موانع روزه داری برای بیماران کلیوی و کبدی

روزه داری نه تنها در برخی از بیماری ها منعی ندارد بلکه می تواند به روند بهبود بیماری نیز کمک کند. اما با توجه به طولانی شدن ساعات روزه داری در چند سال اخیر روزه گرفتن به برخی از بیماران توصیه نمی شود.

نبض ما– ماه رمضان نهمین ماه از تقویم قمری است که مسلمانان در آن به روزه داری می پردازند. مسلمانان ارزش خاصی برای این ماه قائل هستد و در زمان روزه داری علاوه بر پرهیز از خوردن و آشامیدن، از سیگار کشیدن، خوردن دارو و فعالیت های جنسی نیز خودداری می کنند.

روزه گرفتن در ماه رمضان اصولا ۱۲ تا ۱۴ ساعته است اما با توجه به تغییر زمان و مکان به ۱۸ تا ۲۲ ساعت نیز می رسد. افراد در سنین قبل از بلوغ، زنان در دوران قاعدگی، زنان باردار و شیرده، بیماران، افراد مسن ناتوان و مسافران از انجام این فریضه دینی معاف هستند. اما آیا بیماران کلیوی و کبدی می توانند روزه بگیرند؟

روزه داری در بیماران کلیوی

اثرات روزه داری بر فیزیولوژی کلیه بحثی علمی است و محدود به مسلمانان نیست. با توجه به مهاجرت مسلمانان به کشورهای غربی جامعه ی پزشکی تلاش هایی برای مدیریت بیماری های کلیوی در مسلمانانی که می خواهند روزه بگیرند انجام داده است.

با مصادف شدن ماه رمضان با ماه های گرم تابستان در چند سال اخیر روزه داری برای بیماران کلیوی با توجه به کمبود آب و مایعات در بدن کار دشواری شده و نگرانی هایی به همراه دارد. به گزارش نبض ما به نقل از NCBI(مرکز ملی اطلاعات زیست‌فناوری)، طبق تحقیقات انجام شده، نشان داده شده است کمبود آب در بدن و حجم کم ادرار از عوامل پیشرفت سنگ کلیه است، پس روزه گرفتن برای بیماران مبتلا به سنگ کلیه توصیه نمی شود. به عنوان مثال افرادی که در گذشته سابقه ی سنگ کلیه داشته اند، باید مصرف آب خود را بیشتر کرده و حداقل در طول ۲۴ ساعت دو لیتر ادرار داشته باشند تا دوباره سنگ کلیه تشکیل نشود.

یک بررسی جامع در سال ۲۰۱۴  بر روی بیماران مزمن کلیوی، پیوند کلیه و  کولیک کلیوی انجام شد. در این تحقیقات نشان داده شد افراد پیوند کلیه ای که پس از پیوند، کارکرد کلیه ثابت داشته اند می توانند بدون مشکل روزه بگیرند. اما نتیجه این تحقیقات بر روی دو گروه دیگر متفاوت و گیج کننده بود. البته شایان ذکر است برخی از این تحقیقات در فصل سرما انجام شده است و ساعت روزه داری کمتر بوده، لذا ممکن است نتایج روزه داری در فصل گرما متفاوت باشد. پس با توجه به این شواهد نمی توان یک دستورالعمل یکسان برای همه ی بیماران کلیوی در نظر گرفت.

ممنوعیت روزه داری برای بیماران کلیوی

روزه داری برای بیماران مبتلا به بیماری های مزمن کلیوی که GFR پایین تر از ml/min 60 دارند ، توصیه نمی شود. اما بسیاری از افراد با وجود بیماری نیز اشتیاق زیادی به روزه داری داشته و می خواهند در این ایام روزه بگیرند. این افراد در صورت روزه داری باید به صورت هفتگی معاینه شوند تا سلامت شان بررسی شود.

همچنین اگر علائم هشداردهنده ای مانند اضافه کردن وزن بیش از دو کیلو، ورم اندام تحتانی، تورم صورت، تنگی نفس، بی اشتهایی و بی حالی در این افراد دیده شد، باید روزه داری متوقف شود. همچنین اگر سطح کراتینین در این بیماران ۳۰ درصد بیشتر از حد پایه شود باید سریعا روزه را شکسته و دیگر اقدام به روزه داری نکنند. همچنین زمانی که روزه شکسته شد از مصرف مواد غذایی با پتاسیم و فسفر بالا خودداری کرده و به صورت مستمر برای جبران کم آبی بدن مایعات مصرف کنند.

روزه و کبد چرب

ماه رمضان فرصتی است که دستگاه گوارش می تواند به استراحت بپردازد و برای ادامه کار در باقی روزهای سال آماده شود. روزه داری می تواند بیماری های مزمن فراوانی را بهبود بخشد. روزه می تواند باعث بهبود بیماری های مانند اضافه وزن، مشکلات روانی، قند خون کلسترول و  تری گلیسیرید بالا، فشار خون، بیماری های قلبی شود.

به گزارش نبض ما، روزه داری برای همه بیماران کبدی و کسانی که علائم کبد چرب را و یا ورم کبد را دارند توصیه نمی شود اما در برخی از بیماران می تواند به بهبود روند بیماری نیز کمک کند. برای مبتلایان به بیماری های کبدی که قصد کاهش وزن دارند روزه می تواند کمک کننده باشد. این افراد باید از مصرف غذاهای پرچرب در وعده سحر و افطار خودداری کرده و مصرف روغن زیتون و ذرت را در غذاها محدود کنند.

بیماری های کبدی در کل به دو نوع اصلی تقسیم می شود: بیماری کبد چرب و بیماری التهاب کبد چرب. بیماران مبتلا به بیماری های کبدی  نیز به سه دسته تقسیم می شوند: دسته اول که از التهاب مزمن کبد به علت هپاتیت B و C و یا دیگر بیماری های مزمن کبد رنج می برند.

این دسته از افراد بدون مشکل می توانند روزه بگیرند، مخصوصا زمانی که آنزیم های کبدی طبیعی داشته باشند. البته روزه باید تحت نظر پزشک گرفته شود. گروه دوم که به بیماری سیروز ساده کبدی مبتلا هستند با وجود عملکرد طبیعی کبد می توانند روزه بگیرند، به شرط این که عوارضی با گرفتن روزه دیده نشود. روزه گرفتن برای گروه سوم که به سیروز کبدی پیشرفته مبتلا هستند، توصیه نمی شود. روزه گرفتن برای بیمارانی که به فیبروز کبدی پیشرفته،آسیت، کمای کبدی و استفراغ خونی مبتلا هستند، توصیه نمی شود.

نبض ما– مترجم:حانیه ایرانخواه

این مطلب توسط  دکتر مجید نجفی پزشک تیم مشاوره پزشکی نبض ما  بازبینی و تایید شده  است.