علائم بزرگ شدن طحال

طحال، عضوی ۲۵۰ گرمی است. اندازه طبیعی طحال به اندازه مشت بسته انسان است که از دستگاه لنفاوی محسوب می شود و زیر قفسه سینه و سمت چپ بدن قرار گرفته است.

طحال ، این عضو کوچک و نرم در دوران جنینی، وظیفه خون سازی را به عهده دارد، اما پیش از تولد نوزاد این وظیفه مهم را به مغز استخوان واگذار می کند و پس از آن تصفیه خون و نیز تقویت سیستم ایمنی را با نگهداری از گلبول های سالم قرمز و سفید و پلاکت خون به عهده می گیرد، اما این عضو تحت تاثیر عوامل میکروبی و ویروسی یا برخی نارسایی های کبدی مانند کبد چرب، بزرگ و دچار بیماری می شود.

اسپلنومگالی به بزرگی طحال (Splenomegaly) اشاره دارد. این بیماری ممکن است با لمس خفیف در زیر حاشیه دنده ای چپ آشکار شود. طحال به عنوان بزرگترین غده لنفی بدن عمل می کند.

بزرگ شدن طحال به خودی خود قابل پیشگیری نیست، بلکه درمان و کنترل آن به درمان بیماری های زمینه ای عامل بروز این بیماری بازمی گردد.

اندازه طبیعی طحال

طحال ، یک عضو مهم در سیستم ایمنی بدن است ؛ دارای ساختاری به شکل لوبیا است و در قسمت بالا وسمت چپ حفره شکمی و زیر دیافراگم واقع ومحافظت شده است.

طحال، به عنوان یکی از ارگان های بدن ، نقش فعالی در نظارت برسیستم ایمنی و خونریزی دارد و به معده، کلیه چپ، روده بزرگ و انتهای پانکراس مرتبط است.

یک طحال معمولی، ۱۵۰گرم وزن و حدود ۱۱ سانتی متر، طول دارد. طحال طبیعی، معمولا غیرقابل لمس است، با این حال، طحال بزرگ یا قابل لمس، لزوما دلیل بر مشکلات بالینی نیست. طحال ،در میان دنده ها محافظت شده و وجود این اندام در بدن انسان ،تقریبا هنوز برای متخصصان کمی قابل بررسی است.

عملکردهای طحال معمولا شامل :

• پاکسازی موجودات نفوذ کننده در خون (باکتری ها)
• ذخیره سازی خون
• تولید آنتی بادی برای سیستم ایمنی بدن
• حذف سلول های غیر طبیعی خون
• پاکسازی میکروارگانیسم ها و آنتی ژن های ذرات از جریان خون
• مکمل فعال سازی و توفسین (تتراپپتید ایمنی)

اگر وزن طحال، بین ۴۰۰ تا ۵۰۰ گرم باشد، نشان دهنده اختلال «اسپلنومگالی است»، در حالیکه وزن بیش از ۱۰۰۰ گرم، نشان دهنده اسپلنومگالی پرخطر است.

در برخی موارد، اندازه طحال تقریبا بدون دلیل بزرگ تر شده و این موضوع ممکن است مشکلاتی برای فرد ایجاد کند، به همین دلیل توصیه می شود به منظور درمان این مشکل به پزشک متخصص مراجعه شود.

علائم بزرگ شدن طحال

بزرگ شدن طحال در برخی موارد از طریق معاینه کلینیکی از سوی متخصص به علت قابل لمس بودن یک برجستگی در زیر دنده های سمت چپ بدن قابل تشخیص است، اما گاهی اوقات پزشک فقط با گرفتن شرح حال و انجام معاینه به این عارضه مشکوک می شود.

گرچه تشخیص این بیماری از طریق آزمایش خون و شمارش تعداد گلبول های قرمز و سفید و پلاکت ها ممکن است، اما هیچ روشی برای تشخیص بزرگ شدن طحال از سونوگرافی دقیق تر نیست.

نشانه های زیر را می توان ناشی از بزرگ شدن طحال دانست:

•  فرد به سرعت دچار خونریزی می شود.
•  احساس درد در قسمت بالا و سمت چپ شکم که ممکن است درد آن تا قسمت شانه همان سمت نیز احساس شود .
•  احساس سیری بدون اینکه غذا خورده باشید. گاهی اوقات هم با خوردن اندک ماده غذایی به فرد احساس سیری غیرعادی دست می دهد.
•  کم خونی
•  احساس خستگی
•  عفونت های مکرر
•  سکسکه
•  بی اشتهایی
•  تنگی نفس
•  احساس سردی و تعریق پوست

علل بزرگ شدن طحال

•  عفونت های ویروسی مانند مونونوکلئوز
•  عفونت های باکتریایی مانند سیفلیس و یا عفونت لایه داخلی قلب (اندوکاردیت)
•  عفونت های انگلی مانند مالاریا
•  سیروز و سایر بیماری های کبدی
•  کم خونی همولیتیک (نوعی کم خونی است که طی آن گلبول های قرمز خون دچار تخریب زودرس می شوند)
•  سرطان های خون مانند لوسمی و لنفوم و بیماری هوچکین
•  اختلالات متابولیکی
•  فشار خون در رگ طحال و یا کبد که در اثر این فشار، لخته خون در رگ ایجاد می شود

اقدام فوری

اگر بیمار تاریخچه ای از ضربه به شکم یا قفسه سینه دارد، شکم را لمس نکنید. زیرا ممکن است خونریزی داخلی را تشدید کند. درد ربع فوقانی چپ شکم و علائم شوک را بررسی کنید.

اگر شما این علائم را کشف کردید به پارگی طحال مشکوک شوید. یک راه داخل سیاهرگی برای جایگزینی فوری مایع و خون فراهم کنید. اکسیژن تجویز کنید. به منظور ارزیابی برون ده ادراری برای بیمار لوله ادراری قرار داده و قلب را زیر نظر بگیرید. بیمار را برای جراحی احتمالی آماده کنید.

درمان بزرگ شدن طحال

اگر بزرگ شدن طحال تشخیص داده شود، ممکن است پزشک روش جراحی را برای درمان آن پیشنهاد کند .

البته تصمیم گیری برای انجام جراحی و برداشتن طحال باید با دقت انجام گیرد و معمولا پس از بررسی های لازم و آزمایش های گوناگون، پزشک متخصص این تصمیم را می گیرد.

هر فردی می تواند بدون طحال به زندگی خود ادامه دهد، اما این گونه افراد بیشتر از افراد عادی در معرض ابتلا به انواع عفونت ها قرار دارند و باید تمام نکاتی را که پزشک به آنها توصیه می کند، رعایت کنند تا مشکل خاصی پس از عمل نداشته باشند .

مراقبت های پرستاری

بیمار را برای انجام آموزش های تشخیصی آماده کنید. روش هایی برای درمان اختلالات زمینه ای فراهم کنید.

نکاتی راجع به کودکان: بزرگ شدن طحال در کودکان مبتلا به کم خونی همولیتیک مادرزادی، بیماری گوچر یا بیماری سلول داسی شکل ایجاد می شود. آبسه طحال شایع ترین علت بزرگی طحال در بچه ها با کاهش عملکرد سیستم ایمنی می باشد.

زندگی بدون طحال

نکته مهم در درمان بزرگی طحال آن است که بسیاری از افراد می توانند فقط با درمان علل و بیماری های ثانویه ای که به بزرگی طحال منجر شده است، اصلاح الگوی فعالیت شان و نیز مراقبت از ابتلا به بیماری های عفونی به درمان موثر این مشکل دست یابند و برخی دیگر نیز باید تن به جراحی بدهند و این عضو از بدنشان را خارج کنند.

افرادی که دچار بزرگ شدن طحال شده اند، باید از ورزش حرفه ای و شدید اجتناب کنند. اگر بزرگ شدن طحال تشخیص داده شود، ابتدا پزشک به درمان بیماری های مرتبط با این عارضه و در مرحله آخر، روش جراحی فکر می کند.

البته هر فردی می تواند بدون طحال به زندگی خود ادامه دهد، اما از آنجا که این گونه افراد بیشتر در معرض ابتلا به انواع عفونت ها قرار دارند باید پیش از عمل جراحی به آنها واکسن ذات الریه چند ظرفیتی طبق دستورالعمل خاصی تزریق شود.این واکسن ها از بروز عفونت خون، استخوان و مفاصل در این افراد جلوگیری می کند.

همچنین این افراد نه تنها باید از سفر به مناطقی که احتمال ابتلا به بیماری مالاریا در آنجا وجود دارد اجتناب کنند، بلکه باید بهداشت فردی خود را با دقت و حساسیت بیشتری حفظ و سعی کنند تا از مواجهه با افراد مبتلا به بیماری های عفونی دوری کنند.