آیا همه سرگیجه ها خطرناک هستند؟

بعضی از مردم وقتی از پنجره طبقات بالای ساختمان بلندی به پایین نگاه می کنند یا سوار چرخ و فلک و تله کابین می شوند، سرگیجه پیدا کرده و احساس می کنند دنیا دور سرشان می چرخد.

به گزارش نبض ما به نقل از مجله سیب سبز، سرگیجه حالتی است که خیلی ها تجربه می کنند. گاهی اوقات سرگیجه زمانی سراغ شان می آید که بی حرکت سرجای شان نشسته اند یا بلند می شوند کاری انجام بدهند.

آن لحظه است که احساس می کنند در و دیوار و تمام اشیاء دور و برشان به پرواز درآمده اند؛ حالت ناخوشایندی که ممکن است فرد را به وحشت بیندازد. اما سرگیجه چیست؟ چه عواملی باعث می شوند دچار این حالت ناخوشایند شویم؟ درمان های آن چیست؟ آیا همه سرگیجه ها خطرناک هستند؟ اینها سوالاتی هستند که متخصصان گوش و حلق و بینی، قلب و عروق، چشم، مغز و اعصاب و طب سنتی به آن پاسخ داده اند.

علت سرگیجه و عدم تعادل

دلایل مختلفی برای بروز سرگیجه و عدم تعادل وجود دارد. این علل را می توان به دو دسته محیطی و مرکزی تقسیم بندی نمود. عوامل مرکزی سرگیجه برخواسته از مغز و ستون فقرات می باشد، در حالی که عوامل محیطی را می توان ناشی از مشکلات گوش داخلی دانست.

درون گوش داخلی، کریستال ها و سنگ هایی به طور طبیعی وجود دارند. برخی مواقع این کریستال ها و سنگ ها می توانند جابجا شوند و در نتیجه موجب تحریک سلول های کوچک مویی درون کانال های نیم دایره ای گوش شوند.

علاوه بر این گوش داخلی ممکن است به دلیل بروز بیماری هایی هم عفونت کرده و ملتهب شود. این موارد باعث سرگیجه می شوند که اصطلاحا به این نوع سرگیجه، سرگیجه موضعی پاروکسیسمال خوش خیم (BPPV) می گویند.

بیماری مینیر یکی دیگر از بیماری هایی است که موجب سرگیجه می شود. این بیماری که با سرگیجه، کاهش شنوایی و زنگ خوردن گوش همراه است، به دلیل تجمع مایع در گوش داخلی به وجود می آید و متاسفانه علت این تجمع مایع هنوز نامعلوم است.

همچنین صدمات وارد شده به سر هم می تواند موجب آسیب رسیدن به گوش داخلی و بروز سرگیجه های خطرناک شود. برخی عوامل غیرمتداول هم در بروز سرگیجه نقش دارند. به عنوان مثال، سکته هایی که قسمت هایی از مغز را تحت تاثیر قرار می دهد، تصلب بافت های چندگانه و تومور ها هم می تواند از این دسته عوامل باشند.

همچنین برخی از بیماران که مبتلا به نوع خاصی از میگرن، به نام میگرن سرخرگ پایه ای شده اند هم ممکن است سرگیجه را به عنوان یکی از نشانه های این بیماری مشاهده نمایند.

علائم سرگیجه های صبحگاهی

سرگیجه می تواند به علت دلایل زیاد قبلی ساده و وخیم باشد. کاهش قند بعضی اوقات می تواند منجربه سرگیجه های صبحگاهی شود. احساس سرگیجه احتمال دارد با ضعف و خستگی مفرط همراه باشد. این نوع سرگیجه صبحگاهی ممکن است با چندین فاکتور پیش زمینه اتفاق بیافتد.

گاهی مواردی نظیر داروها، تغییرات فشار خون و قند خون پایین منجربه سرگیجه می شود. چون سرگیجه و عدم تعادل گاهی در زمان بیدار شدن اتفاق می افتد، از علائم دیگربه سختی قابل تشخیص است.

نشانه ی دیگر سرگیجه احساسی است که فضای پیرامون به نحوی به دور سر می چرخد و همراه با عدم تعادل است. توجه داشته باشید که این نوع احساس سرگیجه می تواند به علت برخی دیگر از بیماری ها هم باشد.

زمانی که سرگیجه به علت افت فشار خون و قند خون باشد، فرد شاید حس کند که درحال قش کردن و بیهوش شدن است. بعضی اوقات سرگیجه می تواند به همراه حالت تهوع، ضعف، سیاهی رفتن چشم و کم شنوایی باشد که موقتی است.

گنجشک ها را متوقف کنید!

پیش از آنکه با کمک این مطلب دلیل گیج رفتن سرتان را کشف کنید، با کمک راه هایی که در این ستون به شما توصیه می کنیم، می توانید نگرانی تان را کمتر کنید:

۱- چشمان تان را نبندید و به نقطه ثابتی نگاه کنید. چون اگر سرگیجه شما مربوط به گوش داخلی تان باشد، زمانی که به نقطه ثابتی نگاه می کنید، تا حدودی تعادل تان را به دست می آورید.

۲- اگر احساس کردید همراه با سرگیجه، سردرد دارید یا اندام های تان بی حس است و بینایی تان با مشکل مواجه شده، حتما به بیمارستان مراجعه کنید تا توسط متخصص مغز و اعصاب معاینه شوید.

۳- اما اگر همراه با سرگیجه تان، شنوایی تان کم شده بود و گوش های تان وز وز می کرد، بهتر است به متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه کنید.

۴- برای پیشگیری از «بیماری مسافرت یا حرکت» بهتر است در صندلی جلو بنشینید. در غیر این صورت مستقیم و به جلو نگاه کنید و از داروهای آرامبخش استفاده کنید.

۵- از استرس و هیجانات محیطی دوری کنید.

سرگیجه در خواب

سرگیجه به هنگام خواب می تواند روند خواب را مختل کند و موجب ناراحتی و تاخیر در خواب شما شود. تا زمانی که سرگیجه از بین نرود، خوابیدن دشوار خواهد بود. بدون خواب کافی، شما احتمالا روز بعد، اثرات ناشی از کم خوابی خود را خواهید دید. این اثرات می تواند بدترین نتیجه سرگیجه در هنگام خواب باشد.

زمانی که می خواهید بخوابید یا از خواب بیدار شوید، وضعیت سر خود را تغییر می دهید. این می تواند به عنوان محرکی برای شروع سرگیجه باشد، به خصوص زمانی که مبتلا به سرگیجه BPPV باشید.

همچنین خوابیدن در حالتی که صورت به سمت بالا باشد، می تواند باعث تجمع مایع درون گوشی در حین خواب شود که به صورت بالقوه می تواند باعث فعال شدن سرگیجه ناشی از بیماری مینیر شود.

دو تا می بینید؟

سرگیجه علل متفاوتی می تواند داشته باشد اما یک علت مهم در ایجاد سرگیجه در فرد از ناحیه چشم، احساس دوبینی است که سردرد نیز به همراه دارد. دکتر امین الله نیک اقبالی، متخصص چشم و استاد دانشگاه علوم پزشکی ایران دراین باره می گوید: شش ماهیچه چشم را حرکت می دهند و اگر یکی از این ماهیچه ها فلج شود، دو چشم به شکل هماهنگ با یکدیگر کار نمی کنند و هر کدام آهنگ خودشان را می زنند و ارتباط منطقی میان گوش، چشم و مغز دچار اشکال می شود.

با پیش آمدن این وضعیت فرد نمی داند به کدام سمت برود. ابتلاء به بیماری های ویروسی، آنفلوآنزا و حتی درگیر شدن با یک سرماخوردگی ساده نیز ممکن است دو بینی در بیمار ایجاد کند. اگر دچار دوبینی شدید یا کسی را دیدید که دچار این مشکل شده است، بدون توجه به دلیل آن، حتما به متخصص چشم پزشک مراجعه کنید. دوبینی در واقع زنگ اخطار بدن در زمان خطر است.

چطور درمانش کنیم؟

در بحث درمان دوبینی، متخصص چشم بسته به اینکه چرا این مشکل برای بیمار به وجود آمده است؛ از عینک یا جراحی برای اصلاح ماهیچه یا ماهیچه های چشم استفاده می کند. از آن جایی که دو بینی مشکل غیر قابل تحملی است، در زمان درگیری بیمار با این اختلال، یک چشم بیمار بسته میشود تا بتواند این شرایط را تا زمان بهبودی تحمل کند.

درمان سرگیجه ناشی از گوش داخلی

درمان سرگیجه به علت آن بستگی دارد. در بسیاری از موارد سرگیجه بدون درمان خود بخود از بین می رود. این بدین خاطر است که مغز شما می تواند خودش را لااقل با تغییرات گوش میانی وفق دهد، بدون این که نیاز به مکانیزم دیگری داشته باشد. با این وجود تمرین ها و درمان هایی هم برای برطرف کردن سرگیجه وجود دارد.

مانورهای تغییر مکان کانالیت: آکادمی مغز و اعصاب آمریکا، مجموعه ای از حرکات خاص سر و بدن را برای بیماران مبتلا به BPPV توصیه می کنند. این حرکات موجب انتقال رسوبات کلسیمی به خارج از کانال و به محفظه گوش درونی می شود که در نتیجه توسط بدن جذب می شوند. پزشک یا فیزیوتراپ می تواند دستورالعمل این حرکات را به شما بدهد. این حرکات ایمن بوده و معمولا موثر است.

در برخی موارد هم درمان دارویی به کمک بیمار خواهد آمد. به عنوان مثال برای کاهش نشانه های تهوع و بیماری حرکتی ناشی از سرگیجه استفاده از دارو موثر خواهد بود.

اگر سرگیجه به علت عفونت یا التهاب ایجاد شود، آنتی بیوتیکها یا استروئیدها ممکن است تورم و عفونت را کاهش دهند. همچنین برای بیماری مینیر هم دئوریتیک ها (قرص های آبی) می تواند برای کاهش فشار مایع تجمعی، برای بیمار تجویز شود.

فشارتان پایین است؟

دکتر منوچهر قارونی، متخصص قلب و عروق براین باور است که اگر فشارخون طبیعی فردی به عنوان مثال همیشه ۱۲ روی ۸ باشد و بعد فشارش را بگیرد و عددی که نشان داده می شود، از عدد گفته شده پایین تر آمده باشد یعنی اینکه دچار افت فشارخون شده است. هر انسانی در شرایط خاصی فشارش افت پیدا می کند که این عوامل می تواند طبیعی یا بیماری زا یا عامل سرگیجه های خطرناک باشد. به عنوان مثال در تابستان با نخوردن آب کافی یا نمک و فعالیت زیاد ممکن است خون غلیظ شده و فشارخون پایین بیاید که این عوامل بیماری زاست.

هرچند در زمانی که فشار خون افت کرده، با ریختن کمی نمک روی زبان کارگشاست، اما بهترین کار این است که:

اگر علائم غیرمنتظره و نگران کننده ای در فرد مشاهده کردید، به سرعت او را به مرکز درمانی منتقل کنید.

قلب تان نامنظم می زند؟

در آریتمی، ضربان قلب نامنظم بوده و خونی که از مجرای دهلیزی خارج می شود کم است و باعث سیاهی رفتن چشم می شود. نامنظمی ضربان قلب اگر منشا بطنی داشته باشد، به مراتب از دهلیزی خطرناک تر است و اگر به موقع به فرد شوک وارد نکنیم، ممکن است جانش را از دست بدهد.

در حمام سرتان گیج می رود؟

احتمالا دیده اید که فردی در حمام دچار سرگیجه شده و روی زمین افتاده است. یکی از دلایل این اتفاق، تنگ بودن دریچه آئورت است که باعث می شود فرد به شکل ناگهانی در دستشویی و حمام دچار سرگیجه شود و روی زمین بیفتد. تنگی دریچه آئورت سبب سکته مغزی و خونریزی مغزی شده در این بین ممکن است سر و استخوان افراد مسن نیز دچار شکستگی شده باشد.

چرا گیج می زنیم؟

دکتر سید بهزاد پوستی، متخصص گوش و حلق و بینی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران دراین باره می گوید: بیمارانی که به ما مراجعه می کنند، لفظ سرگیجه را برای زمانی که جلوی چشمان شان سیاهی برود،یا دچار عدم تعادل باشند به کار می برند. در حالی که اینها سرگیجه واقعی محسوب نمی شوند و اختلالات تعادلی هستند. سرگیجه واقعی، سرگیجه ای است که شکل دورانی داشته باشد. حالتی است که فرد احساس می کند خودش یا محیط اطرافش به چرخش در آمده اند و با حالت تهوع و استفراغ همراه است.

التهاب عصب تعادلی

گاهی اوقات تورم و التهابی که در عصب تعادلی گوش به وجود می آید، سبب بروز سرگیجه در فرد می شود و می تواند با تهوع، استفراغ و رنگ پریدگی همراه باشد. در این میان بعضی احساس می کنند که با باز کردن چشم، سرگیجه شان بدتر می شود.

شدت علائم ایجاد شده در فرد ممکن است به اندازه ای باشد که فرد تعادل کافی نداشته باشد و نتواند راه برود. با وجود تورم و التهابی که در عصب تعادلی این بیماران وجود دارد، شنوایی آنان در حد طبیعی است.

تومورهای سی پی (انگل) زاویه

اینها تومورهای وسیعی هستند که علائم سرگیجه را ایجاد می کنند و به خاطر فشاری که به مخچه یا منیر می آورند، باعث عدم ایجاد تعادل در فرد می شوند.

عفونت گوش داخلی

در این بیماری نیز فرد سرگیجه را تجربه می کند. گاهی وقت ها ویروس یا باکتری ها باعث بروز عفونت در گوش داخلی می شوند که ممکن است همراه با مننژیت یا عفونت مغزی باشد. در چنین وضعیتی فرد شنوایی خود را از دست می دهد.

تومورهای عصب تعادلی

اگر توموری در مسیر عصب تعادلی زوج هشت که از گوش به سمت مغز می روند، به وجود بیاید، می تواند علائم کاهش شنوایی را ایجاد کند. این بیماران نیز از وزوز گوش رنج می برند. این بیماران حمله های سرگیجه متعدد دارند و حتی ممکن است عصب صورت شان فلج شود.

سرگیجه فصلی

یکسری از سرگیجه ها هم هستند که در فصول پاییز و بهار شیوع بیشتری دارند. این نوع سرگیجه ها باعث فشار مایع گوش داخلی می شوند و با تغییر فشار، احساس سرگیجه به فرد دست می دهد. در اغلب موارد هم زمینه های آلرژیک و حساسیتی سبب بروز این سرگیجه ها می شوند که جای نگرانی وجود ندارد.

سرگیجه حرکتی

سرگیجه هایی که در اثر مسافرت کردن در فرد به وجود می آید، سرگیجه حرکتی نام دارد که می تواند از دوران طفولیت در فرد شروع شود و تا دوران بزرگسالی ادامه پیدا کند. همان طور که گفته شد، در ایجاد تعادل باید سه سیستم گوش، بینایی و مغزی با یکدیگر هماهنگ باشند و اینها حساسیت بسیار زیادی نسبت به تغییر وضعیت دارند و با ایجاد تغییر در پالس های ارسالی، باعث درک حالت سرگیجه به خاطر درک بینایی می شوند.

علائمی که باید جدی بگیرید

دکترسعید قزوینیان، متخصص مغز و اعصاب، برخی از عوامل بروز سرگیجه را با شما درمیان می گذارد.

– در سرگیجه محیطی فرد با چرخاندن چند ثانیه ای سرش سرگیجه فوق العاده شدیدی به او دست می دهد.

– سرگیجه تا زمانی که تکرار نشود، خطرناک نیست اما اگر مدام تکرار شد حتما باید به صورت جدی پیگیری شود و به متخصص مغز و اعصاب مراجعه کرد.

– سرگیجه های مرکزی نسبت به سرگیجه محیطی شدت شان کم و کمتر شایع تر هستند. در این حالت فرد اختلال تکلم پیدا می کند و ممکن است حتی به زمین بیفتد.

– سرگیجه می تواند ناشی از کاهش جریان خون به قاعده جمجمه باشد. خونریزی مخچه با سرگیجه، سردرد، اشکال در راه رفتن و ناتوانی در نگاه کردن به یک سمت همراه است.

– یکی از علایم بیماری ام اس، سرگیجه است که معمولا شروعی ناگهانی دارد. ضربه به سرو گردن یا میگرن هم می تواند سرگیجه بیاورد.

طب سنتی چه می گوید؟

دکتر ملیحه خرم پژوه کارشناس طب سنتی دراین باره می گوید: سرگیجه مـی تـواند عـلت های متفاوتی داشته باشد، به همین دلیل به افراد تـوصـیه می کـنیم به سرگـیـجـه های صبحگاهی که به صورت ناگهانی و حاد ظاهر می شوند و با استفراغ و تهوع همراه است، توجه داشته باشند و حتما به پزشک متخصص مراجعه کنند اما به طور کلی در طب سنتی تعریفی خاص در مورد سرگیجه وجود دارد.

از نظر ما سرگیجه ها بر اساس طبع و مزاج فرد می تواند گرم یا سرد باشد و هر کدام علائم و نشانه های خاص خودشان را دارند. اغلب کسانی که درگیر سرگیجه گرم می شوند، جوانان هستند و در عین حال تعداد افرادی که سرگیجه گرم دارند، معدود است .

سرگیجه گرم و سرد دارد

سرگیجه گرم

کسانی که طبع گرم دارند سرگیجه شان نیز گرم و ضربان دار خواهد بود، صورت پرخونی دارند، بدن شان گرم است و احساس می کنند مزه دهان شان شیرین است. درمان سرگیجه گرم به چند روش انجام می شود و یکی از راه ها، فصد یا حجامت کردن است که طی آن از فرد خون گرفته و دور ریخته می شود.

راه دیگر استفاده از غذاهای گرم مثل سوپ جو و آش جو است. به طور کلی غذاهایی که در آنها از جو استفاده شده باشد، خوب است. استشمام گل هایی مثل گل سرخ و گل بنفشه نیز مفید هستند. شربت آبلیمو، عرق کاسنی و عرق بید نیز توصیه می شود. از این نوع عرقیات فرد باید روزی یک فنجان به مدت ۴۰ روز استفاده کند. مصرف آبغوره به صورت ناشتا و بعد از غذا به میزان سه قاشق غذاخوری نیز موثر است.

سرگیجه سرد

کسانی که طبع سردی دارند، تعریق سرد دارند، صورت شان پرخون نیست و رنگ پریده هستند. افرادی که سر گیجه سرد دارند، بهتر است از معجونی استفاده کنند که به معجون هفتگانه معروف است و در آن موادی همچون سیاه دانه، دارچین، زنجبیل، میخک، عناب، چای سبز و هل باد وجود دارد.

در تهیه این معجون؛ ۲۵ عدد عناب، ۱۰ عدد هل باد، سه قاشق غذاخوری سیاه دانه، سه قاشق غذا خوری میخک، یک قاشق غذاخوری، چهار تکه دارچین، چهار تکه زنجبیل و یک قاشق غذاخوری چای سبز را با پنج لیوان آب جوشانده و از این جوشانده به میزان یک فنجان به مدت یک هفته، آخر شب ها استفاده شود. مصرف گوشت گنجشگ، بلدرچین و کبک، مصرف آش گرم و نخود، استشمام بوهای گرم مثل ادکلن هایی که بوهایی گرم دارند، نیز مفید است.

آیا سرگیجه در دوران بارداری برای جنین خطرناک است؟ سرگیجه در ماه های مختلف بارداری چه معنایی دارد؟

سرگیجه در دوران بارداری