عوامل خطرساز ابتلا به سنگ کیسه صفرا
سنگ کیسه صفرا ته مانده سخت شده مایعات دستگاه گوارش است که می‌توان با رعایت یک رژیم غذایی مملو از فیبرهای محلول در آب و مصرف نکردن غذاهای چرب از تشکیل آن پیشگیری کرد.
نبض ما– گردآوری
کیسه صفرا مخزنی است برای ذخیره مایع صفرا که از کبد به‌داخل آن ترشح می‌شود. مایع صفرا سبز رنگ است و حاوی موادی است که برای هضم مواد غذایی کارایی دارد. به هنگام خوردن مواد چرب کیسه صفرا منقبض شده و صفرای داخل آن از طریق مجرای صفراوی مشترک وارد اثنی‌عشر می‌شود.
کیسه صفرا زیر کبد قرار دارد و توسط مجرایی به کبد وصل است. صفرا مایعی است حاوی کلسترول و املاح که وقتی میزان کلسترول مایع صفرا از حدی بیشتر شود به‌عنوان هسته‌ای برای تشکیل سنگ عمل می‌کند و به‌تدریج سنگ یا سنگ‌هایی در داخل کیسه صفرا ایجاد می‌شود.
علائم سنگ کیسه صفرا
بسیاری از بیماران دارای سنگ کیسه صفرا با هیچ علائمی مواجه نمی‌شوند و از وجود این سنگ‌ها اطلاعی ندارند مگر آن که حین انجام آزمایشی به دلیلی دیگر مشخص شوند.
با این حال علائم سنگ کیسه صفرا زمانی نمود می‌یابند که سنگ به طور موقت یکی از مجراهای صفراوی را مسدود کند. این مجراها ساختارهای لوله‌ای شکلی هستند که صفرا را از کبد به کیسه صفرا و سپس به دستگاه گوارش می‌برند.
این انسداد در اکثر موارد درد شکمی (دل درد) را به دنبال دارد، اگرچه برخی بیماران در صورت شدیدتر بودن انسداد یا مسدود شدن بخش دیگری از دستگاه گوارش از علایم دیگری نیز رنج می‌برند. از رایج‌ترین علایم سنگ کیسه صفرا بروز درد شدید و ناگهانی در شکم است که معمولاً یک تا پنج ساعت طول می‌کشد، اگرچه گاهی اوقات درد پس از گذشت چند دقیقه ساکت می‌شود. از این علامت با اصطلاح کولیک صفراوی یاد می‌شود. محل این درد به شرح زیر می باشد:در مرکز شکم، بین استخوان قفسه سینه و نافدقیقاً در پایین دنده‌ها در طرف راست با احتمال انتشار در پهلو یا کتف.
درد مداوم است و پس از اجابت مزاج، خروج گاز یا استفراغ بهبود نمی‌یابد و گاهی اوقات خوردن غذاهای چرب به بروز درد دامن می‌زند. البته این درد در هر ساعت از شبانه‌روز می‌تواند شروع شود و حتی بیمار را از خواب بیدار کند. کولیک صفراوی معمولاً گهگاه بروز می‌یابد؛ و ممکن است بیمار پس از یک دوره درد تا چند هفته یا چند ماه دچار درد نشود. برخی از بیماران مبتلا به سنگ کیسه صفراعلاوه بر درد کولیک صفراوی در دوره‌هایی تعریق فراوان و حالت تهوع و استفراغ را نیز تجربه می‌کنند.
عوامل خطرساز
سنگ کیسه صفرا در این افراد بیشتر دیده می‌شود: خانم‌های میانسال (۵۰–۴۰ ساله)، مصرف قرص‌های ضد حاملگی و استروژن، چاقی، کاهش وزن سریع، دیابت یا سیروز، رژیم غذایی پرچرب و کم فیبر، سابقه خانوادگی بیماری کیسه صفرا.
پیشگیری از سنگ کیسه صفرا
- افزایش مصرف روزانه میوه
- مصرف سبزیجات آبدار
- جایگزین کردن روغن زیتون به جای چربی‌ها
- مصرف بیشتر غلات سبوس دار
- افزودن سیر و ترب کوهی به غذا
- نوشیدن زیاد آب در روز
- پرهیز از مصرف غذاهای مملو از چربی اشباع
- پرهیز از مصرف غذاهای تند و چرب
- پرهیز از مصرف گیاهان نشاسته دار
- پرهیز از مصرف نوشابه‌های گازدار
- ورزش منظم
- کاهش استرس
- مصرف روزانه یک مکمل ویتامین
تغذیه مناسب در صورت ابتلا به سنگ کیسه صفرا
ویتامین c: ویتامین C به تجزیه ی کلسترول موجود در صفرا کمک می‌کند. نتایج پژوهش‌های آمریکایی نشان می‌دهند خطر ابتلا به سنگ کیسه ی صفرا در بین خانم‌هایی که میزان ویتامین C خونشان بالاست به میزان ۱۳ درصد کمتر است. توصیه می‌کنیم که روزانه ۱۰۰۰ میلی گرم ویتامین C دریافت کنید. اگر دچار بیرون روی شدید این میزان را کاهش دهید.
زردچوبه : نتایج پژوهش ها نشان می‌دهند که زردچوبه باعث کاهش التهاب کیسه ی صفرا می‌شود. محققان معتقدند که زردچوبه باعث تحریک جریان و حرکت صفرا می‌شود. اگر از سنگ کیسه صفرا رنج می‌برید می‌توانید از زردچوبه البته بدون زیاده‌روی استفاده کنید. چون استفاده ی زیاد و بی‌رویه از این ادویه می‌تواند برعکس عمل کند. توصیه می‌کنیم که روزانه تا یک قاشق غذاخوری زردچوبه مصرف کنید.
امگا۳: اسیدهای چرب امگا۳ به کاهش میزان تری گلیسیرید و در نتیجه کاهش کلسترول خون کمک می‌کنند. اگر میزان تری گلیسیریدتان بالاست توصیه می‌کنیم که روزانه بین ۳ تا ۵ گرم امگا۳ دریافت کنید.
قهوه: محققان فرانسوی معتقدند خانم‌هایی که از سنگ کیسه ی صفرا رنج می‌برند و روزانه یک تا چهار فنجان قهوه می‌خورند علائم کمتری نسبت به خانم‌هایی که قهوه نمی‌نوشند تجربه می‌کنند. البته نباید در مصرف این نوشیدنی نیز دچار افراط شوید. مصرف روزانه ۱ تا ۳ فنجان قهوه کافیست. اگر نسبت به کافئین حساسیت دارید قبل از ساعت ۱۵ قهوه تان را میل کنید و کمتر از این میزان گفته شده قهوه بنوشید.
عناب: مصرف روزانه سه عدد عناب خیس خورد قبل از هر وعده غذایی و مصرف ترکیب شربت عسل و لیموی تازه به صورت روزانه در بهبود بیماری سنگ کیسه صفرا کمک شایانی خواهد کرد.
گیاهان موثر در درمان سنگ کیسه صفرا: شاهتره، ریشه کاسنی، گل قاصدک، سیر، سداب، خرفه، رزماری(اکلیل کوهی)، تمر هندی، روغن، برگ و پوست زیتون، گزنه، سنبل الطیب، گل همیشه بهار، نعناع، گل محمدی، بابونه، سبوس برنج، زرشک، زبان گنجشک، ریواس، کنگر فرنگی، کرفس و جعفری
درمان دارویی سنگ کیسه صفرا
در صورت کوچک بودن سنگ کیسه صفرا و حاوی کلسیم نبودن آنها، می‌توان این سنگ‌ها را با مصرف قرص اسید اورسودوکسی کولیک حل کرد و از بین برد. این قرص را باید مدتی طولانی (بیش از دو سال) مصرف کرد و احتمال ایجاد مجدد سنگ پس از متوقف کردن درمان نیز وجود دارد. عوارض جانبی اسید اورسودوکسی کولیک نادراند و در صورت بروز معمولاً ملایم‌اند.
جراحی سنگ کیسه صفرا
جراحی سنگ کیسه صفرا سوراخ کلید: در صورت پیشنهاد شدن جراحی در اکثر موارد جراحی سوراخ کلید به منظور خارج کردن کیسه صفرا از بدن انجام می‌شود. این جراحی را کوله‌سیستکتومی (برداشتن کیسه صفرا) لاپاراسکوپی می‌گویند.
