افطاری چی درست کنیم؟

متاسفانه شاهد هستیم که خیلی از افرادی که با آرزوی بهبود جسمی و روحی، ماه رمضان را آغاز می نمایند، در پایان این ماه دچار مشکلات جسمی می گردند. این نوشته سعی دارد به طور مختصر نکات مهم تغذیه ای را که در وعده افطاری بایستی مورد توجه قرار گیرند، بیان کند.

نبض ما– روزه دارى مى تواند به تغذیه مناسب کمک شایانى نماید. بدن انسان براى حفظ سلامتى خود، همواره مقدارى از چربى مواد غذایى را در نقاط مختلف ذخیره مى کند. به مرور زمان چربى هاى ذخیره شده تغییر رنگ داده و فشرده مى شوند و احتمال این که مورد استفاده مجدد قرار بگیرند بسیار کمتر مى شود.

روزه دارى حتى در افراد لاغر یا با وزن طبیعى، به بدن فرصتى مى دهد تا این چربى ها را از ذخایر آن آزاد کرده و مصرف نماید و پس از پایان روزه دارى به جاى آن چربى هاى تازه و مناسب ترى را جایگزین نماید. غذا خوردن سبب مى شود خون فراوانى به دستگاه گوارش سرازیر شود که به دنبال آن بى حالى و کاهش توان فعالیت هاى دقیق فکرى اتفاق مى افتد.

روزه با استراحت دادن به دستگاه گوارش و فرستادن خون کافى به سراسر بدن، بالاخص به سیستم اعصاب مى تواند به سلامتى بدن کمک شایانى بنماید. از نظر روانى هم، روزه دارى بسیار مفید است، چرا که مبارزه با خود در زمینه جلوگیرى از خوردن، سبب افزایش اعتماد به نفس مى شود که عامل اساسى در پیشگیرى از مشکلات روانى است.

بدن ما در زمان افطار، در حال استراحت کامل است، بنابراین هنگام شروع افطاری بایستى از مواد غذایى سبک استفاده شود که به طور ناگهانى به دستگاه گوارش فشاری وارد نشود. لذا توصیه مى کنیم افطار خود را با چند عدد خرما همراه با یک استکان چاى یا شیر ولرم باز کنید و بین افطاری و شام خود فاصله اى را در نظر بگیرید، مثلا در این فاصله مى توانید وضو گرفته و نمازتان را بخوانید که هم ثواب نماز اول وقت را ببرید و هم حرکات نماز باعث شود بدنتان کمى از حالت استراحت درآید. توصیه مى شود که شام خود را با غذاهاى سبک، کم قند و فیبردار مثل سوپ و سبزیجات یا سالاد که فشار چندانى به معده وارد نمى کنند شروع کرده و سپس به سراغ شام اصلى بروید. چرا که مصرف بیش از حد مواد غذایى شیرین و پُرچرب در افطاری ، منجر به تشنگى مى شود و مصرف زیاد نوشیدنی ها ، بالاخص مایعات خنک، با رقیق کردن اسید و آنزیم هاى دستگاه گوارش سبب اختلال در هضم و جذب مواد غذایى مى گردد و این مساله مشکلاتی مانند درد شکم و نفخ را در پیش دارد.

نکات مهم در مورد افطار

• مواد غذایی مشابه صبحانه در هنگام افطاری توصیه می شود. ۱۵ تا ۲۰ درصد انرژی لازم در طی روز را بایستی هنگام افطار دریافت نمود.
• پس از اذان مغرب بدون وقفه ی طولانی، روزه را باز کنید و ترجیحا از نوشیدنی ها و غذاهای آبکی و سبک به همراه نان، خصوصا نان سبوس دار مثل سنگک استفاده نمایید. توصیه می گردد با نوشیدنی های گرم مانند آب جوش و یا چای کم رنگ به جای آب سرد افطار را شروع کنید.
• مصرف مواد غذایی حاوی فیبر و قندهای پیچیده مثل انواع سبزیجات و میوه ها، به جای استفاده از مواد حاوی قندهای ساده و چربی فراوان مثل حلوا (آن هم به میزان زیاد) توصیه می گردد.
• نوشیدن زیاد آب و انواع شربت ها برای رفع تشنگی، نه تنها باعث کنترل آن نخواهد شد، بلکه باعث دفع سریع ادرار نیز می گردد. همچنین نوشیدن زیاد شربت ها، با توجه به افزایش ناگهانی قند خون و ترشح شدید هورمون انسولین برای تنظیم آن، در فاصله زمانی کمی باعث می شود فرد دچار گرسنگی و ضعف شده و مجددا برای رفع ضعف بدنی، مواد غذایی شیرین را بخورد و این روند همچنان تکرار می گردد.
• سرعت غذا خوردن را نیز هنگام افطاری بایستی کنترل نمود. پیشنهاد می شود ۱۵ تا ۲۰ دقیقه را صرف خوردن افطار کنید تا طی این مدت مغز، احساس سیری را به شما اعلام کند.
• آش رشته غلیظ همراه با پیاز داغ که حاوی روغن زیادی است و به وفور در افطار مصرف می شود غذای مناسبی برای افطار نیست زیرا موجب سوءهاضمه و اختلالات گوارشی دیگر می شود به جای آن بهتر است از آش رشته رقیق و کم روغن در وعده افطار استفاده شود.
• مصرف شیر گرم، فرنی و یا شیر برنج در هنگام افطاری مناسب است. استفاده از مواد غذایی آبکی مثل سوپ، آش، حلیم بدون روغن و همچنین مایعات به هنگام افطار موجب حفظ تعادل آب و املاح فرد روزه دار می شود.
• استفاده از سبزی‌ها و میوه‌ها در هنگام افطار و همچنین در فاصله زمانی بین افطاری تا سحری به دلیل اینکه منبع خوبی از فیبر هستند برای دستگاه گوارش بسیار مفید است و مانع بروز یبوست می شود.

پس از وعده افطاری

• استفاده از غذاهای سنگین(چرب و دیر هضم)، انواع پلو و خورش به طور همزمان با افطار توصیه نمی شود، زیرا با توجه به روزه داری و عدم مصرف غذا در طی روز، دستگاه گوارشی موقع افطار آمادگی لازم را برای دریافت حجم بالای مواد غذایی ندارد. لذا وعده غذایی شام را با فاصله زمانی، یک تا یک و نیم ساعت پس از افطاری و آن هم نه در حجم زیاد بخورید.
• استفاده از میوه ها و سبزیجات در ساعات پس از افطار، علاوه بر تامین مواد مغذی و انرژی مورد نیاز بدن، به علت داشتن فیبر، مشکل یبوست را که یکی از مشکلات رایج در ایام روزه داری است، بهبود می بخشد. علاوه بر آن میوه ها و سبزیجات به علت داشتن قندهای پیچیده، نقش بسزایی در کنترل سوخت و ساز قندها و چربی ها و نیز تنظیم اشتها خواهند داشت.
• توصیه می شود برای تامین آب مورد نیاز پس از صرف افطار و تا قبل از خواب به تدریج انواع میوه، چای کمرنگ و سایر مایعات به ویژه آب برای جبران کم آبی بدن نوشیده شود.

زولبیا و بامیه

هنگام افطاری ذخیره قندى بدن بسیار کم است و به همین دلیل بهتر است در زمان افطار، با خوردن مواد قندى این کمبود جبران شود. بنابراین مصرف زولبیا و بامیه در هنگام افطار مجاز است، البته به مقدار کم، زیرا مصرف بیش از حد آن به خاطر استفاده از روغن، کره و ماست و ادویه جات مختلف در ترکیبات این نوع شیرینى و عدم اطمینان کافى به منابع مذکور ممکن است سبب مسمومیت هاى غذایى شود. علاوه بر آن مصرف بیش از حد زولبیا و بامیه با توجه به این که اشتها را کاهش مى دهد، باعث عدم مصرف مواد غذایی مورد نیاز بدن مى شود.

نبض ما– گردآوری

منابع:

جام جم،تبیان،آلامتو