علل بزرگ شدن بیش از حد پستان در مردان

ژنیکوماستی (بزرگی سینه در آقایان) به شرایطی اطلاق می شود که به هر علت سینه در آقایان به صورت یک یا دو طرفه بیش از حد عادی رشد کرده و نمای ظاهری مشابه خانم ها می گیرد، این افراد به دنبال راه حلی برای تصحیح این اختلال ظاهری می گردند.

نبض ما– ژنیکوماستی (gynecomastia) به معنای بزرگ شدن بیش از حد پستان در مردان است. این نوع بزرگی پستان بیشتر ناشی از رشد کردن بافت غددی پستان است نه زیادی بافت چربی به علت چاق شدن. این عارضه ممکن است در یک یا هر دو پستان رخ دهد و با ایجاد توده کوچکی زیر نوک پستان مردان آغاز می‌شود که ممکن است حساس هم باشد. ژنیکوماستی در حین بلوغ در پسران نوجوان ناشایع نیست و معمولا در طول چند ماه خود به خود برطرف می‌شود.

بزرگ شدن پستان در نوزادان هم ممکن است رخ دهد و حتی با ترشح شیر (گالاکتوره) همراه باشد. این عارضه ممکن است برای چند هفته در طول دوره نوزادی به طول انجامد، اما ندرتا ممکن است تا 2 سالگی هم طول بکشد.

واژه ژنیکوماستی ، از دو بخش تشکیل شده: ژنیکو، به معنای زن و ماستی، به معنای سینه. پس ژنیکوماستی ، یعنی زنانه شدن سینه‌ی یک مرد که نباید آن را با دو پدیده دیگر اشتباه کرد: تجمع بافت چربی (لیپوماستی) و حجیم شدن عضلات سینه. در این دو حالت، ژنیکوماستی ، کاذب است، نه حقیقی.

ژنیکوماستی حقیقی، تکثیر و حجیم شدن بافت غده‌ای (گلاندولر) سینه است. ژنیکوماستی ، پدیده‌ای است سهل و ممتنع، یعنی هم ساده و طبیعی است (فیزیولوژیک) و نیازی به درمان ندارد و هم می‌تواند جدی و نشانه‌ای از یک بیماری صعب‌العلاج باشد.

ژنیکوماستی طبیعی در سه حالت دیده می‌شود:

• نوزادی
• بلوغ
• سالمندی

ژنیکوماستی دوران نوزادی

به خاطر تأثیر استروژن های جفت بر روی بافت پستان نوزاد (جنین) به وجود می آید، این حالت معمولا چند هفته تا چند ماه بعد از تولد با بازگشت سطح استروژن به حد طبیعی، خود به خود از بین می رود و به ندرت نیاز به درمان دارد.

ژنیکوماستی دوران نوجوانی

به خاطر افزایش نسبت استرادیول به تستوسترون در بعضی از پسران ایجاد می شود و منجر به ژنیکوماستی تا ۶۵ درصد موارد می شود. علائم بالینی ممکن است خفیف بوده و مورد توجه قرار نگیرد، مگر آنکه در معاینه بالینی تشخیص داده شود. سن شیوع آن ۱۲ تا ۱۵ سالگی و اغلب یکطرفه می باشد. معمولا این حالت در طی چند ماه تا چند سال از بین می رود.

ژنیکوماستی دوران پیری

معمولا در سنین بالای ۶۵ سال ایجاد می شود و علت آن کاهش سطح پلاسمایی تستوسترون و تبدیل محیطی تستوسترون به استروژن می باشد (آروماتیزاسیون محیطی) و در نتیجه نسبت استروژن به تستوسترون افزایش یافته که منجر به ژنیکوماستی می شود. ژنیکوماستی در دوران پیری معمولا دوطرفه می باشد.

شیوع ژینکوماستی

میزان شیوع ژنیکوماستی در آمارها متفاوت ولی نسبتا بالا و حدود ۳۲ تا ۴۲ درصد می باشد. در بعضی از مطالعات میزان شیوع در بین نوجوانان تا ۶۵ درصد گزارش شده است. در ۲۵ تا ۷۵ درصد بیماران ژنیکوماستی دوطرفه است. ژنیکوماستی در ۵۰ درصد ورزشکارانی که از آندروژن ها و استروئیدهای آنابولیزان سوء استفاده می کنند، ایجاد می شود.

علل و عوامل خطرساز

علل ژنیکوماستی شامل یک لیست بلند ‌بالا از بیماری‌ها و داروهای مختلف می‌شود که ذکر تمام آنها از حوصله این بحث خارج است. برای نمونه، داروها 20 درصد، کم‌کاری اولیه بیضه (هیپوگونادیسم اولیه) 10 درصد، تومورهای بیضه یا فوق ‌کلیه 3 درصد در ایجاد این مشکل نقش دارند.

حدود 10 درصد موارد هم شامل هیپوگونادیسم ثانویه، سوءتغذیه (در قدیم از علل شایع در کودکان بود)، مقاومت به آندروژن ( TFTS یا مردهای زن‌نما که نوعی دو جنسی کاذب است)، سیروز کبدی ، اعتیاد به الکل، نارسایی مزمن کلیه ، پرکاری مادرزادی فوق‌ کلیه ، تومور ترشح‌کننده هورمون جنسی، پرکاری تیرویید ، کم‌کاری تیرویید ، ایدز و داروهای ضدایدز است.در بقیه موارد، علت ژنیکوماستی ، پیدا نمی‌شود.

در مورد داروها باید گفت کمتر دارویی وجود دارد که باعث ژنیکوماستی نشود. البته مقصود مصرف درازمدت دارو است، نه چند نوبت یا چند روز مصرف آن.مواد نیروزا ، استروییدها، آنابولیزان‌ها (برای افزایش حجم عضلات در بدنسازان)، کرم‌های استروژن ، اسپیرونالاکتون، فلوتاماید، سایمتیدین، رانیتیدین، متیل‌دوپا، داروهای اعصاب، ماری جوانا، هروئین، متادون، داروهای ضدتشنج و ضدصرع، ضد سل، ضد افسردگی (داروهای ضدافسردگی در خانم ها باعث پُرمویی و در آقایان باعث ژنیکوماستی می شوند)، شیمی‌درمانی ، هورمون رشد ، ضدسرطان‌ها، تمام آندروژن‌ها و … از جمله ی این داروها هستند.

علاوه بر اینها در جوانان و نوجوانان پسر، نقش مواد نیروزا مهم‌تر است. غالبا این داروها، به طور غیرقانونی و مخفیانه، در باشگاه‌های ورزشی، به غلط تجویز می‌شوند و گاها با عوارض جبران‌ناپذیری همراه هستند.

علل دیگری که ممکن است ژنیکوماستی ایجاد کنند، شامل این مواردند:

• سالمندی.
• شیمی درمانی برای سرطان.
• بیماری مزمن کبدی.
• مصرف هورمون‌های استروئیدی آنابولیک برای افزایش قدرت و حجم عضلات.
• قرارگیری در معرض هورمون‌های استروژنی.
• نارسایی کلیه و دیالیز
• مصرف ماری‌جوانا (یا حشیش).
• درمان هورمونی سرطان پروستات.
• پرتودرمانی برای تومورهای بیضه
• عوارض جانبی برخی از داروها (مانند کتوکونازول، اسپیرونولاکتون، مترونیدازول، سایمتیدین).
• کمبود هورمون مردانه تستوسترون.

در موارد نادری ژنیکوماستی ممکن است به علت نقائص ژنتیکی، پرکاری تیروئید یا سرطان پستان رخ دهد.

سرطان پستان در مردان نادر است. نشانه‌هایی که ممکن است بیانگر وجود سرطان پستان در مردان باشد، شامل این موارد می‌شود:

• رشد پستان به صورت یک طرفه.
• توده سفت یا سخت در پستان که در لمس کردن چسبیده به بافت‌های زیرین احساس می‌شود.
• زخم پوستی روی پستان.
• ترشح خونی از نوک پستان.

درمان بیماری ژنیکوماستی

اکثر بیمارانی که به پزشک مراجعه می‌کنند، یا از نوع ژنیکوماستی بلوغ هستند که خود به خود بهبود می یابند و یا از نوع دارویی هستند که با قطع دارو، تدریجا خوب می‌شوند.در پزشکی، گاهی بهترین دارو، ندادن داروست. ژنیکوماستی نسبت به هر دارویی حساس است. به علاوه، داروهایی مانند تاموکسی فن (ضد استروژن) یا آناستروزول یا تتروزول (ضد‌آروموتاز) در واقع، اثر قابل‌توجهی در کاهش حجم پستان ندارند، اما ممکن است از بزر‌گ‌تر شدن‌اش جلوگیری کنند.

اما اقدامات غیردارویی و ترمیمی که کاملا به مریض و ذهنیت او نسبت به بیماری بستگی دارد. حمایت روحی و ایجاد اعتماد به نفس در بیمار، بسیار مهم است و گاهی تنها راه دست‌یابی به این هدف، اقدامات ترمیمی است.

در حال حاضر از دو روش ترمیمی استفاده می‌شود:

1- لیپوساکشن، که برداشتن و حذف چربی‌های اضافی از پستان است و بافت غده‌ای پستان دست نخورده باقی می ماند. این کار باید توسط یک جراح پلاستیک ماهر (فوق‌تخصص جراحی پلاستیک) و با در نظر گرفتن کلیه تدابیر علمی و بعد از مشورت با فوق‌تخصص غدد، انجام شود. متاسفانه، لیپوساکشن در اکثریت موارد، بی‌رویه و بدون ضابطه توسط افراد متفرقه صورت می‌گیرد و با عوارض زیاد و گاهی جبران‌ناپذیری نیز همراه است.

2-عمل جراحی سینه که یک عمل کامل سینه ‌برداری است و بافت غده‌ای سینه نیز حذف می‌شود. البته امروزه، روش ‌های جراحی پیشرفت‌ کرده و به صورت اندوسکوپی و با یک برش کوچک روی پوست، انجام می‌شوند.

بهترین کاندید‌ها برای جراحی ژنیکوماستی

تصمیم برای انجام جراحی ژنیکوماستی یک تصمیم کاملا شخصی است. شما باید این کار را تنها به خاطر خواسته‌های خودتان انجام دهید و نه برای برآورده کردن خواسته‌های شخص دیگر یا رسیدن به یک تصویر ایده‌آل. انجام این عمل، کار درستی است اگر:

• سلامت جسمانی کامل دارید و وزن شما نسبتا نرمال است.
• انتظارات شما از این عمل واقع بینانه است.
• روند رشد سینه‌های شما متوقف شده است.
• بزرگ بودن بیش از حد سینه‌هایتان شما را آزار می‌دهد.

کوچک کردن سینه‌ی مردان به روش جراحی برای افراد زیر گزینه‌ی مناسبی است:

• مردانی که بزرگ بودن سینه‌ی آن‌ها با سایر روش‌ها، قابل درمان نیست.
• افرادی که سلامت جسمانی دارند، به هیچ بیماری خطرناکی مبتلا نیستند و هیچ مشکلی ندارند که باعث اختلال در بهبودی پس از جراحی شود.
• افرادی که به سیگار یا سایر موارد مخدر اعتیاد ندارند.
• افرادی که دید مثبتی به این عمل دارند و هدف آن‌ها از انجام این جراحی و اقدام به درمان ژنیکوماستی، کاملا مشخص است.

کی باید به پزشک مراجعه کرد؟

• وجود تورم، درد، بزرگی در یک یا هر دو پستان.
• داشتن ترشح خونی یا ترشح تیره‌رنگ از نوک پستان.
• بروز زخم پوستی بر روی پستان.
• احساس کردن توده سفت یا سخت در پستان.

توجه داشته باشید که بروز ژنیکوماستی در کودکانی که به سن بلوغ نرسیده‌اند، همیشه نیاز به بررسی پزشک دارد.

کارهایی که پزشک انجام می‌دهد

پزشک ضمن پرسیدن از سابقه بیماری‌ها و علائم شما و انجام معاینه جسمی ممکن است آزمایش‌هایی را بررسی وجود بیماری‌هایی معین تجویز کند، ازجمله: آزمایش هورمونی، سونوگرافی پستان، آزمایش کارکرد کبد و کلیه و ماموگرافی.

در صورتی که علت زمینه‌سازی یافت شود، درمان در جهت رفع این علت خواهد بود. پزشک ممکن است همه داروهایی را ممکن است باعث بزرگ شدن پستان در مردان شود، مورد توجه قرار دهد، و در صورتی که شما یکی از آنها را مصرف می‌کنید، تغییراتی در رژیم دارویی شما ایجاد کند.

ژنیکوماستی در دوران بلوغ معمولا نیازی به درمان ندارد و خود به خود برطرف می‌شود. بزرگی پستان که شدید و نامتقارن باشد و خود به خود برطرف نشود، ممکن است برای پسر نوجوانان بسیار ناراحت‌کننده باشد.

در موارد نادری ممکن است پزشک درمان هورمونی برای مهار اثرات هورمون‌های استروژنی یا جراحی برای کاهش حجم پستان را توصیه کند.

منابع:

سایت دکتر شاهرخ الهی،همشهری،مرکز اطلاع رسانی ژینکوماستی ایران