وقتی که معده فلج می شود!
فلج معده که نام علمی آن گاستروپارزی است، به معنی کند شدن حرکات معده است. این بیماری بسیار شایع و آزاردهنده است.
نبض ما– فلج معده یا گاستروپارزی عارضه مزمنی است که باعث می‌شود معده نتواند خود را به صورت طبیعی تخلیه کند. در این وضعیت غذا بسیار کندتر از حالت طبیعی از معده عبور می‌کند. تصور می‌شود که این عارضه ناشی از مشکلات مربوط به عصب‌ها و عضلات کنترل کننده عمل تخلیه معده باشد. اگر این عصب‌ها آسیب ببینند، عضلات معده به درستی کار نکرده و حرکت غذا در معده کند می‌شود.
فلج معده باعث می‌شود غذایی که می‌خورید به کندی و طی مدت زمان پیش‌بینی نشده‌ای جذب شود. اگر مبتلا به دیابت نیز باشید، وجود این عارضه باعث نوسان شدید سطح قند خونتان خواهد شد. بالا بودن قند خون میتواند باعث آسیب‌دیدگی عصب‌های معده شود، بنابراین اگر دیابت دارید، حتماً باید سطح قند خونتان را کنترل کنید.
علت فلج معده
در بسیاری از مواردِ فلج معده، علت مشخصی برای این عارضه وجود ندارد. به چنین مواردی فلج معده ایدیوپاتیک گفته می‌شود.
علت‌های شناخته شده فلج معده عبارتند از:
- عدم کنترل مناسب دیابت نوع ۱ یا ۲
- به عنوان یکی از عوارض بعد از برخی جراحی‌ها (مانند جراحی کاهش وزن (باریاتریک) یا برداشتن بخشی از معده (گاسترکتومی))
سایر علت‌های محتمل عبارتند از:
- مصرف برخی داروها: مانند مسکن‌های شبه افیونی از جمله مورفین و برخی داروهای ضدافسردگی
- بیماری پارکینسون: عارضه پیشرونده‌ای که در آن بخشی از مغز، طی سالیان متمادی، تخریب می‌شود
- اسکلرودرمی: بیماری نادری که باعث سفت و ضخیم شدن برخی ناحیه‌های پوست شده و گاهی اوقات مشکلاتی را برای اندام‌های داخلی و رگ‌های خونی ایجاد می‌کند.
- آمیلوئیدوز: گروهی از بیماری‌های نادر و در عین حال خطرناک که ناشی از رسوب یک پروتئین غیرعادی در بافت‌ها و اندام‌های مختلف بدن هستند.
علائم فلج معده
علایم فلج معده عبارت است از:
- سوزش قلب (سوزش سر دل)
- تهوع
- استفراغ غذاهای هضم نشده
- سیری زودهنگام
- کاهش وزن
- نفخ شکم
- آروغ زدن
- تغییرات مکرر قند خون
- بی‌اشتهایی
- رفلاکس معده (برگشت غذا از معده به مری)
این علایم میتواند در اشخاص مختلف شدید یا ضعیف باشد.
عوارض فلج معده
فلج معده میتواند کنترل قند خون را مختلل کند. هنگامی که غذای مانده در معده وارد روده شود جذب می‌شود و سبب افزایش قند خون می‌گردد. اگر غذا به مدّت طولانی در معده بماند باکتری‌های گوناگونی روی آن رشد می‌کند. همچنین غذا در معده میتواند به اجسام سفت و شبیه سنگ تبدیل شود که به آن (بزوآر) می‌گویند. این اجسام سفت میتواند تهوع، استفراغ، و یا انسداد معده را ایجاد کند. بزو آرها در صورت ایجاد انسداد در روده‌ی کوچک میتواند بسیار خطرناک باشد.
داروی فلج معده
داروهای مختلفی هم برای این بیماری وجود دارد. متوکلوپرامید به صورت قطره، قرص و آمپول، یکی از قدیمی‌ترین و موثرترین داروها برای درمان بیماری فلج معده است که در دیابتی‌ها باید روزانه سه بار مصرف شود.
داروی «اریترومایسین» که برای درمان ذات‌الریه استفاده می‌شود دارای خاصیت ایجاد حرکات معده است که می‌توان از شربت یا قرص آن برای درمان کم تحرکی معده استفاده کرد.
داروی «دومپریدون» که در سال‌های اخیر وارد داروخانه‌های ایران شده است نیز هم خانواده متوکلوپرامید است و می‌توان برای درمان این بیماری از آن استفاده کرد.
البته باید به خاطر داشته باشید که هر نوع دارویی را باید با تجویز پزشک متخصص و تحت نظر وی مصرف کنید.
درمان های دیگر برای فلج معده
استفاده از انسولین برای کنترل قند خون
اگر به فلج معده مبتلا هستید غذایتان به صورت آهسته و غیر قابل پیش‌بینی جذب می‌شود. ممکن است برای کنترل بهتر قند خون نیاز به انجام موارد زیر داشته باشید:
- تزریق انسولین به دفعات مکّرر.
- تزریق انسولین پس از صرف غذا به جای تزریق پیش از غذا.
- آزمایش مکرر قند خون پس از صرف غذا و استفاده از انسولین در صورت لزوم
تحریک الکتریکی
اگر تغییرات غذایی و مصرف دارو علائم را بهبود نداد، درمان نسبتاً جدیدی به نام تحریک الکتریکی معده وجود دارد که می‌توان از آن استفاده کرد. در این روش، یک دستگاه که با باطری کار می‌کند، از طریق جراحی زیر پوست شکم قرار می‌گیرد. دو الکترود این دستگاه که به آن متصل هستند، به عضلات پایین معده وصل می‌شوند. این دو الکترود با انتقال یک سری پالس‌های الکتریکی، باعث تحریک عضلات کنترل کننده عمل حرکت و تخلیه غذا می‌شوند. این دستگاه، از بیرون با استفاده از یک کنترل دستی روشن می‌شود.
میزان اثربخشی این درمان برای بیماران مختلف بسیار متفاوت است. همچنین، در موارد بسیار کمی، این عمل باعث عوارضی می‌شود که خارج کردن دستگاه را ضروری می‌سازد
استفاده از لوله‌ی معده
لوله‌ای از راه جراحی در روده‌ی شما گذاشته می‌شود. یک سر آن در داخل روده‌ی کوچک و سر دیگر آن روی پوست شکم شما وصل می‌شود. به این لوله، لوله‌ی ژوژنوستومی می‌گویند. این لوله به شما اجازه می‌دهد غذا را به طور مستقیم بدون عبور از معده، وارد روده کوچک بکنید. در این روش به استفاده از غذاهای مایع ملزم هستید. استفاده از لوله ژوزنوستومی میتواند موقت باشد و معمولاً در موارد فلج معده‌ی شدید استفاده می‌شود.
بوتاکس
گاهی اوقات، موارد شدیدتر فلج معده را می‌توان با تزریق بوتاکس به دریچه بین معده و روده کوچک، که با کمک آندوسکوپی انجام می‌شود، درمان کرد. این تزریق، با شل کردن این دریچه به آن امکان می‌دهد که زمان بیشتری باز بماند تا غذا بتواند از آن عبور کند.
درمان گیاهی فلج معده
معمولا درمان گاستروپارزی سخت است ، اما تغییراتی در رژیم غذایی و درمان های پزشکی می تواند علائم آن را کنترل کند.
- به جای سه وعده غذا در روز، سعی کنید، وعده های غذایی کوچکتر را انتخاب کنید تا معده راحت تر بتواند آنها را تخلیه کند.
- سعی کنید غذاهای نرم و مایع که راحت تر هضم می شوند را مصرف کنید.
- قبل از بلعیدن غذا آن را خوب بجوید.
- نوشیدنی های گازدار در وعده های غذایی مصرف نکنید.
در مبحث داروهایی گیاهی و تدابیر طب سنتی هم داروهای مخصوصی برایش دارد که با توجه به علایم بیمارو مساله مزاج بیمار تجویزهای ویژه ای دردرمانش میتواند مفید واقع شود و درمان گردد.
داروهایی که در طب سنتی برای درمان فلج معده توصیه شده عبارت اند از: گل بابونه و نعنا و اویشن که بسیار مفید است البته این گیاهان هم نباید سر خود مصرف گردد حتما باید طبیب معالج گیاه درمانی و یا متخصص طب سنتی با توجه به علایم و مزاج بیمار برایش تجویز نماید.
درمان عدم هضم غذا در معده
برای رفع این مشکل راهکارهای زیر پیشنهاد می شود:
- کم بخورید و غذای خود را به جای ۳ وعده در ۶-۵ وعده مصرف کنید.
- غذا را خوب بجوید.
- از خوردن مواد غذایی چرب و پرادویه دوری کنید. همچنین از نوشیدن نوشابه ها و قهوه پرهیز کنید.
- به مقدار کافی آب بنوشید. (۸-۶ لیوان)
- وزن خود را ثابت نگاه دارید.
- به طور مرتب ورزش کنید. ۶۰-۳۰ دقیقه را در طول روز، ورزش کنید. بهتر است بعد از صرف شام، پیاده روی کنید.
- استرس را از خود دور کنید. نفس عمیق بکشید، یوگا انجام دهید و برای لذت بردن از زندگی برای خود وقت بگذارید.
- رژیم غذایی متعادل و متنوع داشته باشید. یک رژیمی که می خواهد در تولید گاز کنترل داشته باشد، باید مقدار کافی کالری، پروتئین، عناصر معدنی و ویتامین ها را داشته باشد.
نبض ما– گردآوری
منابع:
دکتراسدلله حبیب، دکترمسعود صدرالدینی،تبیان
