درمان گردن درد ناشی از آسیب دیدن مفصل، عصب، نخاع، دیسک و استخوان

درد گردن همراه با احساس کرختی وضعف، خواب رفتگی،گ زگز در بازوها یا دست ها است. در این مطلب با انواع گردن درد و درمان های آن آشنا می شوید.

گردن ساختمان پیچیده ای دارد و نسبت به بقیه قسمتهای ستون فقرات حرکت بیشتری در مهره های گردنی وجود دارد. بنابراین گردن در معرض صدمات و آسیبهای مختلفی است. دردهای گردن را به سه دسته کلی می توان تقسیم کرد.

• دردهای داحل خود گردن که در اثر آرتروز مفاصل و دیسک ها به وجود می آیند و در افراد میاتسال شایع تر است.
• نوع دیگر درد گردن دردهای تیر کشنده گردن است که به علت فشار بر ریشه عصبی ایجاد شده و در مواردی به علت التهاب عصب در اثرعواملی مثل ویروس ها ممکن است ایجاد شوند.
• نوع سوم دسته بندی درد گردن را التهاب نخاع یا میلویاتی می نامند که در اثر فشار بر نخاع ایجاد می شود.

چه زمانی گردن درد خطرناک است؟

آناتومی گردن

برای آشنایی بهتر با دردهای گردن باید درک درستی از آناتومی گردن داشته باشیم. گردن از هفت مهره گردنی و پنج دیسک گردنی تشکیل شده است. مهره های اول و دوم گردن در ستون فقرات ساختمان منحصر به فردی دارند.

مهره های دوم تا هفتم از جلو با دیسک بین مهره ای و مفاصل کوچکی به نام مفاصل لوشکا یا اونکوورتبرال و ازعقب توسط مفاصل فاست یا زیگایوفیریال متصل می شوند. مفصل بین استخوان جمجمه ومهره اول و دوم مفصل خاصی است و اکثر حرکت گردن را ایجاد می کند، مفاصل این قسمت از مفاصلی با بافت سینوریال تشکیل شده ولی دیسک گردنی در این ناحیه وجود ندارد.

دیسکهای گردنی حدود یک چهارم ارتفاع گردن را تشکیل می دهند. دیسکهای گردن در جلو برجسته تر از عقب می باشند و باعث می شوند قوس گردن که کمی به سمت جلو تحدب دارد ایجاد شود.

دیسکهای گردن اجازه حرکت بیشتری به مهره ها نسبت به دیسک کمرمی دهند زیرا به نسبت دیسک کمری ارتفاع بیشتری دارند. یعنی نسبت دیسک به مهره در گردن 5/2 ودر کمر3/1 است. در دو طرف مهره ها ودیسکهای گردن رباطهای وجود دارند که وضعیت مهره ها را پایدارتر می سازند.

چرا دچار گردن درد می شویم؟

درد گردن ناراحتی شایعی است و علت های مختلفی دارد از جمله:

عملکرد نامناسب و خستگی عضلات

استفاده بیش از حد از عضلات یکی از علل شایع درد گردنی است. بعنوان مثال نشستن طولانی مدت در پشت فرمان اتومبیل و رانندگی خسته کننده، اغلب باعث مشکلات عضلات گردن شده و درد ایجاد می کند. حتی کارهای ظاهرا کم اهمیت مثل خواندن کتاب در بستر یا دندان قروچه و فشار دادن دندانها برروی یکدیگر می تواند باعث کار نامتعادل و خستگی عضله شده و ایجاد درد عضلات گردن کند.

 فرسایش مفاصل گردن

درست مانند سایر مفاصل بدن، مفاصل گردنی هم می توانند با گذشت زمان و افزایش سن و سال دچار فرسودگی شوند. فرسایش مفاصل گردن علت ایجاد استئوآرتریت یا آرتروز گردنی است و از علل درد شایع گردن است. پزشک با معاینه و انجام بررسی های لازم این بیماری را تشخیص می دهد.

فشار به اعصاب ناحیه گردن

فتق یا هرنی دیسک بین مهره های گردنی  یا خارها  و زوائد استخوانی اضافی و غیر طبیعی در مهره ها ی گردن از علل دیگر درد گردن است. این اختلالات باعث کم شدن فضاهایی می شود که عصب درون آن قرار دارد و با فشار اوردن بر روی اعصاب گردن باعث درد می شود. در این حالت درد معمولا تیر کشنده است و همراه با ضعف عضلانی، گزگز و مورمور یا خواب رفتگی در اندامها می باشد.

 آسیب ها و ضربات

تصادف اتومبیل از سمت عقب، اغلب باعث وارد امدن آسیب شلاقی به گردن می شود. به این صورت که بعد از تصادف اتومبیل ابتدا سر با شدت  به سمت عقب و سپس بلافصله به سمت جلو پرتاب می شود. در این حالت بافتهای نرم اطراف مهره ها بیش از ظرفیت شان دچار کشیدگی شده و درنتیجه درد و آسیب گردن ایجاد می گردد.

بیماریها

بعضی اوقات درد گردن بعلت بیماریهایی مانند آرتریت روماتوئید(روماتیسم مفصلی)،مننژیت (التهاب یا عفونت بافت های مغز) و کانسر ایجاد می شود.

دانستن علل درد گردن برای تشخیص دقیق و برنامه ریزی درمانی مناسب ضروری است.

نشانه های همراه این درد چیست؟

گردن درد می تواند به شکل های زیر ظاهر شود:

• خشکی گردن که چرخش سر را دشوار میکند.
• درد ضربه ای یا تیرکشنده در یک محل
• درد یا التهاب در یک منطقه عمومی
• دردی که تا شانه ها، دست ها، انگشتان یا سر تیر میکشد.

در برخی موارد، سایر علائم مربوط به گردن درد حتی مشکل تر است، مانند:

• سرگیجه، بیحسی یا ضعف که به شانه، بازوی دست یا انگشت تیر میکشد.
• مشکل در گرفتن یا بلند کردن اشیاء
• مشکل در راه رفتن، حفظ تعادل یا هماهنگی
• از دست دادن کنترل مثانه یا روده

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

گاهی درد گردن علامت یک مسئله جدی است. درصورتیکه درد گردن همراه با احساس کرختی وضعف، خواب رفتگی،گ زگز در بازوها یا دست ها است هر چه زودتر به پزشک مراجعه کنید. همینطور اگر درد گردن به شانه یا به بازوها تیر میکشد حتما به پزشک مراجعه کنید.

پزشکان چگونه علت این عارضه را تشخیص می دهند؟

در مراجعه به متخصص طب فیزیکی برای تشخیص دقیق بیماری به موارد زیر توجه می شود:

• شروع درد گردن  چه زمانی بوده است؟
• آیا تاکنون اسیب وضربه به گردن وارد شده است؟
• چه حرکاتی درد گردن را بهتر یا بدتر میکند؟
• چه دارو ها یا مکمل  هایی دارویی مصرف می شود؟
• کیفیت درد چگونه است؟ ایا درد بصورت مبهم ، تیز و خنجری یا تیر کشنده است؟
• آیا درد به بازو ها هم انتشار دارد؟
• آیا خواب رفتگی، گزگز و مورمور در دست یا پا وجود دارد؟
• آیا اختلال تعادل در راه رفتن و جود دارد؟
• آیا پرشهای عضلانی در اندامها دیده می شود؟

متخصصین طب فیزیکی بیشتر بر اساس معاینه  بالینی، بیماری را تشخیص می دهند. معاینات طب فیزیکی مجموعه کاملی از معاینات ارتوپدی، مغز و اعصاب، کایروپراکتیک و معاینات خاص طب فیزیکی است. پزشک هنگام معاینه هر گونه درد و کرختی و بی حسی و همچنین درد و ضعف عضلانی را بررسی می کند.

روشهای عکسبرداری

• گرافی ساده: گرافی ساده میتواند نواحی مختلف گردن رانشان داده و در صورت وجود اختلال در استخوانها یا دیسک غیر طبیعی  می تواند به پزشک در تشخیص دقیق تر بیماری کمک کند.
• سی تی اسکن: ابزاری ست که با کمک رایانه تصویر برداری دقیقی انجام می دهد.در این حالت تصاویر مقاطع مختلف گردن گرفته شده ساختمان واختلالات انها مشخص می گردد. سی تی اسکن استخوانها را بهتر از ام آر آی نشان می دهد.
• ام آر آی(MRI): در ام آر آی از امواج میدان مغناطیسی برای تصویر برداری دقیق استفاده می شود. این روش خصوصا در شناسائی ضایعات بافتهای نرم مانند طناب نخاع واعصاب  کمک کننده است.اما باید به این مسئله توجه داشت که بسیاری افراد علامت خاصی ندارند واگر در این افراد بدون علامت، تصویربرداری انجام شود، اختلالاتی مشاهده می شود. همین مسئله تشخیص اینکه واقعا چه ضایعه ای باعث ایجاد درد گردن شده را سخت می کند. بنابراین پزشک متخصص طب فیزیکی برای تشخیص علت درد گردن از معاینه و در صورت لزوم از روشهای دیگری مثل نوار عصب و عضله (لینک) هم استفاده میکند تا مشکل بیمار  مشخص شده ودرمان شود.

نوار عصب ونوار عضله(الکترومیوگرافی- EMG)

اگر پزشک متخصص طب فیزیکی به اختلالات عصبی ناشی از فشار بر روی عصب مشکوک باشد، ممکن است  نوارعصب وعضله را انجام دهد. در این حالت الکترود بسیار ظریف ویکبارمصرف استریل از طریق پوست به محلهای مورد نظر وارد شده و عملکرد اعصاب بطور دقیق بررسی میشود. این روش به تشخیص دقیق بیماری وعلت درد گردن کمک کرده ودر صورتی که مشکلی وجود داشته باشد پزشک می تواند بادقت ان را درمان کند. نوار عصب شدت درگیری عصبی و نیاز به جراحی را نیز مشخص می کند.

تستهای پتانسیل حسی و حرکتی

تستهای بسیار اختصاصی می باشند که توسط متخصصین طب فیزیکی در برخی مراکز انجام می شوند و فشار روی نخاع گردن را نشان می دهد

تستهای ازمایشگاهی

• آزمایشات خون وسرم: گاهی اوقات پزشک به وجود بیماری التهابی یا عفونت مشکوک می شود بنابراین انجام آزمایشات را لازم میداند. از شایع ترین این آزمایشات میتوان به شمارش گلبولها ی خون وآزمایشات تفکیکی گلبولی مانندCBC( WITH DIFFERENTIAL) ، CRP ،ESR،تست لاتکس یا روماتوئید فاکتور(RF)اشاره کرد.
• آزمایش مایع نخاع: در مواردی که پزشک به برخی بیماریهای خطرناک مثل مننژیت مشکوک است از مایع مغزی نخاعی نمونه گیری کرده وآنرا به آزمایشگاه ارسال میکند.

بهترین راه برای درمان سریع و قطعی گردن درد چیست؟

امروزه روش های زیادی برای درمان گردن درد وجود دارد ولی روش های زیر عموماً توسط متخصصین طب فیزیکی به بیماران پیشنهاد می شوند:

استراحت

در طول روز چندین مرتبه به حالت دراز کش قرارگرفته و به گردن خود استراحت بدهید. از استراحت طولانی پرهیز کنید زیرا استراحت بیش از حد باعث خشکی عضلات گردن شده و ضرر دارد مگر اینکه متخصص طب فیزیکی توصیه دیگری کرده باشد.

استعمال یخ و گرما در درد گردن

استفاده از یخ در درد گردن ممکن است توصیه شود. در اینحالت سرمای یخ باعث  کاهش التهاب میشود. یخ را در کیسه قرار داده  و آن را درون حوله ای بپیچید و هر بار به مدت 20 دقیقه ،چند بار در روز بر روی محل دردناک قرار دهید.  استفاده از یخ ،بیش از 20 دقیقه ممکن است باعث آسیب شود.از قرار دادن یخ روی محل های عبور عصب خود داری شود.

درمورد گرما یک دوش آب گرم یا استفاده از کیسه آب گرم که لای حوله قرار گرفته می تواند مفید باشد.گرما باعث شل شدن عضلات شده ودرد رابهتر می کند ولی گاهی هم ممکن است باعث بدتر شدن درد گردن شود. به هر حال باید مراقب بود اگر گرم کردن ناحیه گردن باعث بدتر شدن درد یا التهاب شد فورا از آن اجتناب کنید.از پزشک متخصص طب فیزیکی وتوانبخشی در مورد اینکه کدام روش برای شما بهتر است سوال کنید.

استفاده از گردن بند در درد گردن

در این روش درمانی با استفاده از گردن بندهای مخصوص ساخته شده از مواد نرم ، یا سخت انجام می شود . گردن بند باعث کاهش فشار به گردن و بهبود درد گردنی می گردد. استفاده بیش از حد وبه مدت طولانی (بیش از چند روز) از گردن بند ممکن است ضرر داشته باشد. زاویه گردن بند نیز بسیار مهم است و در موارد زیادی به علت عدم استفاده درست از گردن بند ، بیمار بدتر می شود. در صورت ادامه درد با پزشک مشورت کنید

داروها

گاهی برای کاهش درد و مشارکت بهتر در برنامه توانبخشی از داروها استفاده می شود این داروها شامل موارد زیر است:

 مسکن ها

مانند ایبوپروفن( بروفن  ، ادویل،ژلوفن)، ناپروکسن ،آسپرین استامینوفن و سایر داروهای مشابه

پماد ها، کرم ها و ژل های مسکن

مانند رهامین ، رزماری ، کرم های حاوی گیاه پنجه شیطان دیکلوفناک، پیروکسیکام،، بروفن یا پماد فلفل، هر کدام از این پمادها خواص خود را دارد و بر اساس نوع درد تجویز می شود

داروهای ضد افسردگی

مثل امی تریپتیلین ، نورتریپتیلین که برای دردهای عصبی کاربرد دارند

مسکن های درد عصبی

مسکن های درد عصبی مانند گابا پنتین و پره گابالین(لیریکا)

شل کننده های عضلانی

مانند روباکسین (متوکاربامول) و سیکلو بنزاپرین (فلکسریل) سیردالود (تیزانیدین) و باکلوفن و دیازپام.

ماساژ درمانی گردن

ماساژ ملایم گردن می تواند به کاستن از درد گردن کمک کند . انجام ماساژ باید بسیار ملایم باشد وگرنه باعث بدتر شدن وضعیت بیمار و جابجایی دیسک می شود. برخی نقاط گردن نباید ماساژ داده شوند مثلا ماساژ در زاویه فک می تواند باعث افت شدید فشار خون و حتی بیهوش شدن فرد شود. ماساژ اگر روی عروق گردن باشد می تواند باعث کنده شدن پلاکهای داخل رگ و ایجاد سکته مغزی در سالمندان شود. ماساژ غده تیرویید ممنوع است. در استفاده از ماساژور همین نکات را باید رعایت نمود. به علاوه ماساژور نباید بر روی زواید استخوانی قرار گیرد. در دیسک حاد گردنی نیز  ماساژ می تواند حال بیمار را بدتر کند.

طب سوزنی

طب سوزنی با استفاده از سوزن های بسیار نازک استریل ویکبار مصرف انجام می شود. در طب سوزنی با فرو کردن سوزن به درون نقاط خاصی از بدن، تسکین درد ایجاد می شود و باعث کاهش اسپاسم می شود. ممکن است برای کسب نتیجه مطلوب به چندین جلسه درمان نیاز باشد. طب سوزنی در دست افراد غیر پزشک می تواند خطرناک باشد. از عوارض طب سوزنی گردنی، پارگی ریه است. در این حالت بیمار بعد از طب سوزنی یا چند ساعت بعد به درد سینه مبتلا می شود. بیمار باید فورا به اورژانس مراجعه نماید. متخصصین طب فیزیکی در درمانهای طب سوزنی تخصص دارند.

طب سوزنی اثر تسکینی دارد اما اگر با شناخت بیماری انجام شود می تواند اثرات درمانی طولانی مدت داشته باشد یا باعث درمان بیماری شود. مثلا درمان طب سوزنی در نقاط ماشه ای که نقاط حساس بدنی می باشند می تواند باعث درمان قطعی بیماری  از جمله دردهای ناحیه کمر، پشت و گردن شود.

تزریقات استروئیدی(کورتون)

در مواردی ممکن است لازم باشد که کورتیکواستروئید در مجاور ریشه عصب تزریق شود. در این حالت دارو به درون مفاصل فاست در مهره های گردنی یا مهره های کمری یا عضلات  اطراف مهره ها یا کنار عصب تزریق می شود تا درد بهبود یابد. همچنین تزریق  موضعی داروهای بی حس کننده مانند لیدوکائین ممکن است انجام شود که باعث رفع درد می شود.

این کار به تشخیص بیماری کمک می کند. تشخیص این که چه دارو یا روش درمانی برای  بیمار ضروری است، برعهده پزشک متخصص است. اثر این داروها در اکثر موارد موقت است اما برای درمان توانبخشی و تقویت عضلات بیمار فرصتی را ایجاد می کند.

ممکن است بیمار به تزریق پاسخ ندهد شایعترین علت این حالت عدم انتخاب درست بیمار  بدلیل کم تجربگی پزشک و عدم تشخیص صحیح بیماری است. در مواردی این تزریقات می تواند همراه با عارضه باشد.

تحریک الکتریکی اعصاب از طریق پوست(TENS)(h3)

به نقل از دکتر سعادتی متخصص فیزیوتراپی برای انجام این روش درمانی  از دستگاه مخصوصی استفاده می شود. الکترودهایی  بر روی پوست در نزدیکی محل دردناک قرارداده شده و جریان الکتریکی (برق) خفیفی به محل وارد می شود. انجام این کار باعث بهبود درد از جمله درد ناحیه پشت، درد ناحیه شانه می شود. این دستگاه ها برای استفاده در منزل نیز موجود است.

استفاده از آنها بر روی عروق گردن و تیرویید ممنوع است.  قبل از استفاده از دستگاههای تحریک الکتریکی با متخصص طب فیزیکی یا فیزیوتراپیست مشورت شود.

تاثیر فیزیوتراپی

به نظر می رسد که فیزیوتراپی به عنوان درمانی برای کاهش نشانه های ناشی از یک آسیب شناخته شده است. در حالی که این موضوعی درست است، فیزیوتراپی برای گردن می تواند منافع دیگری نیز داشته باشد، از قبیل:

• شناسایی علل ثانویه گردن درد
• آموزش چگونگی کاهش خطر مصدومیت.
• تقویت نقاط ضعیف گردن از طریق انجام تمرینات هدفمند.

درمان گردن درد با کشش درمانی

کشش درمانی است که در آن از وزنه ها برای کشش ملایم گردن  استفاده می شود. اگر علت گردن درد تحریک ریشه عصب باشد ؛ این روش درمانی باعث تسریع بهبود و رفع درد های گردنی می شود. اما در برخی از دیسکها کشش می تواند باعث فشار به نخاع شود.

استفاده از کشش گردن در سالمندان، پوکی استخوانی شدید و تحریک نخاع ممنوع است. متاسفانه حتی بسیاری از پزشکانی که آموزشهای طب فیزیکی را ندیده اند از این درمان استفاده کرده باعث عوارض جبران ناپذیری در بیماران می شوند. در کلینیک طب فیزیکی  و توانبخشی،این روش تحت نظارت پزشک انجام می شود.

درمان های طب سنتی

حجامت می تواند در برخی از دردهای گردن درد را کاهش دهد اما روشهای ساده تر و بدون عارضه تری وجود دارد. داروهای گیاهی مثل دولوتیفن و یا زنجفیل اثر ثابت شده ای در کاهش التهاب مفصلی دارند و می توان در برخی از دردهای گردن استفاده کرد

ورزشهای گردن

یکی از درمان های  دیسک گردن ورزش های گردن است. با توجه به حساس بودن گردن این ورزش ها باید به دقت برنامه ریزی شوند تا از ایجاد عوارض جلوگیری نماید. پزشک متخصص طب فیزیکی بسته به نوع بیماری، انواعی از ورزشها و حرکات کششی را آموزش می دهد تا بیمار آنها را در منزل انجام دهد.

انجام این ورزشها باعث بهبود درد؛ تقویت عضلات و بازگشت عملکرد طبیعی عضلات می شود. ورزش مناسب که توسط متخصص توصیه شود،باعث بهبود وضعیت گردن شده و به استحکام و افزایش توانایی عضلات و جلوگیری از اضافه بار بر روی عضله کمک می کند. در برخی درد های گردن حرکات کششی مفید است.

به آرامی سر خود را به یک سمت حرکت داده و 30 ثانیه در این حالت نگه دارید.حرکات مخصوص کششی گردن را در جهت های مختلف انجام دهید. این کشش ها باعث تسکین و بهبودی درد می شود.

درمان های جراحی

گردن درد به ندرت نیاز به درمان جراحی دارد و در اغلب موارد با مراجعه به متخصص طب فیزیکی و توانبخشی درمان می شود. به هر حال توصیه به جراحی زمانی باید صورت گیرد که روش های غیر جراحی پاسخ نداده باشد.پ

چگونه از گردن درد پیشگیری کنیم؟

برای جلوگیری از درد گردن  انجام اقدامات زیر مناسب است

• اگر ناچارید در مسیر طولانی رانندگی کنید یا ساعتهای زیادی پای رایانه بنشینید، در این صورت سر خود را بالا گرفته (سر باید ۲۰ درجه به جلو خم باشد) بطوری که سر،بر روی ستون مهره ها ودر امتداد ان باشد. این کار باعث کاهش فشار و خستگی در گردن می شود.
• از فشار دادن دندانها روی همدیگر و دندان قروچه خودداری کنید.
• میز و صندلی رایانه خود را تنظیم کنید. در مورد کار با رایانه، مونیتور رایانه را در سطح چشمانتان قرار دهید. زانوها باید مقداری از قسمت لگن،پائین تر قرار گیرند. از قسمت بازویی صندلی هم استفاده کنید.
• از قرار دادن گوشی تلفن بین گردن و شانه و همچنین نگه داشتن ان با گردن و شانه خودداری کنید. اگر زیاد از تلفن استفاده می کنید، هدست(HEAD SET) تهیه کنید.
• اگر از میز زیاد استفاده می کنید حرکات کششی انجام دهید. شانه هایتان را در جهت بالا و پائین حرکت دهید. شانه ها را از پشت به هم نزدیک کرده و سپس استراحت دهید. شانه یک سمت را بسمت پائین بکشید و در همین حین سر خود را به طرفین خم کنید تا عضلات گردن تان کشش مناسبی پیدا کند.
• حرکات کششی را برای عضلات جلو قفسه سینه و ورزش های تقویتی عضلات اطراف شانه و پشت را انجام دهید. این اقدامات میتواند علاوه بر پیشگیری از درد قفسه سینه ، تعادل و بالانس قسمت زیر گردن را بهبود داده و در نتیجه از گردن محافظت کند.
• از خوابیدن روی شکم خودداری کنید. این وضعیت به گردن فشار وارد میکند. بالشی انتخاب کنید که اثر محافظتی بر انحنای طبیعی گردن داشته باشد.