اگر هنگام سفر دچار تهوع می شوید،بخوانید

بیماری حرکت یک اختلال بسیار شایع گوش داخلی است که در حرکت مکرر مانند تلاطم دریا، حرکت ماشین و یا حرکت هواپیما در هوای متلاطم به وجود می آید.

بیماری حرکت بر روی حس تعادل در گوش داخلی تاثیر می گذارد از این رو فرد احساس جهت گیری فضایی و سرگیجه می کند. حدود ۳۳ درصد از مردم در شرایط خفیف تر مانند حرکت قایق در آب آرام نیز مستعد حرکت زدگی هستند ولی ۶۶ درصد از آن ها در شرایط سخت تر دچار این وضعیت می شوند.

تفاوتی بین بیماری حرکت و دریازدگی وجود ندارد. برخی از افراد حالت تهوع و استفراغ را حتی در حرکت هواپیما و خودرو هم حس می کنند. لذا این وضعیت را به طور عمومی بیماری حرکت می نامند.

چه چیزی موجب بیماری حرکت می شود؟

حرکت توسط مغز از سه مسیر مختلف عصبی احساس می شود. این مسیرها سیگنال هایی را از گوش داخلی، چشم و بافت های داخلی بدن به مغز ارسال می کنند. زمانی که بدن به اختیار حرکت می کند مانند وقتی که راه می رویم، ورودی ها از هر سه مسیر مختلف عصبی به مغز می رسند. زمانی که حرکت بدن غیراختیاری باشد مثل وقتی که سوار ماشین هستیم، مغز بین ورودی های مختلف نمی تواند هماهنگی ایجاد نمی کند. این فرض وجود دارد که این عدم هماهنگی در سیگنال های ورودی مغز موجب بروز بیماری حرکت می شود.

دلیل اصلی بیماری حرکت پیچیده است. با این وجود نقش تداخل ورودی ها هنوز در حد یک فرضیه است که بایستی توسعه پیدا کند. درصورتی که ارگان حس کننده حرکت در گوش داخلی وجود نداشته باشد، بالتبع حرکت زدگی نیز به وجود نمی آید. لذا نقش گوش داخلی برای توسعه نظریات راجع به حرکت زدگی بسیار مهم است.

به نظر می رسد ورودی های بصری نقش کمتری در بروز بیماری حرکت داشته باشد. چرا که افراد نابینا هم دچار این حس می شوند. بیماری حرکت بیشتر با تحرک های پیچیده به وجود می آید. به خصوص زمانی که حرکت آرام باشد و یا این که در دوجهت مختلف (مثلا افقی و عمودی) به صورت همزمان صورت گیرد.

تداخل ورودی ها به مغز ظاهرا بر روی سطح مواد انتقال دهنده سیگنال های عصبی مثل هیستامین، استیکولین و نوروفینفرین تاثیر می گذارد. داروهایی هم که برای درمان بیماری حرکت استفاده می شوند، عمدتا با تاثیر بر سطح این مواد و عادی کردن ترکیبات آن ها در مغز عمل می کنند.

علائم و نشانه های بیماری حرکت چیست؟

علامت به چیزی می گویند که بیمار حس می کند و نشانه چیزی است که دیگران می بیند. به عنوان مثال خواب آلودگی یک علامت است و گشاد شدن مردمک چشم ها یک نشانه است. علائم شایع بیماری حرکت شامل تهوع و استفراغ و سرگیجه می شود. همچنین نشانه های عمومی این وضعیت عرق کردن، احساس ناراحتی و ضعف بیمار است.

از علائم خفیف این وضعیت می توان به سردرد، ناراحتی خفیف و خمیازه کشیدن اشاره کرد و علائم جدی آن نیز عبارتند از تهوع، استفراغ، رنگ پریدگی، عرق کردن، سرازیر شدن آب دهان، نفس کوتاه، سرگیجه و خواب آلودگی است.

علائم بیماری حرکت زمانی هویدا می شوند که سیستم عصبی مرکزی پیام های متضادی از چهار سیستم بدن دریافت می کند که عبارتند از: گوش داخلی، چشم ها، گیرنده های فشاری پوست و گیرنده های حسی مشترک عضلات و مفاصل.

روش هایی برای درمان بیماری حرکت

عوارض ناشی از بیماری حرکت معمولا زمانی که آن حرکت متوقف می شوند از بین می رود. ولی عده ای هم هستند که این علائم را برای چند روز بعد از سفر هم در خود حس می کنند.

یک پیشنهاد که می تواند مفید واقع شود این است که در حین حرکت از پنجره ها به ماشین های درحال حرکت نگاه کنید و یا این که به افق خیره شوید. این تایید بصری حرکت به جهت گیری دوباره حس درونی تعادل کمک می کند.

در شب و یا در قایقی که پنجره ندارد، بستن چشم ها می تواند به فرد کمک کند. همچنین اگر ممکن باشد یک خواب کوتاه نیز می تواند مشکل تداخل سیگنال های ورودی بین چشم و گوش داخلی را حل کند. چرت زدن همچنین باعث می شود فرد از لحاظ روانی هم دچار مشکل نشود چرا که بسیاری از اوقات فکر کردن و بزرگنمایی مشکل بیماری حرکت باعث آزردگی بیشتر فرد می شود.

برای کسانی که در خودرو دچار این وضعیت می شوند، جویدن آدامس می تواند راه حل مفیدی باشد تا اثرات خفیف بیماری حرکت را ازبین ببرند. نه تنها جویدن آدامس بلکه مکیدن آبنبات و یا به طور کلی جویدن، باعث کاهش عوارض جانبی تداخل بین حس بصری و تعادل می شود.

هوای تازه و سرد هم می تواند عوارض این وضعیت را تا حدودی از بین ببرد. هرچند که به نظر می رسد این کار باعث اجتناب از بوهای بدی می شود که تهوع را بدتر می کند.

زنجبیل هم برای درمان بیماری حرکت موثر است. زنجبیل را می توان به صورت قرص و یا ساقه تازه آن مصرف کرد تا علائم این بیماری از بین برود.

پیشگیری از بیماری حرکت

هنگام سوار شدن، جایی را انتخاب کنید که چشمان شما حرکتی را ببیند که که بدن و گوش داخلی شما حس می کند. برای مثال در ماشین، بر صندلی جلو بنشینید و مناظر دوردست را نگاه کنید. در قایق بر روی عرشه بروید و حرکت افق را تماشا کنید. در هواپیما دم پنجره بنشینید و به بیرون نگاه کنید. همچنین اگر بر روی صندلی بنشینید که بر روی بال قرار دارد میزان حرکت چشم حداقل می شود.

• اگر سابقه ابتلا به بیماری حرکت دارید، در حال حرکت مطالعه نکنید.
• روی صندلی که پشت به حرکت است ننشنید.
• با کسی که دچار بیماری حرکت شده است صحبت نکرده و به او نگاه نکنید.
• همچنین از سفارش دادن غذاهای پرادویه و چرب پیش از سفر و در حین سفر اجتناب نمایید.

درمان دارویی بیماری حرکت

از برخی داروها پیش از سفر برای اجتناب از بیماری حرکت می توان استفاده نمود.

اسکوپولامین

بیشترین استفاده را برای پیشگیری از بیماری حرکت دارد. این قرص باید پیش از بروز علائم مصرف شود. توصیه می شود ۶ تا ۸ ساعت پیش از سفر مورد استفاده قرار گیرد. تاثیر آن تا سه روز باقی می ماند. همچنین از عوارض جانبی آن می توان به خشکی دهان، تاری دید و خواب آلودگی اشاره نمود.

پرومتازین

باید ۲ ساعت قبل از حرکت استفاده شود. اثرات جانبی آن خشکی دهان و خواب آلودگی است.

سایکلیزین

اگر حداقل ۳۰ دقیقه قبل از حرکت استفاده شود بیشترین تاثیر خود را دارد. استفاده از آن برای کودکان زیر ۶ سال توصیه نمی شود.

مکلیزین

اگر یک ساعت قبل از حرکت استفاده شود، بیشترین تاثیر خود را دارد. استفاده از آن برای کودکان زیر ۱۲ سال توصیه نمی شود. همچنین از اثرات جانبی آن می توان به خواب آلودگی و خشکی دهان اشاره نمود.

نبض ما – مترجم:حسین مقدس زاده

 این مطلب توسط  دکتر مجید نجفی پزشک تیم مشاوره پزشکی نبض ما  بازبینی و تایید شده  است.