چگونه جلوی خجالت کم نیاوریم؟

آیا می توانید آخرین باری را که درون یک اتاق در میان افراد غریبه ایستاده بودید، به یاد بیاورید؟ آیا آن موقع احساس خجالت و بی دست و پایی کردید؟ آیا وقتی می خواهید از کسی یک سوال کوچک بپرسید، احساس خجالت می کنید؟

به گزارش نبض ما به نقل از تبیان، صرف‌نظر از درونگرا یا برونگرایی افراد، همه انسان‌ها در زندگی و در بعضی شرایط و مسائل احساس خجالت می‌کنند. از لحاظ اجتماعی فقط افراد درونگرا کم‌رویی را تجربه نمی‌کنند. کم رویی عبارت است از احساس بدی که فرد در مقابل اطرافیان دارد. کمرویی یک توجه غیر عادی و مضطربانه به خویشتن در یک موقعیت اجتماعی است که شخص دچار نوعی تنش روانی – عضلانی می شود و رفتارهای غیر عادی از او سر می زند.

چرا افراد خجالت می‌کشند؟

خوب است از بعضی عوامل موثر در بروز احساس خجالت آگاه شوید؛ تا با حذف آنها، به مطلوب دست یابید. تربیت غلط خانوادگی، آلوده ساختن محیط خانه و فضای ذهن خویش به حالت های رعب، وحشت، تهدید، ترس، دلواپسی، مراقبت های شدید و افراطی از رفتارها و اعمال خود، مقایسه خود با دیگران، خود بزرگ بینی و خود کوچک بینی افراط گونه و عدم آگاهی از مهارت های اجتماعی، احساس تنهایی و ترس از مسخره شدن و مقبول واقع نشدن، بخشی از عوامل کم‌رویی می‌باشند.

هر کس در فضایی آلوده بدین عوامل، به سر برد، با نوعی احساس خجالت ، شرم، ترس، دلهره، گناهکاری، بی عرضه گی و حقارت، رشد می کند و در نتیجه، همیشه خود را فردی ضعیف می بیند و جرأت هیچ اقدامی را در خویش نمی یابد! این فرد، حتّی از قضاوت دیگران درباره اعمال و رفتارش می پرهیزد؛ خود را از دید دیگران مخفی نگه می دارد و از انجام دادن عملی که مورد مشاهده و ارزیابی دیگران باشد، اجتناب می ورزد.

همه ما به دلایل مختلف و درجات متفاوتی این حس را تجربه می‌کنیم؛ اگرچه دلیل آن اغلب بین افراد مشترک است و به یکی از موارد زیر ختم می‌شود:

تصویر ضعیف از خود

 این مسأله می‌تواند از دوره نوجوانی افراد شکل گرفته باشد؛ زمانی که ویژگی‌های منحصر به فرد ما برای اطرافیان‌مان جالب به نظر نمی‌رسد و ما فکر می‌کنیم آنها بی‌ارزش هستند و سعی می‌کنیم خودمان را شبیه دیگران کنیم و در نتیجه دیگر خودمان نیستیم و حتی احساسات‌مان، احساسات واقعی ما نیست. این افراد معمولا حتی نمی‌دانند توانایی‌ها و استعدادهای واقعی‌شان در چیست؛ فقط فکر می‌کنند هر شخص دیگری نسبت به آنها جالب‌تر و بهتر است.

فکر کردن بیش از حد به خود

 هنگامی که در کنار دیگران هستیم، نسبت به کارهای‌مان و آنچه انجام می‌دهیم، حساس‌تریم؛ به خصوص وقتی که در مرکز توجه همه باشیم. این فکر، در ما احساس خجالت و اضطراب ایجاد می‌کند و باعث می‌شود تمامی حرکات‌مان برای خودمان سئوال‌برانگیز باشد و فکر کنیم آنها را اشتباه انجام داده‌ایم! این مسأله می‌تواند افکارتان را به شکل یک کهکشان مارپیچی به سمت پائین سوق دهد.

برچسب زدن

وقتی که خود را یک فرد خجالتی می‌شناسیم و این برچسب را روی خودمان می‌زنیم، از لحاظ روانی به مرور با این احساس خجالت خو گرفته و زندگی می‌کنیم و شاید برای همیشه در ما باقی بماند. هنگامی که برچسب عمل یا صفتی را به خود می‌زنید، آن صفت به صورت ثابت روی شما باقی می‌مانند و با همان زندگی خواهید کرد.

توجه به خودآگاهی

دریابید که جهان و نگاه همه افراد به شما نیست و مردم آنقدر گرفتاری دارند که فرصتی برای نگاه کردن به شما نخواهند داشت. به جای اینکه دائم نگران خود باشید و خودتان را تماشا کنید، خودتان را یکی از افراد دیگر و جزء یکی از آنها بدانید.

خود را در برابر موضوعی که منجر به احساس خجالت شما می‌شود مسلح کنید و افکار خود را در اختیار بگیرید، اولین قدم مبارزه و غلبه بر کم‌رویی، آگاهی و رفتن به سوی هرگونه تغییر و یا بهبود زندگی است.

متمایز بودن

باور کنید شبیه دیگران بودن خسته‌کننده و کسل‌کننده و داشتن تفاوت‌ها خوب است. در واقع بپذیرید که شما مثل افراد عادی و معمولی جامعه نیستید و نمی‌خواهید آن‌گونه باشید. شبیه بقیه بودن شما را خوشحال نخواهد کرد. بپذیرید که ویژگی‌های منحصر به فردتان می‌تواند شما را از بقیه متمایز کند.

راههای مبارزه با کمرویی

اگر کسى تصمیم جدى داشته باشد، مى‏تواند با این مشکل مقابله کند و خود را درمان نماید و از حصار کم‏رویى و احساس خجالت رها شود و از توانمندى‏هایى که دارد بهره ببرد:

1 – در دادن سلام پیش قدم باشید.

2 – بعد از سلام با جملات مرسوم، احوال‏پرسى کنید و اجازه بدهید افراد دیگر اول از شما جدا بشوند نه شما از آنها.

3 – در کارهاى اجتماعى، در محیط خانه و… در فعالیت های دسته جمعى شرکت نموده و نقش فعالى را بپذیرید.

4 – هنگام صحبت با دیگران یا در مقابل جمع به اعضاى بدن خود (دست، پا، نحوه صحبت و…) هیچ توجهى نکنید و توجه خود را بر مطلبى که مى‏گویید متمرکز نمایید.

5 – قبلاً مطلبى را که مى‏خواهید در مقابل جمع بازگو کنید چندین بار در مقابل آینه تکرار کرده، فرض کنید در مقابل جمع هستید.

6 – سعى کنید بر آنچه مى‏خواهید بگویید تسلط کافى داشته باشید.

7 – اگر با شکست مواجه شدید، خود را نبازید و براى بار دیگر خود را آماده انجام آن کار نمایید.

8 – قبل از این که در مقابل جمع قرار بگیرید به خود تلقین کنید که «مى‏توانم در مقابل جمع صحبت کنم».

9 زمانی که حالت اضطراب و احساس خجالت در شما ایجاد می شود سعى کنید همه ماهیچه‏هاى بدنتان را آرام کنید.

10 براى شکستن جو حاکم بر جمع و آرامش در صحبت کردن سعى کنید داستان‏هاى کوچک، طنز، لطیفه‏هاى شیرین و مناسب را که افراد خبره در جلسات سخنرانى بیان مى‏کنید، در دفترچه‏اى یادداشت کنید و در شرایط مقتضى از آنها استفاده نمایید.

پذیرفتن شکست‌ها

بپذیرید که احتمال دارد از طرف دیگران پذیرفته نشوید؛ اما به خاطر داشته باشید که این بخشی از زندگی است و تمامی افراد آن را تجربه کرده‌اند. شکست بخشی از فرآیند یادگیری است و تو تنها نیستی. در زیر به چند نکته اساسی اشاره خواهیم کرد که از لحاظ ذهنی به شما کمک می‌کنند از قبل آماده پذیرش هر اتفاقی باشیدتا کمتر دجار احساس خجالت شوید:

– هرگز موضوع را شخصی نکنید. شما مقصر نبودید، فقط قرار نبود این اتفاق بیفتد و این بهترین اتفاق ممکن برای شما نبوده؛ پس اتفاق نیفتاده است.

– از این موضوع درس بگیرید و فکر کنید تمامی اتفاقات، درس‌های زندگی هستند تا شما به انسان بهتری تبدیل شده و قوی‌تر شوید. اگر از شکست‌ها درس بگیرید، گویا هیچ‌وقت شکست نخورده‌اید و آنها را نعمت‌هایی می‌بینید در ظاهری مبدل.

– بلند شوید و بدانید که وقتی دلتان برای خودتان می‌سوزد و به حال خود افسوس می‌خورید، توقف کرده‌ و به جلو حرکت نخواهید کرد و رشد نیز نمی‌کنید. از نو شروع کنید و بی‌جهت انرژی‌تان را هدر ندهید و دوباره سعی کنید.