از سونوگرافی دوران بارداری چه اطلاعاتی بدست می آید؟

سونوگرافی امواجی است که به بافت بدن مادر فرستاده می شود و بسته به آنکه به بافت نرم یا سخت بدن برخورد کند، تصاویری ایجاد می کند. این تصاویر در سونوگرافی معمولی یا همان سونوگرافی دوبعدی به صورت سیاه و سفید دیده می شود.

گردآوری – نبض ما

تا قبل از ابداع روش سونوگرافی، تصویربرداری عمدتاً با استفاده از روش های متداول رادیولوژی و به کمک اشعه ایکس انجام می پذیرفت. با ابداع روش سونوگرافی و به کارگیری امواج صوتی به جای اشعه ایکس مشکلات مربوطه تا حدود زیادی برطرف گردید. به نحوی که امروزه با استفاده از این روش وضعیت و سلامتی جنین بارها در طی حاملگی مورد ارزیابی قرار می گیرد، بدون آنکه خطری متوجه مادر یا جنین گردد.

پزشک براساس دانسته هایی که در مورد آناتومی بدن دارد تصاویر به دست آمده از سونوگرافی را تشریح می کند و از این طریق مادر را در جریان رشد جنین قرار می دهد.

معمولاً خانم های بارداری که دوره حاملگی بدون مشکلی را سپری می کنند، تا پایان این دوره چهار سونوگرافی انجام می دهند. بار اول در ابتدای بارداری، بار دوم در هفته ۱۲، بار سوم از هفته ۱۶ به بعد و بار چهارم در هفته ۳۲ انجام می شود.

مواردی که از سونوگرافی حاملگی به دست می آید:

تعیین سن حاملگی

سونوگرافی درماه های مختلف حاملگی قابل انجام است، اما طبق مطالعات انجام شده بهترین زمان تعیین سن حاملگی و میزان تکامل جنین هفته های ۲۰- ۱۸ بارداری است، اما برای تشخیص برخی از اختلالات مانند عدم شکل گیری مغز جنین، تشخیص دو قلویی یا چند قلویی، وجود یا عدم وجود جنین (کیسه فاقد جنین) انجام سونوگرافی در زیر ۱۲ هفتگی حاملگی نیز توصیه می شود.

اگر مادر در شرایط عادی باشد و مشکل و درد خاصی نداشته باشد – درد خاص از آن لحاظ که بیشتر مادران در اوایل بارداری دردهایی دارند که به دلیل عادی نبودن شرایط برای رحم طبیعی است – بهترین زمان برای انجام نخستین سونوگرافی، هفته هشتم است.

در صورتی که مشکلی در سونوگرافی ها دیده شود یا خانم باردار مبتلا به فشار خون یا دیابت بارداری یا بیماری های دیگر باشد یا احتمال کوچک بودن جنین داده شود و یا بارداری چندقلو باشد، لازم است تعداد سونوگرافی ها بیشتر شود؛ که معمولاً احتمال تکرار سونوگرافی در این موارد، اکثراً در اواخر بارداری و نزدیک به پایان بارداری (بین ۲۸ تا ۳۶ هفتگی) به فاصله ۲ تا ۳ هفته می باشد.

به خاطر به حداقل رسیدن خطا سعی کنید همیشه زمان شروع آخرین قاعدگی خود را در تقویم یادداشت نمایید. چون برای تفسیر بسیاری از یافته های بالینی و تنظیم برنامه تشخیصی و درمانی بدان نیاز پیدا می شود.

 بررسی سقط جنین

سونوگرافی همچنین در بررسی سقط جنین و تعیین بیمارانی که در خطر سقط قرار دارند و نیز حاملگی های خارج رحم و مرگ جنین در داخل رحم به کار می رود.

بررسی ناهنجاری های جنین

بسیاری از ناهنجاری هایی که منجر به اختلال شکم بدن جنین می شوند را می توان در جنینی که در رحم به سر می برد از طریق سونوگرافی تشخیص داد. ازجمله این نقائص می توان به بزرگی دور سر جنین، عدم تشکیل مغز در جنین، شکاف های ستون فقرات و بیرون زدی نخاع، ناهنجاری های گوارشی و اختلات کلیوی در جنین اشاره نمود.

معیار های اندازه گیری برای تعیین سلامت و سن دقیق جنین توسط سونوگرافی

BPD یعنی قطر بین دو استخوان گیجگاهی جمجمه جنین

HC یعنی محیط دور سر جنین

AC یعنی محیط دور شکم جنین

FL یعنی طول استخوان ران جنین

CRL یعنی قد نشسته جنین – CRL قابل قبول برای اندازه گیری NT در ایران ۸۱- ۳۹ میلی متر است.

NT یعنی اندازه چین پشت گردن جنین که برای تست های سلامت جنین حائز اهمیت است و باید دقیق باشد. مقدارنرمالNT با CRL حدود۳۹ میلی متر،۲/۱ میلیمتر وبا CRL حدود۸۱ میلی متر،۱/۲ میلیمتر است.

دسته بندی سونوگرافی ها بر اساس انواع آن

سونوگرافی انواع مختلفی دارد و برای مادران براساس اینکه شرایط عادی یا غیرعادی ای مانند دیابت و فشار خون بالا داشته باشند و یا مادرانی که جنینشان به دلایلی رشد خوبی نداشته و در معرض خطر هستند نوع خاصی از آن تجویز می شود؛ به طور مثال نوعی سونوگرافی برای تشخیص نارسایی دهانه رحم وجود دارد که برای مادرانی که سابقه سقط جنین بالای سه ماه و چهار ماه دارند انجام می شود زیرا ممکن است رحم به دلیل سنگین شدن تدریجی جنین نتواند وزن آن را تحمل کند. تعدادی از سونوگرافی ها به صورت زیر دسته بندی شده اند.

سونوگرافی ترانس واژینال

پروب آن برای سونوگرافی از داخل واژن می باشد که اکثراً در مرحله اول حاملگی مورد استفاده قرار می گیرد.

سونوگرافی استاندارد

این روش معمولی و عادی است که پروب روی شکم قرار می گیرد تا سونوگرام دو بعدی از وضعیت رشد جنین بدست آید.

اولتراسوند پیشرفته

این روش سونوگرافی شبیه روش معمولی است ولی امتحان سونو بیشتر روی نکاتی که مشکوک بوده انجام می گیرد. لذا از دستگاه های پیشرفته استفاده می کنند.

دوپلر اولتراسوند

با این روش با تغییر مختصر در فرکانس امواج فرا صوتی که برخورد می کند وبر می گردند، اکوی جریان خون را با فرکانس متفاوت و رنگ با طیف های مختلف روی مونیتور نشان می دهد. این تغییرات با کیفیت Bounce off بوجود می آید.

سونوگرافی چهار بعدی و سه بعدی

سونوگرافی سه بعدی و چهاربعدی مانند سونوگرافی دوبعدی تنها تصاویر سیاه و سفید را نشان نمی دهد بلکه همانند تصاویر سه بعدی و چهاربعدی جزییات کامل تر و روشن تری از بدن جنین را نشان می دهد. در این سونوگرافی ها می توان دقت بالاتری در تشخیص ناهنجاری های بزرگ داشت.

 این نوع سونوگرافی از هفته پانزدهم تا بیست و ششم انجام می شود و راه بهتری برای بررسی شرایط جنین به حساب می آید. در چنین سونوهایی همچنین مادر می تواند عکس العمل ها و حرکات فرزندش را واضح تر مشاهده کند.

اکو کاردیوگرافی قلب جنین

برای بررسی آناتومی و عمل قلب جنین و بخصوص آنومالی های قلب جنین کاربرد دارد.

لازم به ذکر است هرکدام از این سونوگرافی ها فقط به تجویز پزشک صورت می گیرد.