اندازه طبیعی طحال و ارتباط آن با سلامتی چیست؟

طحال یک عضو کوچک اما بسیار فعال در پشت معده و دقیقا زیر دیافراگم افراد است و نقش یک فیلتر برای خون بدن را ایفا می کند. سلول های قدیمی، آسیب دیده و یا غیر نرمال خون در داخل تونل های باریک و پیچ در پیچ طحال گیر می کنند. از طرفی سلول های سالم و بدون مشکل خون به راحتی می توانند از طحال عبور کرده و به گردش خود در جریان خون بدن ادامه دهند. اما اندازه طبیعی طحال به چه عواملی بستگی دارد و چقدر است؟

فواید طحال برای بدن

حفظ اندازه طبیعی طحال بسیار ضروری است. طحال علاوه بر فیلتر سلول های بد خونی می تواند باکتری ها و ویروس های مختلف در خون را نیز فیلتر کرده و کمک حال سیستم ایمنی بدن باشد. وقتی یک میکرو ارگانیزم بیماری وارد جریان خون می شود، طحال و گره های لنفاوی بدن شما ترشح لنفوسیت ها را آغاز می کنند. لنفوسیت نوعی سلول سفید خونی است که قابلیت تولید پادتن های مخصوص مبارزه با بیماری و عفونت ها را دارد.

اندازه طبیعی طحال در سنین مختلف

اندازه طبیعی طحال می تواند در افراد متغیر باشد. جنسیت و قد شما می توانند در اندازه طحال تاثیرگذار باشند. در حالت عمومی، طحال یک فرد بزرگسال در حدود 12  سانتی متر طول، 7 سانتی متر پهنا و 4 سانتی متر ضخامت دارد و وزن آن نیز حدودا 170 گرم است.

اندازه طحال در بانوان معمولا کمتر از آقایان است و همچنین طحال افراد قد بلند بزرگتر از افراد کوتاه قامت است. در یک پژوهش منتشر شده در ژورنال رادیولوژی، محققان اعلام کرده اند آقایان علاوه بر داشتن طحال بزرگتر ، دارای توده سلول قرمز قوی تری به نسبت بانوان هستند.

با بالا رفتن سن، اندازه طحال شما نیز بزرگتر می شود. با این حال پس از رسیدن به بزرگسالی، اندازه این عضو بدن کم کم و در بازه های ده ساله کوچکتر می شود.

اندازه نرمال طحال از نوزادی تا نوجوانی

در لیست زیر اندازه طبیعی طحال و اندازه حداکثری آن از سه ماهگی تا 15 سالگی را ذکر کرده ایم. طبق تحقیقات منتشر شده در ژورنال آمریکایی RoentgenologyTrusted ، تفاوت این اندازه ها در بین پسران و دختران بسیار کم است. در نتیجه در لیست زیر شاهد اندازه میانگین بر اساس سن کودکان هستیم:

اندازه نرمال طحال در بزرگسالان

در یک پژوهش دیگر که در حوزه بزرگسالان انجام شده است، محققان به این نتیجه رسیدند که اندازه طحال از اواخر نوجوانی تا 40 الی 50 سالگی افراد تغییر قابل توجهی ندارد و در یک بازه محدود قرار می گیرد.

برای بانوان ، میانگین اندازه نرمال طحال به صورت زیر گزارش شد:

برای آقایان ، اندازه میانگین طحال به صورت زیر گزارش شد:

با توجه به این موضوع که فاکتور های مختلفی از قبیل سن، قد و جنسیت بر روی اندازه طحال افراد تاثیرگذار هستند، اندازه این عضو در بدن افراد متغیر است. در پژوهش های دیگر، اعداد و ارقام متفاوتی به دست آمدند. نکته کلیدی در این زمینه آن است که طحال شما در دوره کودکی به شکل پیوسته رو به رشد است، در حالی که در دوره بزرگسالی رشد آن متوقف شده و با بالا رفتن سن اندازه آن کوچک می شود.

با توجه به این موضوع که فاکتور های مختلفی از قبیل سن، قد و جنسیت بر روی اندازه طحال افراد تاثیرگذار هستند، اندازه این عضو در بدن افراد متغیر است.

در هر سن و سالی، بیماری ها و شرایط مختلف می توانند در اندازه طحال تاثیرگذار باشند. امکان باقی ماندن خونِ بیشتر در طحال نیز وجود دارد. اندازه این عضو از بدن می تواند متناسب با میزان خون باقی مانده در آن متغیر باشد و در نتیجه احتمال تغییر حجم و اندازه طبیعی طحال وجود دارد.

باقی ماندن یا به اصطلاح رزرو ماندن خون در طحال می تواند یک عامل مفید باشد، به خصوص زمانی که به دلایل خاص خون از دست می دهید. این خون می تواند تا پایان بازه زمانی خون ریزی به بدن کمک کند و کمبود ها توسط آن جبران خواهند شد.

اندازه طبیعی طحال چند میلیمتر است

کافی است برای اندازه‌گیری اندازه نرمال طحال به میلیمتر، اعداد جداول بالا را در ۱۰ ضرب کنید. به عنوان مثال، اندازه طبیعی طحال در بانوان ۳۱ تا ۴۱ ساله ۱۲۴ میلی‌متر است و در آقایان در این بازه سنی ۱۲۱ میلی متر است.

بزرگ شدن طحال

برخلاف بیشتر ارگان هایی که در بدن فعالیت دارند، اندازه طحال در طول عمر افراد تغییر می کند. این اتفاق معمولا در اثر واکنش به بیماری ها و جراحات رخ می دهد. یک عفونت شایع نظیر مونونوکلئوز، یا عفونت های باکتریایی نظیر سیفلیس از جمله مواردی هستند که منجر به بزرگتر شدن اندازه طحال در افراد می شوند.

معمولا پزشکان می توانند در حین انجام معاینه فیزیکی بدن، بزرگ بودن اندازه طحال را تشخیص دهند. انجام آزمایش خون جهت تعیین سطح سلول های قرمز خون، سلول های سفید خون و پلاکت ها نیز ممکن است در برخی شرایط به تشخیص علت بزرگ شدن طحال در افراد کمک کند.

تعیین اندازه طحال در بدن و تشخیص آن با سونوگرافی

آزمایش های تصویری نظیر سونوگرافی به پزشکان در اندازه گیری دقیق طحال کمک می کند و می توان از فشار آوردن آن بر ارگان های اطراف مطلع شد.

معمولا انجام سونوگرافی شکمی جهت تعیین اندازه و بررسی طحال به روش های دیگر ترجیح داده می شود، چرا که این آزمایش به سادگی انجام شده و نیاز به تشعشعات ندارد. در سونوگرافی از امواج صوتی جهت ایجاد تصاویری از ارگان های داخلی استفاده می شود. این تصاویر بر روی مانیتور نمایش داده می شوند.

آزمایش سونوگرافی معمولا می تواند طول و اندازه طحال را بر یک محور مرکزی مشخص کند. همچنین امکان اندازه گیری ضخامت و پهنای این عضو بدن توسط سونوگرافی فراهم است. همین اطلاعات به پزشکان در تشخیص بزرگ یا کوچک بودن طحال کمک می کنند. البته اکثر اوقات نگرانی پزشکان و افراد به خاطر بزرگ بودن این عضو از بدن است.

آزمایش سونوگرافی شکمی می تواند به تشخیص دیگر مشکلات و بیماری ها نیز کمک کند که از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• سنگ کلیه
• کارکرد غیر نرمال کبد مانند کبد چرب
• سنگ های کیسه صفرا
• بزرگ شدن دیگر ارگان های بدن از قبیل کبد و کیسه صفرا
• آنوریسم آئورت شکمی (برآمدگی در شریان اصلی که خون زیادی از بدن را تأمین می کند)
• تومور ها و دیگر موارد مشکوک در ناحیه شکم و معده

سوالات رایج در مورد طحال

در ادامه به برخی سوالات رایج در رابطه با طحال می پردازیم.

آیا طحال همان کبد است

خیر. طحال و کبد دو عضو متفاوت و اما مهم بدن هستند.

طحال کجای بدن است

طحال در پشت معده و دقیقا زیر دیافراگم قرار دارد.

جمع بندی

• تفاوت اندک در اندازه طبیعی طحال بین افراد یک موضوع کاملا رایج است و دلیلی برای نگرانی وجود ندارد. با این حال، اگر فکر می کنید طحال شما بزرگ شده است و یا مشکلات مربوط به این ارگان از بدن را تجربه می کنید، حتما به یک پزشک مراجعه نمایید. اگر علت این بزرگ شدن موقت، یک عفونت باشد، هر چه زودتر آن را شناسایی و درمان کنید، به احتمال زیاد با این کار مشکل پیش آمده نیز برطرف می گردد.
• درمان کردن علت پیش زمینه بزرگی طحال معمولا می تواند در برگرداندن آن به ابعاد قبلی و سالم کمک کند. در بسیاری از شرایط که کارکرد طحال در بدن با مشکلات جدی همراه می شود امکان برداشتن این ارگان از بدن نیز وجود دارد.
• در صورت برداشتن طحال، ریسک ابتلا به عفونت های مختلف در شما بالا خواهد رفت، اما این تنها به معنای توجه بیشتر به واکسیناسیون و روش های پیشگیرانه متعدد نظیر شستن دست ها به شکل کامل و دوری از کسانی که همیشه عفونت های واگیر دارند خواهد بود.