پروبیوتیک ها میکروب هایی شفابخش

به گزارش نبض ما به نقل از تبیان، واژه پروبیوتیک به معنی برای زندگی، از زبان یونانی مشتق شده است. پروبیوتیک ها میکروب های مفیدی هستند. که اگر به میزان مناسب مصرف شوند، برای بدن سودمند خواهند بود.

تاریخچه استفاده از میکروارگانیسم های زنده در غذا به ویژه باکتری های تولید کننده اسید لاکتیک به منظور حفظ و بهبود سلامت انسان بسیار طولانی است. ۷۶ سال قبل از میلاد مسیح، مورخ رومی استفاده از فرآورده های تخمیری شیر را به منظور درمان گاستروآنتریت توصیه نمود. از زمان پیدایش عصر میکروب شناسی، تعدادی از محققین این اثرات مفید را به تعادل میکروبی روده نسبت دادند.

فرضیه پروبیوتیک ها در اوایل سال های ۱۹۰۰ شکل گرفت زمانی که یک پزشک روسی به نام متچینکف، متوجه شد که خوردن یک نوع ماست تخمیر شده از شیر سبب طول عمر و حفظ سلامت روستا ییان بلغاری شده است.

عملکرد پروبیوتیک ها بر سلامت بدن

استفاده از میکروب های مفید یا پروبیوتیک ها نقش مهمی در کنترل و پیشگیری از بیماری ها دارد. پروبیوتیک ها میکروب های مفیدی هستند که اگر به میزان مناسب مصرف شوند، برای بدن مفید و سودمند خواهند بود. در بدن هر انسان 100 تریلیون میکروب وجود دارد که بخش عمده ای از آن ها میکروب های بیماری زا هستند و میکروب های مفید، قسمت اندکی را شامل می شوند. که اغلب در دستگاه گوارش، پوست و ریه ها استقرار دارند.

میکروب های مفید برای درمان بیماری های مختلف نظیر بیماری های عفونی، پوستی، آلرژی و تقویت سیستم ایمنی کاربرد دارند. اما مصرف بی رویه و نابجای آنتی بیوتیک ها باعث از بین رفتن این میکروب های مفید شده و در نتیجه فرد را مستعد بیماری می سازد. توجه داشته باشید که 90 درصد عفونت های تنفسی و بیشتر اسهال ها ویروسی هستند و نیازی به آنتی بیوتیک ندارند. در حالی که برخی پزشکان برای اطمینان از اثربخشی درمان، آنتی بیوتیک ها را تجویز می کنند.

پروبیوتیک ها درمان کننده ی چه بیماری هایی هستند؟

تحلیل بیش از پنجاه تحقیق علمی نشان می‌دهد که پروبیوتیک‌ ها در موقعیت‌‌های مختلف چه تاثیراتی بر بدن افراد دارند. این آثار از بهبود انتروکولیت نکروز کننده و قولنج در نوزادان تا بهبود یبوست، سندرم روده تحریک پذیر و انسفالوپاتی کبدی در بزرگسالان متغیر هستند. بیشتر شواهد علمی نشان می‌دهند که استفاده از پروبیوتیک‌ها بر پیشگیری یا درمان بیماری هایی چون: اسهال عفونی شدید، عفونت حاد دستگاه تنفسی، اسهال مرتبط با استفاده از آنتی بیوتیک، قولنج در کودکان، انتروکولیت نکروز کننده موثر است.

مکانیزم عملکرد پروبیوتیک‌ ها شامل جلوگیری از چسبندگی باکتری‌ ها، تقویت عملکرد دیواره مخاطی، تنظیم و اصلاح سیستم‌ های ایمنی بدن ( از جمله تحریک سلول‌های دندریتیک تولروژنیک و سلول‌های T تنظیم کننده )، ترشح متابولیت‌های زیست فعال و تنظیم سیستم اعصاب مرکزی و حاشیه ای می‌باشد. در ادامه مواد غذایی سرشار از پروبیوتیک‌ های مفید معرفی شده اند.

پروبیوتیک ها در چه مواد خوراکی وجود دارند؟

مصرف محصولات حاوی پروبیوتیک برای همه ی گروه های سنی توصیه می شود و مصرف این محصولات هیچ ضرری نداشته و استفاده از آن ها در گروه های سنی نوزادان، شیرخواران، کودکان و سالمندان مورد تأکید است.

• ماست

ماست یکی از بهترین منابع پروبیوتیک‌ ها بشمار میرود. ماست به طور معمول از شیر تخمیر شده با باکتری‌های مفید درست می‌شود و باکتری‌های به کار رفته در این فرآیند معمولا باکتری‌های لاکتیک اسید و بیفیدوباکتری هستند. در کودکان،ماست می‌تواند به کاهش اسهال ناشی از آنتی بیوتیک‌ ها کمک کند. همچنین ماست می‌تواند به از بین بردن علائم سندرم روده تحریک پذیر (IBS) کمک کند.

به علاوه، ماست می‌تواند برای افرادی که مشکل تحمل لاکتوز دارند مناسب باشد. این موضوع بدین دلیل رخ می‌دهد که باکتری‌های موجود در ماست لاکتوز را به لاکتیک اسید تبدیل می‌کنند و البته لاکتیک اسید نیز باعث ترش مزه بودن ماست می‌شود. با این وجود، دقت داشته باشید که تمام ماست ها، شامل پروبیوتیک‌ های زنده نیستند.

در بعضی از انواع ماست‌ ها، باکتری زنده در فرآیند فرآوری کشته می‌شوند. به همین دلیل، تلاش کنید از ماست‌هایی استفاده کنید که باکتری‌های زنده را در خود دارند. در اکثر سوپرمارکتها ماست های بسته بندی شده با عنوان ماست پروبیوتیک موجود است که میتوانند گزینه های قابل اعتمادی برای شما باشند.

• سرشیر سنتی یا کره

اصطلاح سرشیر به مجموعه ای از محصولات لبنیاتی تخمیری گفته می‌شود. با این وجود، دو نوع اصلی سرشیر وجود دارند که در این جا به آنها می‌پردازیم: سرشیر سنتی که از خود شیر به وجود می‌آید و سرشیر صنعتی که با کمک روش‌های فرآوری صنعتی ایجاد می‌شود.

مصرف سرشیر سنتی به دلیل وجود فضای باکتریای زنده، می‌تواند مفید باشد. سرشیر سنتی مواد باقی مانده ای است که در فرآیند تولید کره ایجاد می‌شود. این نوع از سرشیر دارای پروبیوتیک‌ها است و با اصطلاح پروبیوتیک مادر بزرگ‌ها نیز شناخته می‌شود.

• برخی از پنیر ها

اگر چه بیشتر پنیر ها به صورت تخمیری تولید می‌شوند. اما این بدان معنی نیست که همه آنها پروبیوتیک‌ ها را در خود دارند. بهتر است در هنگام خرید به سراغ انواعی از پنیر بروید که از روش‌های تخمیر فعال استفاده می‌کنند. وجود پروبیوتیک‌ ها در محصول معمولا بر روی برچسب مواد غذایی نوشته می‌شود (در بسیاری از روش‌های تولید پنیر باکتری‌های موجود برای افزایش تاریخ انقضای محصول کشته می‌شوند).

باکتری‌ های خوب از فرآیند کهنه شدن بعضی از انواع پنیر در امان می‌مانند. پنیر هایی مانند:  گودا، موزارلا، چدار و پنیر دلمه شده، می‌توانند پروبیوتیک‌ های مفید را در اختیار شما قرار دهند.

• ترشی‌ها

اگر می‌خواهید ترشی‌های شما دارای پروبیوتیک‌های مفید باشند، به سراغ ترشی‌های خانگی بروید که از سرکه برای فرآیند پرورش ترشی استفاده نمی کنند. نمک دریا و محلول‌های آبی می‌توانند به پرورش باکتری‌های خوب کمک کنند و این باعث می‌شود که ترشی‌ها و خیار شور بتوانند به سیستم گوارشی شما کمک کنند. (در اصطلاح فارسی شور ترشی اطلاق میشود.)

• مکمل‌ها

مکمل‌هایی برای پروبیوتیک‌ها وجود دارند. شما می‌توانید پروبیوتیک‌ها را به صورت کپسول، قرص، پودر و مایع تهیه کنید. اگر چه این مکمل‌ها نمی توانند مواد مغذی موجود در غذا را برای شما فراهم کنند، با این حال استفاده آسانی دارند.که این مکمل‌ها می‌توانند به شما کمک کنند. اما ابتدا با پزشک خود مشورت کنید. اگر بیمار باشید یا مشکلات سیستم ایمنی داشته باشید بهتر است در مصرف پروبیوتیک‌ها احتیاط کنید.

• کفیر

کفیر نوعی نوشیدنی شیر پروبیوتیک است. این نوشیدنی با افزودن دانه‌های کفیر به شیر گاو یا بز ایجاد می‌شود. دانه‌های کفیر شبیه دانه‌های حبوبات نیستند، بلکه مجموعه پرورش یافته ای از باکتری‌های لاکتیک اسید و مخمر هستند که ظاهری شبیه گل کلم دارند. واژه کفیر ریشه فارسی دارد و از کلمه کیف (به معنای لذت بردن) آمده است.

منابع پژوهشی مختلف، مزیت‌های سلامتی زیادی را برای کفیر شناسایی کرده اند. نوشیدنی‌های کفیر می‌توانند به تقویت سلامت استخوان‌ها، رفع مشکلات گوارشی و محافظت در مقابل عفونت‌ ها کمک کنند. با وجود این که ماست به واسطه پروبیوتیک‌ های خود شناخته می‌شود، کفیر منابع بهتری از پروبیوتیک‌ها را در اختیار افراد قرار می‌دهد. کفیر چندین دسته اصلی باکتری‌ها و مخمرهای مفید را در خود دارد. این موضوع کفیر را به منبعی متنوع و قدرتمند از پروبیوتیک‌ها تبدیل می‌کند.

کفیر نیز مشابه ماست به شکل خوبی توسط افرادی که مشکل عدم تحمل لاکتوز دارند مصرف می‌شود و مشکلات زیادی برای آنها ایجاد نمی کند.

کاهش کلسترول خون با پروبیوتیک ها

کلسترول بالا به عنوان مهم ترین عامل خطر برای بیماری های قلبی عروقی می باشد. سازمان بهداشت جهانی پیش بینی کرده است تا سال 2030 بیماری های قلبی عروقی علل عمده ی مرگ و میر حدود 23.6 میلیون نفر در سراسر جهان خواهد بود.

45 درصد از حملات قلبی در غرب اروپا و 35 درصد از حملات قلبی در اروپای مرکزی و شرقی به دلیل کلسترول بالا گزارش شده است. دو محقق، اولین بار نشان دادند در برخی جمعیت ها مثل مردم قبیله ماسایی آفریقا با وجود استفاده از رژیم های پرخطر به ویژه مصرف گوشت به مقدار زیاد، میزان بروز بیماری های قلبی عروقی پایین است. شیوع بسیار پایین بیماری های قلبی در این قبیله را به دلیل مصرف منظم شیرتخمیری عنوان کردند.

برخی از انواع میکروارگانیسم های زنده به نام پروبیوتیک ها در غذا به عنوان جزئی سودمند از رژیم بر سلامت اثر دارند. باکتری های مولد اسید لاکتیک به ویژه لاکتوباسیلوس و بیفیدوباکتریوم به طور عادی جزئی از میکرو فلور طبیعی دستگاه گوارش هستند که به دلیل اثرات مفید به عنوان پروبیوتیک ها مطرح می شوند. پروبیوتیک ها از طریق ایجاد تعادل میکروبی روده اثرات مفیدی بر میزبان خود از جمله کاهش کلسترول خون اعمال می کنند.

مصرف این میکروب های مفید چگونه بر کاهش کلسترول اثر دارد؟

پروبیوتیک ها با تولید اسیدهای چرب کوتاه زنجیر سبب کاهش تولید کلسترول کبدی می شوند. از طرفی این میکروارگانیسم ها موجب مهار سنتز کلسترول در بدن می شوند، همچنین باکتری های پروبیوتیک دارای فعالیت آنزیمی هستند که سبب تجزیه و دفع نمک های صفراوی می شوند پس به دلیل عدم بازجذب اسیدهای صفراوی، بدن مجبور به سنتز مجدد آن ها و در نتیجه کاهش کلسترول خون می شود. نکته دیگر قابلیت اتصال پروبیوتیک ها به کلسترول و ترکیب کلسترول با غشای سلولی باکتری و در نتیجه جلوگیری از جذب کلسترول مواد غذایی می باشد.