چه کسانی در معرض تصلب شرایین هستند؟

تصلب شرایین یکی از دلایل اصلی حمله های قلبی، سکته و بیماری عروق محیطی است که به طور عمومی بیماری های قلبی-عروقی نامیده می شوند. بیماری های قلبی-عروقی یکی از اصلی ترین علل مرگ در سراسر جهان به شمار می رود.

به گزارش نبض ما به نقل از وب سایت مردمان، تصلب شرایین‬ یا آترواسکلروزیس (Atherosclerosis) – سخت و باریک شدن رگ های خونی – بسیار آرام و خاموش پیشرفت کرده و آرام آرام موجب مسدود شدن رگ های خونی شده و جریان خون را به خطر می اندازد.

اگر می خواهید بدانید این بیماری چطور ایجاد می شود، چه کسانی به آن مبتلا می شوند و چرا، این مقاله را تا انتها مطالعه کنید. جالب است بدانید که این بیماری کشنده قابل پیشگیری و درمان است.

علت بروز تصلب شرایین

شریان ها رگ های خونی هستند که خون را از قلب به سراسر بدن منتقل می کنند. این رگ ها با لایه ای از سلول ها که اندوتلیوم نامیده می شوند پوشانده شده اند. اندوتلیوم در تلاش است داخل این شریان ها را صاف و صیقلی نگه دارد که جریان خون راحت صورت گیرد.

طبق نظر کارشناسان، تصلب شرایین با تخریب اندوتلیوم که بخاطر فشارخون بالا، کشیدن سیگار یا کلسترول بالا اتفاق می افتد، آغاز می شود. این تخریب موجب ایجاد پلاک یا رسوب می شود. وقتی کلسترول بد یا LDL از اندوتلیوم تخریب شده عبور می کند، وارد جداره شریان می شود. این باعث می شود گلبول های سفید خون وارد شده و بخواهند کلسترول بد را هضم کنند. به مرور زمان، انباشته شدن کلسترول و سلول ها باعث ایجاد رسوب در شریان می شود.

پلاک یا رسوب در واقع انباشته شدن کلسترول، سلول ها و پسمانده هایی است که باعث ایجاد برآمدگی در دیواره شریان می شود. با پیشرفت تصلب شرایین این برآمدگی بزرگ تر می شود. و وقتی به اندازه کافی بزرگ شد، باعث انسداد شریان می شود. این اتفاق در کل بدن شما خواهد افتاد. درنتیجه آن، نه تنها قلبتان به خخطر می افتد بلکه در معرض سکته و سایر مشکلات و بیماری ها نیز قرار خواهید گرفت.

تصلب شرایین معمولاً هیچ علائم و نشانه ای تا سنین میان سالی یا پیری ندارد. اما با جدی تر شدن این باریک شدن رگ ها، در جریان خون خلل ایجاد کرده و باعث درد می شوند. این انسدادها ممکن است باعث پارگی نیز شده و موجب می شود خون در محل پارگی داخل رگ لخته شود.

تصلب شرایین و حمله های پلاک

پلاک های ایجاد شده در اثر تصلب شرایین به طرق مختلف عمل می کنند.

۱- ممکن است داخل دیوار رگ بمانند. پلاک در آنجا تا اندازه ای مشخص رشد کرده و متوقف می شود. ازآنجاکه این پلاک جریان خون را مسدود نمی کند، موجب بروز علائمی نخواهد شد.

۲- پلاک ها آرام آرام و به صورتی کنترل شده در مسیر جریان خون رشد می کنند و در آخر موجب انسداد می شوند. درد در سینه و پاها یکی از علائم معمول آن است.

۳- بدترین وضعیت در این مشکل این است که این پلاک ها به طور ناگهانی پاره شده و باعث لخته شدن خون در شریان شود. اگر این مشکل در مغز ایجاد شود، موجب سکته و در قلب موجب حمله قلبی خواهد شد.

پلاک های ایجاد شده در تصلب شرایین موجب سه بیماری متداول قلبی-عروقی می شوند:

۱- بیماری قلبی کرونری

پلاک های اصلی در شریان های قلب موجب آنژین (درد قفسه سینه) می شود. پارگی ناگهانی پلاک ها و لخته شدن خون موجب مرگ عضلات قلبی می شود. این یک حمله قلبی یا انفارکتوس میوکارد است.

۲- بیماری عروق مغزی

پلاک های پاره شده در شریان های مغز موجب سکته می شوند که می تواند تخریب دائمی مغز را به دنبال داشته باشد. انسداد موقتی در شریان هم می تواند موجب حملات ایسکمی گذرا (TIA) شود که علائم هشداردهنده سکته هستند.

۳- بیماری عروق محیطی

باریک شدن شریان های پا که بخاطر پلاک ایجاد می شود، موجب ضعیف شدن گردش خون شده و در زمان راه رفتن ایجاد درد کرده و بهبود زخم ها را نیز کند می کند. نوع جدی و شدید این بیماری می تواند منجر به انفارکتوس شود.

افراد در معرض تصلب شرایین

شاید بهتر باشد بگوییم چه کسانی به تصلب شرایین مبتلا نمی شوند. تصلب شرایین زود شروع می شود. در سربازان جوان امریکایی که در جنگ کره و ویتنام کشته شدند، مشخص شد که یک سوم آنها نشانه های اولیه تصلب شرایین را داشتند. حتی امروز نیز تعداد زیادی از جوانان نشانه هایی از این بیماری را در خود دارند. در تحقیقی که روی ۲۶۲ فرد به ظاهر سالم انجام گرفت، مشخص شد که:

۱- ۵۲٪ به نوعی از تصلب شرایین مبتلا بودند.

۲- ۸۵٪ از آنهاییکه بالاتر از ۵۰ سال سن داشتند، دچار تصلب شرایین بودند.

۳- ۱۷٪ از نوجوانان نیز به تصلب شرایین مبتلا بودند.

هیچکدام از این افراد علائمی نداشته و در تعداد بسیار کمی از آنها شریان های خونی باریک شده بودند. این نوع اولیه بیماری بود که فقط توسط آزمایشاتی خاص قابل تشخیص بود. اگر ۴۰ سال دارید و به طور عمومی سالم هستید، ۵۰٪ احتمال ابتلا به تصلب شرایین جدی را در طول زندگی تان دارید. با بالا رفتن سن این خطر بیشتر می شود. اکثریت افراد بزرگسال بالای ۶۰ سال به نوعی از تصلب شرایین مبتلا هستند اما هیچ علائم مشخصی ندارند.

اما خوشبختانه، آمار مرگ ومیر ناشی از تصلب شرایین طی ۳۰ سال گذشته تا ۲۵ درصد کاهش داشته است. این هم بخطار تغییر در سبک زندگی مردم و ارتقای درمان های پزشکی است.

پیشگیری از تصلب شرایین

تصلب شرایین یک بیماری پیش رونده است اما قابل پیشگیری است. بعنوان مثال، ۹ عامل خطرزای زیر دلیل اصلی ۹۰٪ حملات قلبی است:

۱. کشیدن سیگار

۲. کلسترول بالا

۳. فشارخون بالا

۴. دیابت

۵. چاقی ناحیه شکم

۶. استرس

۷. نخوردن میوه ها و سبزیجات

۸. مصرف نوشیدنی های الکلی

۹. نداشتن ورزش منظم

احتمالاً متوجه شده اید که همه اینها یک وجه اشتراک دارند: می توانید تغییری در آن ایجاد کنید. متخصصین همه بر این عقیده اند که با کاهش عوامل خطرزا می توانید احتمال بروز بیماری های قلبی-عروقی را کاهش دهید.

مصرف یک عدد قرص آسپرین در روز برای آنهایی که در خطر متوسط تا بالای این بیماری قرار دارند اهمیت زیادی دارد. آسپرین از لخته شدن خون جلوگیری می کند. قبل از شروع مصرف این دارو حتماً به پزشکتان مشورت کنید زیرا ممکن است عوارض جانبی برایتان به همراه داشته باشد.

درمان تصلب شرایین

وقتی انسدادی ایجاد می شود، دیگر تغییری در آن ایجاد نمی شود و همان جا می ماند. اما با مصرف دارو و ایجاد تغییراتی در سبک زندگی، رشد این پلاک ها کندتر شده یا متوقف می شود. با درمان های قوی حتی ممکن است سایز آنها کوچک تر شود.

۱. تغییر در سبک زندگی: کاهش عوامل خطرزای مربوط به سبک زندگی می تواند روند پیشرفت تصلب شرایین را کندتر کند. این یعنی داشتن یک رژیم غذایی سالم، ورزش کردن و سیگار نکشیدن. این تغییرات در سبک زندگی باعث از بین بردن انسداد نخواهد شد اما ثابت شده است که می تواند خطر بروز حملات قلبی و سکته را کاهش دهد.

۲. مصرف دارو: مصرف داروهای کلسترول بالا یا فشارخون پیشرفت تصلب شرایین را کندتر کرده و خطر بروز حمله قلبی و سکته را نیز پایین می آورد.

پزشکان می توانند با استفاده از روش ها و تکنیک های تهاجمی، انسداد را باز کنند:

۱. آنژیوگرافی: کاتتریزاسیون قلبی-عروقی با آنژیوگرافی رگ های کرونری یکی از متداول ترین عمل های آنژیوگرافی است. در این عمل یک لوله باریک را از پا یا دست وارد یک رگ می کنند و پزشکان می توانند از این طریق به شریان آسیب دیده دسترسی داشته باشند. انسدادها از طریق تصویربرداری رادیولوژی قابل مشاهده است. آنژیوپلاستی نیز می تواند شریان مسدودشده را باز کند.

۲. عمل جراحی بایپس: پزشکان یک رگ خونی سالم (که معمولاً از پا یا سینه گرفته می شود)، کاشت می کنند. آنها از این رگ خونی سالم برای عبور دادن قسمت مسدودشده توسط تصلب شرایین استفاده می کنند.

این عمل ها با مشکلاتی همراه است و معمولاً برای بیمارانی انجام می گیرد که علائم حاد این بیماری ها را داشته و یا بخاطر تصلب شرایین دچار محدودیت هایی شده باشند.