اگر دچار آفت دهان شدیم چه کنیم؟

آفت دهان بیماری دردناک و پیشروی کننده در مخاط دهان است که به صورت زخم های گرد و کم عمق در اندازه های کوچک و بزرگ در داخل دهان شکل می گیرند.

گردآوری – نبض ما

آفت (Aphthous stomatitis) یک بیماری شایع در دهان است که ضایعات دردناک نِکروتیک در مخاط دهان، زبان و لثه به بار می آورد. علت آن ناشناخته است ولی ممکن است خودایمنی باشد.

شیوع آفت دهان در جوامع مختلف از ۵٪ تا ۶۶٪ گزارش شده و متوسط شیوع آن ۲۰٪ است. در زن ها برتری نسبی دارد. آفت، یک عفونت ویروسی نیست و قابلیت سرایت هم ندارد، اما عامل ژنتیک در بروز آن بسیار مؤثر است. دوره آن حدود یک ماه است و اغلب پس از آن بدون درمان هم بهبود می یابد. درمان آن اغلب علامتی است و برای رفع آن بیشتر از دهان شویه یا قطره استفاده می شود.

اتیولوژی آفت عودکننده دهانی دقیقاً مشخص نیست، اما مواردی به عنوان علل زمینه ساز برای آن معرفی شده اند؛ مانند زمینه ارثی، استرس، اختلالات آسیب شناختی (ایمونولوژیک)، عوامل هورمونی، کمبودهای تغذیه ای و نقایص خونی، سیگار و حساسیت های غذایی.

آفت دهان ساده ترین ضایعه دهانی است. از آنجایی که هر نوع ضایعه ای در دهان به شکل زخم ظاهر می شود، بنابراین توصیه می شود هر نوع زخم در دهان به عنوان آفت شناخته نشود، ولی با این حال در اسرع وقت باید به پزشک معالج نشان داده شود. آفت دهان زخم های منفرد با پایه و بنیاد ژنتیک است و این بیماری گاهاً در برخی خانواده ها شایع تر است. آفت دهان بعد از سنین 10 سالگی شیوع بیشتری پیدا می کند.

علائم و نشانه های آفت دهان

آفْت در سه شکل عمده وجود دارد که شایع ترین آنها آفت های کوچک (مینور) با شیوع ۸۰٪ و آفت های بزرگ (ماژور) با شیوع حدود ۱۰٪، و ۱۰٪ بقیه نیز به صورت تبخال شکل دیده می شود. علائم آفت محدود به دهان هستند و بیمار علائم عمومی (مانند تب) ندارد. علامت اصلی درد یا سوزش در محل آفت است. ممکن است درد با بعضی غذاها و آشامیدنی ها (مانند اسیدها) تشدید شود. با بهبود زخم، درد نیز کاهش می یابد.

عوامل تشدید کننده

مصرف گلوتن گندم، فلفل، لیمو، آب لیمو، پرتقال، گوجه فرنگی، رب گوجه فرنگی، توت فرنگی، شکلات و گردو ایجاد آفت دهان را تشدید می کند. مصرف بادمجان نیز بروز آفت دهان را تشدید می کند. همچنین مصرف مرتب و روزانه ماست، گنجاندن مواد غذایی سرشار از آهن، اسیدفولیک، و ویتامین ب 12 در رژیم غذایی موجب از بین رفتن آن می شود.

درمان آفت

آفت دهان خود به خود خوب می شود و معمولاً نیازی به درمان ندارد. برای آفت اگر درمانی صورت بگیرد معمولاً به منظور کاستن از درد و التهاب و استرس و جلوگیری از اضافه شدن عفونت ثانویه به آن است.

هرچند درمان قطعی برای آفت دهان وجود ندارد اما روش هایی وجود دارد که در کاهش مدت زمان حضور زخم و نیز کاهش درد و ناراحتی و تسریع بهبودی بیمار موثر است، این روش ها شامل بکار گیری نکات تغذیه ای و غیر تغذیه ای است.

رایج ترین درمان هایی که در این خصوص توصیه می شود شامل موارد زیر هستند:

رعایت بهداشت دهان

• استفاده از داروی آفتوژل(پایین آورنده درد و التهاب زخم های دهان)
• استفاده از آنتی بیوتیک موضعی مانند کپسول های ۲۵۰ میلی گرمیِ تتراسایکلین محلول در سرم فیزیولوژی (به صورت دهان شویه) یا ترکیب آن با دیفن هیدرامین
• رفع کمبودهای ویتامینی و املاح سرُمی همچون ویتامین ب۱۲، آهن و اسید فولیک و پرهیز از غذاهای آلرژی زا
• استفاده از داروهای بی حس کننده موضعی همچون لیدوکائین و یا دیفن هیدرامین
• استفاده از مواد محافظ موضعی حاوی استروئیدهای موضعی همچون تریامسینولون یا کلوبتازول یا فلاکینولون
• استفاده از آنتی بیوتیک موضعی مانند کلرهگزیدین، بنزیدآمین یا پرسیکا

روش هایی خانگی برای مقابله با آفت دهان

برگ ریحان

برگ ریحان تازه را بجوید. این کار را دوبار در روز تکرارکنید، هر بار می توانید ۳ تا ۵ برگ ریحان را بجوید. این روش را تا درمان آفت دهان ادامه دهید.

پیاز

پیاز را به شکل خام بخورید. می توانید همراه غذا و به عنوان چاشنی از آن استفاده کنید. پیاز به دلیل داشتن سولفور در درمان آفت دهان بسیار مؤثر است.

ماست و پنیر محلی

ماست درمان مؤثری برای آفت دهان است. خوردن ماست دوبار در روز یا خوردن ترکیب موز و ماست برای صبحانه در بهبود آفت مفید است. پنیر محلی نیز مفید است.

دوغ

به طور روزانه مصرف کنید. دوغ یکی از مؤثرترین روش های درمان آفت دهان است.

آب پرتقال

خوردن آب پرتقال تازه (۳ تا ۴ نوبت در روز) می تواند به درمان زخم آفت دهان کمک کند. جالب است بدانید که یکی از دلایل بروز آفت دهان کمبود ویتامین C  است. آب پرتقال تازه سرشار از ویتامین C است و استفاده روزانه ی آن، ویتامین C  مورد نیاز بدن را تأمین می کند.

دارچین

مقداری پودر دارچین را با آب گرم مخلوط کنید و به عنوان دهان شویه تا درمان آفت استفاده کنید. بهتر است این محلول را صبح ها استفاده کنید.

گوجه فرنگی

می توانید در سالاد از آن استفده کنید یا بطور جداگانه بطور روزانه مصرف کنید. روش دیگر قرقره کردن آب گوجه فرنگی است. دو تا سه بار در روز این کار را انجام دهید و تا درمان آفت دهان ادامه دهید.

پودر زردچوبه

کمی پودر زردچوبه را با یک قاشق غذاخوری گلیسیرین مخلوط کنید تا به شکل خمیری درآید. این خمیر را مستقیماً بر روی زخم بگذارید. می توانید به جای گلیسیرین از آب استفاده کنید.