این کار زشت و قبیحش بر دارد. اصلا متوجه نیست کجا و پیش چه کسی این رفتار را انجام می دهد. چند وقت پیش در یک مجلس مهمانی متوجه شدم او دوباره….؛ پیش همه دوستان و آشنایان آبرویم را ریخت. همه فکر کردند من در تربیت او کوتاهی کرده و آداب به او یاد نداده ام.

با آن که از پدرش بسیار حساب می برد، اما او هم نتوانست این رفتارش را ترک دهد. دیگر نمی دانم چه کنم؟ خسته شده ام! هر کاری که بگویید انجام داده ام ولی گوشش بدهکار نیست و فرمان نمی برد.

حتی گمان می کنم به خاطر لجبازی با من این کار را انجام می دهد و می خواهد حرص من و پدرش را در بیاورد. می ترسم با این کار زودتر به بلوغ برسد و بعدها دچار انحراف یا مشکل جنسی شود.

در ارتباط با آنچه ذکر شده باید گفت خود ارضایی کودک ، بخشی از تمایلات جنسی دوران کودکی به شمار می آید و یکی از رفتارهای دوران کودکی است. زمانی که آگاهی های جنسی کودک افزایش می یابد، او ممکن است شروع به آزمایش خود ارضایی کند.

خود ارضایی کودک حول و حوش پنج یا شش سالگی، سنی که کودک تفاوت جنسیتی دختر و پسر را متوجه می شود، بروز پیدا می کند. در واقع روان شناسان معتقدند خود ارضایی کودک ، تفاوت بسیاری با رفتار جنسی دوران بلوغ و بزرگسالی دارد و در معنای دیگری قابل توصیف است.

این بیداری جنسی نیست

اگر کودک اندام جنسی خود را لمس می کند یا آن را مورد بررسی قرار می دهد و به کرات این رفتار کنجکاوانه اش را نیز تکرار می کند، هرگز به این معنا نیست که دچار بیداری جنسی شده است و یا صحنه ای را مشاهده کرده و به تقلید آن این کار را انجام می دهد، بلکه این وارسی های مکرر و دائم چیزی نیست جز شناخت کودک از بدن خویش و آگاهی از دخل و تصرف خود بر بدنش.

گاهی کودک طی این شناخت، عضوی از بدن که حالا اندام جنسی اش است را لمس کرده و بعد از آن، احساس لذتی را کسب کرده که باعث شده است دوباره برای تجربه آن لذت، تکرارش کند. لذت خود ارضایی کودک درست مثل لذت کودکی است که او هم طی همین جریان شناخت و کشف بدن خویش، دست به بینی اش می کند و با آن ور می رود و دوباره به رغم گوشزدهای والدینش دست در بینی اش می کند.

به دلیل تابو بودن امور جنسی، خود ارضایی کودک بیش از هر رفتار دیگری که به شناخت وی از بدنش منجر می شود، مورد توجه والدین قرار می گیرد و وحشت شان را برمی انگیزد و آنان را در نحوه برخورد با آن رفتار دچار مشکل می کند.

بسیاری از مادران با مشاهده چنین رفتاری (خود ارضایی کودک) ، احساس ناراحتی می کنند و به تقلا می افتند تا هرچه سریع تر این رفتار کودکانشان را ترک دهند. آنها مدام به ترفندهای مختلفی متوسل می شوند تا به هر طریق ممکنی آن را حذف کنند.

با نصیحت کردن، اخم کردن، قهر کردن، کتک زدن، با ترساندن از پدر و… هرگز هیچ پدر و مادری نتوانسته است در حذف خود ارضایی کودک موفق باشد. در ادامه این یادداشت سعی کرده ایم راهکارهای علمی را که منطبق بر روان شناسی کودک است و برای ترک این عادت رفتاری کودک مناسب است، بیان کنیم.

با خود ارضایی کودک چه باید کرد؟

بر ترس و اضطراب خود غلبه کنید و با حفظ آرامش پیش بروید. یقین داشته باشید هرگز خود ارضایی کودک شما، به انحراف یا مشکل جنسی در آینده منجر نمی شود مگر در مواردی خاص و بحرانی.

در برخورد با این رفتار کودک، با همسرتان هماهنگ شوید. این گونه نباشد که شما مساله را جدی بگیرید و همسرتان به اندازه شما حساسیت نداشته باشد. در ضمن لازم است راجع به چگونگی عکس العمل به رفتار کودک، با همسرتان گفت وگو کنید و هر دو با روش های یکسانی با مشکل خود ارضایی کودک مواجه شوید.

برخی والدین در همان اولین روزهای شروع این رفتار، به گونه ای نامناسب (تنبیه، دعوا و…) برخورد می کنند. این شیوه عکس العمل پدر و مادرها، بیشتر کودک را جری و به انجام و تکرار آن راغب می کند. چون کودکان باهوش هستند و متوجه می شوند با این رفتار می توانند والدینشان را کنترل کنند و حرفشان را به کرسی بنشانند.

وقتی شما به یکباره به این رفتار کودک، بیش از دیگر رفتارهایش توجه می کنید، او می فهمد خبری هست! چون شما کمی از نظر او غیرعادی برخورد کرده اید. پس بهتر است از شدت میزان توجه خود بکاهید و خشم تان را کنترل کنید. حالا دیگر می دانید علت آن کنجکاوی و شناخت بدن است نه چیز دیگر.

بهترین کار هنگام خود ارضایی کودک ، استفاده از تکنیک توجه برگردانی است. به محض شروع این کار، توجه کودک را به چیز دیگری که برای او جالب تر است، جلب کنید.

هرگز برای ترک این عادت به زور و تنبیه متوسل نشوید. اگر این کار را انجام دهید کودک فقط در مقابل چشمان شما این رفتار را انجام نخواهد داد و در جایی دیگر و به دور از چشم شما که منبع تنبیه هستید، آن را انجام خواهد داد و حتی گاهی به خاطر جبران محرومیت زمانی هایی که خود ارضایی نکرده، به انجام چند باره آن متوسل خواهد شد تا در دنیای خود، به شما بفهماند می تواند کاری را که دوست دارد انجام دهد ولو این که شما از آن مطلع نباشید.

از تکنیک جایزه ستاره ها برای ترک خود ارضایی کودک استفاده کنید. ظرف شیک و زیبای کودکانه ای را تهیه کنید و با کاغذهای رنگی ستاره یا هر شکل دلخواهی را همراه کودک نقاشی و آماده کنید. به کودک بگویید هر روزی که این رفتارش را انجام ندهد حق دارد ستاره ای داخل ظرف بیندازد. وقتی تعداد ستاره ها پنج تا شد به او جایزه خواهید داد.

اگر کودک این مرحله را با موفقیت طی کرد تعداد ستاره ها را برای دریافت جایزه بعدی به ده عدد می رسانید و در صورت موفقیت دوباره 15 و در مرحله بعد 20. این کار را آن قدر ادامه می دهید تا رفتار کودک ترک شود.

برای ترک رفتار کودک، قانون بگذارید و در اجرای قانون نیز به هیچ وجه کوتاه نیایید. پیامد مثبت ترک رفتار و پیامد منفی انجام رفتار را برایش تعریف و مشخص کنید، مثلا بگویید: اگر این رفتار را ترک کنی می توانی با بچه همسایه بازی کنی و اگر این رفتار را انجام دهی تا دو ساعت از بازی کامپیوتری محروم خواهی بود.

با این قانون، شما به او حق انتخاب داده اید و او را مسئول رفتارش قلمداد کرده اید. با اصرار به اجرای این قانون و در صورت لزوم سخت کردن قانون می توانید در مدت زمان اندکی، عادت کودک را ترک دهید.

حسی که با احساس شرم از بین می رود

خود ارضایی کودک حول و حوش هفت سالگی، درست همان زمانی که هوشیاری اجتماعی کودک افزایش می یابد و احساس شرم در او پدیدار می شود، از بین می رود
هرگز به او نگویید این رفتار تو مرا ناراحت می کند، چون او متوجه این ناراحتی شما نمی شود و رفتار خود را بد نمی داند.

بهتر است به او بگویید: این رفتار جالبی نیست مگر نه! با این سوال خبری خود، او را نه تنها متوجه زشتی این کار کرده اید بلکه به او به طور غیرمستقیم نیز می فهمانید از این کارش خوشتان نمی آید. از آنجا که کودک به نظر شما راجع به خودش اهمیت می دهد، صد درصد سعی خواهد کرد برای شادی شما هم که شده، رفتارش را تا آنجا که ممکن است تکرار نکند.

مبادا پیش کودک با دیگران بویژه افراد مورد علاقه کودک اعم از مادربزرگ، پدربزرگ، خاله، عمه و… راجع به این رفتارش صحبت کنید، چون قبح این عمل خصوصی را از بین می برید و کودک را نسبت به انجام آن بی پروا می کنید.

چه بسا شما با بیان این رفتار گمان می کنید کودک متنبه می شود یا از دیگر دوستدارانش حرف شنوی پیدا می کند و رفتارش را ترک می نماید، درحالی که با این عمل، کودک جرات انجام و تکرار بیشتری در خود احساس کرده و حتی شاهد خود ارضایی کودک در جمع هم خواهید شد. در صورتی که تجارب بالینی متعدد نشان داده است کودکان کمتر در جمع به این رفتار مشغول می شوند.

اگر کودک در جمع این کار را انجام داد، به جای دعوا کردن و داد زدن سر او یا گفتن ماجرا به دیگران و ابراز استیصال خود از این رفتار و… بهتر است با قاطعیت تمام و کنترل خشم خود برخیزید و کودک را از اتاق خارج کنید و در اتاقی دیگر، بدون آن که به او توضیح اضافی دهید(مگر به تو نگفته بودم در مهمانی این کار را نکن، چرا دوباره این کار زشتت را انجام دادی و…) فقط به او بگویید تا 5 دقیقه اجازه نخواهید داد به اتاق برود، سپس بعد از گذشت این زمان، به اتاق برگردید.

اگر خود ارضایی کودک دوباره تکرار شد، زمان را 10 دقیقه کنید و در صورت تکرار مجدد 15 دقیقه و تکرار دیگر 20 دقیقه، پس از گذشت این زمان اگر کودک رفتارش را ترک نکرد او را از جمع خارج کنید و پشت دستش بزنید. در صورت تکرار مجدد با بیان این که «دفعه قبل به تو هشدار داده بودم که اگر رفتارت را ترک نکنی از مهمانی محروم می شوی! »، مجلس را ترک می کنید.

از آنجا که کودکان علاقه زیادی به قصه شنیدن دارند شما می توانید با خلاقیت خود، داستان هایی را برای کودک بسازید و تعریف کنید قهرمان داستان انجام چنین رفتاری را دوست ندارد و هرگز انجامش نمی دهد و به خاطر همین مورد تائید خانواده و دوستانش است.

اگر فکر می کنید خود ارضایی کودک تان تقلیدی است و چیزی بیش از شناخت بدنش است، بهتر است منبع تقلید را جستجو کرده و او را از دیدگان فرزندتان دور کنید. مثلا برخی والدین بی احتیاطی می کنند و رفتارهای جنسی خود را به طور ناخودآگاه به نمایش می گذارند، در محلی که کمتر به شئونات اخلاقی توجه می شود، کودک مکرر حضور می یابد، ارتباط کودک با دوستانی که آنان مرتکب این رفتار می شوند، تماشای فیلم های ماهواره ای و اینترنتی با فرض این که کودک در این سن متوجه این امور نمی شود و… می تواند باعث تقلید یا گاهی بیداری جنسی زودهنگام او شود. پس مراقب این الگوهای همانندساز باشید.

چه زمانی باید به پزشک یا روانشناس مراجعه کرد؟

خود ارضایی کودک حول و حوش هفت سالگی، درست همان زمانی که هوشیاری اجتماعی کودک افزایش می یابد و احساس شرم در او پدیدار می شود از بین می رود. در این سن کودک شما قطعا خواهد فهمید این رفتار یک فعالیت خصوصی است و انجام آن در مقابل دیگران چندان جلوه خوشایندی ندارد.

در این زمان اگرخود ارضایی کودک به کرات تکرار شد باید نگران شوید و بدانید ممکن است مشکل ساز شود. در چنین وضعی دنبال علت باشید. گاهی خود ارضایی کودک نشانه تحت استرس بودن کودک است یا نتیجه بی توجهی و کمبود مهر و محبت به او در خانه است. در موارد کمیابی نیز می تواند نشانه سوء استفاده جنسی از کودک باشد.

برخی کودکانی که مورد سوء استفاده قرار می گیرند بیش از حد به جنسیت شان علاقه مند می شوند و به رفتارهای این چنینی تمایل بسیار نشان می دهند. اگر خود ارضایی کودک به صورت مشکل بروز کرد با پزشک متخصص اطفال یا روانشناس کودک در میان بگذارید و از او کمک های تخصصی تری بخواهید.