علل بی اختیاری مدفوع چیست؟

بی اختیاری مدفوع یک بیماری خجالت آور است و موجب می شود مدفوع و یا سایر ترشحات روده به طور غیر منتظره و بدون کنترل از مقعد خارج شود. شایع ترین دلایل بی اختیاری مدفوع اسهال یا یبوست است.

اعصاب و عضلات زیادی در مقعد و رکتوم، برای نگه داشتن مدفوع در روده با یکدیگر کار می کنند. هنگامی که راست روده پر است، اعصاب سیگنالی را به مغز ارسال می کنند. این سیگنال ها شما را از شر مدفوع خلاص می کند. با این وجود می تواند گفت زمانی که کسی به بی اختیاری مدفوع مبتلا است، این عضلات و اعصاب در بدنش به خوبی با یکدیگر کار نمی کنند.

علت بی اختیاری مدفوع

یبوست

یبوست یا مدفوع متراکم یک دلیل بسیار شایع برای بی اختیاری مدفوع است.

اسهال

اسهال یکی از شایع ترین علل بی اختیاری مدفوع است. عضلات برخی از افراد نمی تواند مدفوع آبکی را نگه دارد. بنابراین زمانی که مدفوع شل می شود به راحتی نشت می کند.

سندرم روده تحریک پذیر (IBS)

بیماری سندرم روده تحریک پذیر نیز دلیل دیگری برای بی اختیاری مدفوع است.

بواسیر

هموروئید بیماری است که باعث تورم رگ های خونی در اطراف بخش پایینی رکتوم می شود. این بیماری می توانند درد، خارش و ناراحتی در اطراف مقعد شما ایجاد کند. اگر هموروئید ملتهب شود ممکن است منجر به بی اختیاری مدفوع و یا لخته خون در مدفوع شود.

آسیب به عضلات اسفنکتری

هر نوع آسیب به عضلات در راست روده می تواند موجب تخلیه ناگهانی محتویات روده شود. شایع ترین دلایلی که منجر به آسیب به عضلات اسفنکترمی شود: زایمان طبیعی ، جراحی یا پرتودرمانی رکتوم یا پروستات ، هر نوع زخم در منطقه مقعد و بیماری التهابی روده.

آسیب به اعصاب

گاهی نیز خروج مدفوع از مقعد به طوری که شما اصلا متوجه آن نشوید به دلیل آسیب به اعصاب رخ می دهد. برخی از دلایل رایج برای بی اختیاری مدفوع ناشی از آسیب های عصبی عبارتند از: زایمان ، نگه داشتن مدفوع سفت به مدت طولانی، دیابت ، مولتیپل اسکلروزیس،  ضربه و  بیماری آلزایمر.

تمریناتی جهت تقویت عضلات مقعد و لگن

نحوه انجام تمرینات کِیگل برای تقویت عضلات مقعد:

انقباضات کند:

• عضلات مقعد و پیشابراه (همان عضلات pc) را همزمان با یکدیگر منقبض کرده و بسمت داخل و بالا آورید. این انقباضات را به مدت ۵ ثانیه حفظ کرده و سپس عضلات را شل کنید. پس از اینکه موفق شدید انقباضات را تا ۵ ثانیه حفظ کنید این مدت را به ۱۰ ثانیه افزایش دهید.
• این انقباضات و شل کردن ها تکرار کنید. در ضمن بایستی بین هر انقباض ۱۰ ثانیه به عضلات کف لگن استراحت دهید. 3 تا ۱۰ مرتبه این سیکل را تکرار کنید.

انقباضات سریع:

• اکنون ۵ تا ۱۰ بار عضلات کف لگن را بطور سریع، قوی و کوتاه منقبض سازید.
• ۱۰ ثانیه استراحت کرده و مجددا این انقباضات را تکرار کنید.
• این روال را (انقباضات کند و سریع) را ۴ تا ۵ مرتبه در روز تمرین کنید.

درمان بی اختیاری مدفوع

• رژیم غذایی: درمان رژیم غذایی شامل دو گروه افراد مبتلا به اسهال و یبوست است.
• درمان دارویی: در موارد اسهال از داروهای کاهنده حرکت روده مانند لوپرامید و دیفنوکسیلات می توان استفاده کرد و همچنین از ترکیبات قوام دهنده مدفوع که با حجیم کردن مدفوع باعث کاهش اسهال می شوند نیز می توان استفاده کرد.
• تمرین حرکات روده: تمرین فرد جهت دفع به صورت روتین در ساعت های خاص در روز تا مانع یبوست شود. ورزش و فیزیوتراپی عضلات کف لگن و مقعد، منقبض کردن عضلات لگنی و کمک به بازتوانی و هماهنگی عضلات مقعد و کف لگن.
• جراحی: روشهای مختف جراحی برای بی اختیاری وجود دارد ولی بیشتر مواقع درمان غیر جراحی موثر میباشد.
• اسفنکترو پلاستی(ترمیم ماهیچه پاره شده مقعد): در کسانی که سابقه آسیب ماهیچه مقعد دارند با نزدیک کردن عضلات و دوختن عضلات می توان باعث تقویت قدرت عضله مقعد شد.
• تزریق مواد حجم زا داخل عضله مقعد: با حجم دادن عضله مقعد و پر کردن فاصله آن باعث تقویت می شود. که با بستری کوتاه مدت در بیمارستان قابل انجام است.
• شستشوی روده بزرگ در جهت طبیعی از ابتدای روده بزرگ ACE: تعبیه آپاندیکوستومی روی شکم(خارج کردن و بیرون گذاشتن آپاندیس ) و شستشوی روده از طریق آن. امروزه بصورت روش نوین بی اختیاری معرفی شده است که به صورت دستی و یا پمپ انجام میشود و بیمار روزانه روده خود را شستشو داده و در تمام روز روده بیمار خالی بوده و تخلیه ای صورت نمی گیرد.
• روشهای دیگری: مانند اسفنکتر مصنوعی مقعد و یا در نهایت بیرون گذاشتن روده بزرگ از جدار شکم وجود دارد که کمتر استفاده می شود.

بی اختیاری مدفوع در کودکان

اختلالات دفع در کودکانی رخ می دهند که برای رفتن به دستشویی مشکل دارند. هم برای دفع مدفوع و هم برای ادرار. اگر چه برای کودکان کم سن و سال از دست دادن گاه به گاه کنترل ادرار غیر عادی نمی باشد، ولی ممکن است اگر این رفتار به صورت مکرر برای مدت طولانی تر از سه ماه به خصوص در کودکان کمتراز ۵ سال اتفاق بیفتد، مشکل زمینه ای وجود داشته باشد.

متداول ترین علت اختلال دفع در کودکان یبوست مزمن و عدم توانایی دفع مدفوع از روده است. این  امر ممکن است به چندین دلیل از جمله استرس، عدم نوشیدن آب کافی،  و درد ایجاد شده توسط زخم داخل یا نزدیک مقعد اتفاق بیفتد.

زمانی که کودک یبوست دارد، مقدار زیاد مدفوع وجود دارد که مقعد را می کشد. این کشش پایانه های عصبی در مقعد را بی حس می کند و کودک ممکن است احساس نیاز به رفتن به دستشویی نداشته باشد و یا متوجه نشود که مدفوع خارج شده است. توده ی مدفوع می تواند متراکم شود – بیش از حد بزرگ یا سفت شود به صورتی که بدون درد خارج نشود. نهایتا، عضلاتی که مدفوع را در مقعد نگه می دارند، دیگر نمی توانند آن را عقب نگه دارند. اگر چه توده سخت بزرگ مدفوعی نمی تواند عبور کند، مدفوع مایع یا شل ممکن است از دور توده متراکم شده نشت کند و به لباس کودک مالیده شود.

این مشکل در چه سنی بهبود می یابد؟

اوج بهبودی برای پسران در سن ۶ سالگی و برای دختران در سن ۸ سالگی می‌باشد. از این سنین به بعد، کاهش تدریجی بیماری وجود دارد. در سن ۱۶ سالگی، بیماری در هر دو جنس به طور کامل ناپدید می‌شود.

توصیه:

رژیم غذایی و ورزش اهمیت زیادی در نرم و منظم کردن مدفوع دارد. همچنین غذاهای غنی از فیبر بالا را به خورد کودکتان بدهید و راههای دیگری برای ترکیب کردن این غذاها با غذای کودکتان اتخاذ نمایید به گونه ای که خوردن خوراکی با فیبر بالا که برای درمان بی اختیاری مدفوع لازم است کاری عادی گردد.

انگیزه به کودک بدهید مثل زدن ستاره یا برچسب روی تقویم دفع مدفوعش ، به خاطر داشتن مدفوع یا حتی سعی در این زمینه، نشستن روی نشیمنگاه توالت یا مصرف دارو. هر چه که انجام می دهید ، سرزنش نکنید یا فریاد نکشید – احساس بدی به کودکتان می دهد و به کنترل این وضعیت کمکی نمی کند.

نبض ما– گردآوری

منابع:

پارسی طب،پارسیان لب،انجمن کولوپروکتولوژی ایران