چرا کودکم کوتاه ترین بچه کلاس است؟
با نگاه به تصویر یک کلاس درس، بچه های هم سن و سال را در شکل ها و اندازه های مختلف می بینید. علت آن را می توان در سرعت رشد متفاوت دانست.
به گزارش نبض ما به نقل از سایت دکتر مهرزاد غلامپور فوق تخصص غدد درون ریز و متابولیسم، عواملی مانند ژنتیک، جنسیت، تغذیه، فعالیت فیزیکی، بیماری ها، محیط، هورمون ها و سبک زندگی مانند تغذیه و فعالیت فیزیکی بر روی رشد قد و وزن بچه ها تأثیر می گذارد.
بسیاری از این عوامل از خانواده ای به خانواده ی دیگر تفاوت می کنند. بنابراین چگونه یک پزشک با اندازه گیری قد و وزن بچه ها به عادی بودن رشد آن ها پی می برد؟ چگونه می توان فهمید که فرد در مسیر صحیح رشد قرار دارد؟ یا اینکه آیا بیماری ای بر روی فاکتور رشد تأثیر می گذارد یا نه؟
پزشک برای پاسخ به این گونه سؤال ها از نمودار رشد استفاده می کند. برخی از عوامل مربوط به نمودار رشد و چگونگی سلامت کودک در اینجا آمده است.
پسرها، 0 تا 24 ماهگی – قد و وزن
دخترها، 0 تا 24 ماهگی – قد و وزن
کودک من تا چه اندازه رشد می کند؟
رشد کودک در ماه اول
رشد کودک تان در این ماه به میزان یکسانی ادامه پیدا می کند و بین 2.5 تا 3.8 سانتی متر قد و بیش از 907 گرم وزن پیدا می کند. تمام این اعداد میانگین هستند و ممکن است کودکتان سریع تر یا کندتر رشد کند و یا حتی رشدی ناگهانی داشته باشد.
رشد کودک در ماه دوم
رشد کودکتان در این ماه به میزان یکسانی ادامه پیدا می کند و بین 2.5 تا 3.8 سانتی متر قد و بیش از 907 گرم وزن پیدا می کند.
رشد کودک در ماه سوم
کودکتان این ماه در حدود 2.5 تا 3.8 سانتی متر افزایش قد و 681 تا 907 گرم افزایش وزن پیدا می کند.
رشد کودک در ماه چهارم
در این سن رشد بچه ها در اندازه، مهارت های فیزیکی و توانایی آن ها در تعامل با جهان خارج ادامه پیدا می کند. بسیاری از نوزادان در 4 ماهگی وزنشان دو برابر زمان تولد می شود. در این ماه نوزادان در حدود 560 گرم وزن و 2 سانتی متر قد اضافه می کنند.
رشد کودک در ماه پنجم
در 5 ماهگی وزن تولد کودکان دو برابر شده است. در این ماه نیز کودکان 560 گرم وزن و 2 سانتی متر افزایش قد خواهند داشت.
رشد کودک در ماه ششم
در این ماه نیز کودکان بین 450 تا 560 گرم افزایش وزن و 1 تا 2 سانتی متر افزایش قد خواهند داشت.
رشد کودک در ماه هفتم
در این ماه هم کودکان به افزایش وزنشان میان 450 تا 560 گرم و افزایش قد 1 تا 2 سانتی متر ادامه می دهند. رشد فرزندتان در ماه های هشتم، نهم، دهم، یازدهم و دوازدهم: با نزدیک شدن به یک سالگی رشد کودک هم آهسته تر می شود.
رشد کودک در 1 تا 2 سالگی
در این دو سال سرعت رشد کاهش پیدا می کند. در این مدت کودکتان 2.27 کیلوگرم وزن و 10 تا 12 سانتی متر قد اضافه می کند. در مدت 2 سال کودکان به نیمی از قد دوران بزرگسالی خود می رسند و اندازه ی سرشان تا 90 درصد اندازه ی بزرگسالی رشد می کند. رشد کودک تان در 2 تا 3 سالگی: بیشتر کودکان در 3 سالگی حدود 1.8 کیلوگرم وزن و 5 تا 8 سانتی متر قد اضافه می کنند.
رشد کودک تان در 4 تا 5 سالگی
این بچه ها سالانه در حدود 2 کیلوگرم وزن و 5 تا 8 سانتی متر قد اضافه می کنند. یک بچه ی چهارساله ی معمولی وزنی در حدود 18 کیلوگرم و قد 100 سانتی متر دارد.
رشد کودک تان در 6 تا 12 سالگی
بچه ها با سرعتی یکنواخت در حدود 6 تا 7 سانتی متر در سال قدشان بلند می شود. وزن بچه ها هم سالانه تا زمان بلوغ بین 2 تا 3 کیلوگرم افزایش می یابد.
چرا پزشکان از نمودار رشد استفاده می کنند؟
نمودار رشد بخش استانداردی از هر معاینه را تشکیل می دهند. این نمودارها چگونگی رشد بچه ها را در مقایسه با بچه های دیگر که دارای سن و جنسیت یکسان هستند به مسئولین بهداشت و سلامت نشان می دهند.
همچنین این نمودارها به پزشکان و پرستاران این امکان را می دهد تا با استفاده از الگوی افزایش قد و وزن، تناسب رشد را بررسی کنند. فرض کنیم بچه ای تا دوسالگی براساس الگوی رشد پیش می رفته و اکنون سرعت رشدش در مقایسه با دیگران بسیار کندتر شده است. چنین چیزی می تواند نشانه ی یک بیماری باشد. پزشکان با نگاه به نمودار رشد متوجه چنین تغییراتی می شوند.
آیا الگوی متفاوت رشد نشانه ی مشکل است؟
لزوماً این طور نیست. پزشک نمودار رشد را به همراه محتوای زندگی فرد مانند محیط زندگی، سلامت، پیشینه ی ژنتیکی بررسی می کند. آیا کودک نقاط عطف رشد را کامل کرده است؟ آیا نشانه های دیگری هم برای بیماری وجود دارد؟ قد و وزن پدر،مادر، خواهر و برادر بچه چقدر است؟ آیا بچه نارس به دنیا آمده است؟ آیا بچه دوره ی بلوغ را زودتر یا دیرتر از میزان میانگین شروع کرده است؟ پزشک با استفاده از تمامی این عوامل سعی در درک اعداد نمودار رشد می کند.
آیا همه ی بچه ها نمودار رشد یکسانی دارند؟
خیر. دختران و پسران نمودار رشد متفاوتی دارند. زیرا الگوهای رشد آن ها متفاوت است. قسمتی از نمودار مخصوص نوزادان از تولد تا 24 ماهگی است. قسمتی دیگر مربوط به بچه های 2 تا 18 سال می شود. نمودارهای خاص هم برای آن هایی که شرایط استثنایی دارند مانند سندرم داون استفاده می شود.
صدک ایده آل برای فرزند من چیست؟
عدد ایده آلی وجود ندارد. بچه های سالم دارای اندازه ها و ابعاد گوناگونی هستند. یک نوزاد با نمودار رشد 5 درصدی می تواند به اندازه ی یک نوزاد با نمودار رشد 95 درصدی سالم باشد. بچه ها در طول زمان الگوی رشد یکسانی را دنبال می کنند. قد و وزنشان به یک میزان رشد می کند و با یکدیگر متناسب هستند. به این معنی که یک بچه معمولاً بر روی درصد معینی از منحنی رشد قرار می گیرد. بنابراین اگر پسری 4 ساله بر روی خط 10 درصد قرار دارد همیشه بر روی همین خط بوده و با همین الگو به رشد خود ادامه می دهد که نشانه ی خوبی است.
چه چیزی نشانه ی مشکل است؟
الگوی نمودار رشد متفاوت ممکن است نشانه ی بیماری باشد مانند: هنگامی که صدک قد و وزن بچه از الگوی خاصی که قبلاً دنبال می کرده تغییر کند. برای مثال، قد و وزن بچه ای تا 5 سالگی بر روی الگوی 60 درصد قرار داشته و سپس در 6 سالگی رشد قد به 30 درصد کاهش پیدا کرده است. این ممکن است نشانه ی مشکلی در رشد باشد زیرا دیگر بچه از الگوی رشدش پیروی نمی کند.
بسیاری از بچه ها در دوره های مختلف میزان درصد رشدشان تغییر می کند، نرخ رشد زمانی عادی است که از بچه ای تا بچه ی دیگر متفاوت باشد. این تغییرات در دوران طفولیت و بلوغ رایج است.
هنگامی که قد و وزن بچه ها با میزان مشابه هم رشد نمی کند. مثلاً میزان رشد قد پسری بر روی 40 درصد و وزنش بر روی 85 درصد قرار گرفته باشد (بنابراین او بلندتر از 40 درصد بچه های هم سن خود و سنگین تر از 85 درصد بچه های هم سنش است). از سویی دیگر، اگر قد و وزنش بر روی 85 درصد قرار داشته باشد و همین الگو را در طی زمان دنبال کند به این معنی است که او فردی عادی با میزان رشد بالاتر از نرخ متوسط است. اگر سؤالی درباره ی رشد فرزندتان یا نمودار رشد دارید با پزشکتان صحبت کنید.
