کدام ظروف برای آشپزی سالم ترند؟

امروزه انواع مختلف قابلمه‌ها و تابه‌‌ها برای تهیه و پخت غذا یا سرو آن مورد استفاده قرار می‌گیرد. در هنگام استفاده از ظروف آشپزی باید دقت داشته باشیم سلامت افراد خانواده را با مشکل مواجه نکنیم.

نبض ما – هر ظرفی که برای پخت و پز استفاده می کنیم مقداری از فلز خود را به داخل مواد غذایی که در آن در حال پختن می باشد وارد می کند و مخصوصا در درجه حرارتهای بالا این مقدار بیشتر می شود.

میزان نفوذ فلز از ظرف پخت و پز به داخل مواد غذایی بستگی به نوع غذا (اسیدی – قلیایی) دارد. تمام مواد اعم از فلز و غیره در اثر حرارت اتمها و مولکولهای خود را از دست می دهند. بویژه اگر در یک محلول اسیدی و یا قلیایی قرار گیرند این واکنش ها سریعتر می شوند.

ظروف آلومینیومی

رایج ترین ظروف آشپزی ، قابلمه های آلومینیومی هستند که قدرت انتقال حرارت را بخوبی دارا می باشند. این قابلمه ها به راحتی تمیز و شسته می شوند و گران هم نیستند. اما از طرفی اشکالاتی هم دارند یکی از این اشکالات عمده که می توان به آن اشاره کرد تاثیر زیاد ظروف آلومینیومی بر مواد غذایی در حال پختن در آن است؛ ظروف آلومینومی بیشتر مولکولهای خود را به درون غذایی که در آن در حال پختن می باشد وارد می کند و اگر این غذا مواد اسیدی داشته باشد میزان آلومینیوم که وارد غذا می شود بیشتر است.

تئوریهایی وجود دارد مبنی بر اینکه وجود آلومینوم در غذا می تواند عامل کمک کننده ای در بروز بیماری آلزایمر باشد و البته این هنوز در حد تئوری است و ثابت نشده است.

ظروف مسی

میزان رسانا بودن ظروف آشپزی مسی 10 برابر رسانایی ظروف استیل و شیشه ای و 2 برابر ظروف آلومینیومی است. بنابراین ظروف مسی حرارت خیلی بالا نیاز ندارند. اما از طرفی تماس مستقیم مواد غذایی با مس چندان مطلوب نمی باشد.مس نسبت به حرارت و مواد اسیدی حساس است و می‌تواند به مواد غذایی واکنش ایجاد کند. برای جلوگیری از این واکنش سطح ظروف مسی را قلع اندود می‌کنند.

معمولا برای پخش یکنواخت و راحت قلع درصدی سرب به آن اضافه می‌شود. ظروف مسی در برابر حرارت و اسید کاملا ناپایدار است و در صورت حرارت بالا یا اسیدی بودن، رنگ سفید ظرف مسی از بین می رود و مجددا قرمز می شود، پوشش قلع نیز به همراه سرب آن وارد ماده غذایی و بالطبع وارد بدن می‌شود که برای بدن خطرناک است.

ظروف چدنی

ظروف آشپزی چدنی رسانای بسیار خوبی بوده و حرارت و گرما را برای مدت طولانی در خود نگه می دارند و از طرفی به علت ماده تشکیل دهنده این ظروف حرارت و گرما در تمام نقاط این ظروف یکسان است و از داغ شدن نقطه ای جلوگیری می کند.

ظروف چدنی منبع خوبی برای تأمین آهن مورد نیاز بدن می باشند زیرا استفاده از این ظروف باعث زیاد شدن آهن در مواد غذایی که در حال پختن می باشد، می گردد. ظروف چدنی برای مواردی از پخت و پز مانند سرخ کردن و یا تفت دادن مناسبترند. از آنجایی که ظروف چدنی شکننده و دارای خلل و فرج می باشد و اگر خوب نگهداری نشود احتمال زنگ زدن آن وجود دارد.

ظروف استیل

ماده اولیه ظروف اشپزی استیل فلز آهن است که میتواند با 8 آلیاژ مختلف ترکیب شود، فلزات اصلی تشکیل دهنده ظروف استیل، نیکل و کروم می باشند که براق و نقره ای بودن ظروف استیل به خاطر وجود نیکل است.

و از آنجایی که ظروف استیل رسانای خوبی برای حرارت نیستند لذا بعضی از تولید کنندگان برای رفع این اشکال، قسمت بیرونی انتهای این ظروف آشپزی را که بر روی حرارت قرار می گیرد، از سایر فلزات که رسانای خوبی هستند مانند مس و آلومینیوم می سازند.

قابلمه استیل برای پختن سبزیجات بسیار مناسب است چون به علت نازک و سبک بودن این ظروف، آب داخل آن سریع بجوش آمده و می توانیم سبزیجات را در آب جوش بریزیم تا بپزد.

یکی از مزایای این ظروف آشپزی این است که نفوذ فلز سازنده این ظروف به داخل مواد غذایی که در آن در حال پختن است بسیار کم می باشد. از دیگر مزایای این ظروف این است که حرارت بالا برای این ظروف خطرناک نمی باشد چون ماده سازنده این ظروف بسیار قوی و محکم است؛ این ظروف مورد خوبی برای سرخ کردن و تفت دادن می باشند.

ظروف تفلون

 تمامی ظروف آشپزی نچسب، از یک ماده شیمیایی بنام polytetrafluoroethylen  یا PTFE  ساخته میشوند. این ظروف آشپزی برای پختن و یا سرخ کردن غذاهایی مانند ماهی و درست کردن نیمرو، مخصوصا اگر با درجه حرارت متوسطی پخت شوند بسیار مناسب اند.

تمیز کردن این ظروف آشپزی بسیار راحت می باشد. در ضمن باید مراقب باشیم که هنگام شست و شوی این ظروف سطح نچسب آنها را خراش نیندازیم.

هرگز ظروف نچسب (قابلمه و یا تابه) را در حالیکه خالی است بر روی حرارت بیش از درجه 350 سانتیگراد قرار ندهید و هرگز ظروف تفلون را در حالیکه داغ هستند آب سرد بر روی آن نریزید. بطور کلی، ظروف تفلون را برای مواردی که می خواهید از درجه حرارت خیلی بالا استفاده کنید، بکار نبرید.

هنگام استفاده ازاین ظروف مخصوصا هنگام سرخ کردن از روغن کمتری استفاده می کنیم که این از مزایای این ظروف آشپزی می باشد. ماده شیمیایی بکار رفته در ظروف نچسب PTFE مشکوک به سرطان زایی می باشد. زیرا در مراحل تولید این ظروف موادی آزاد می شوند که سرطان زا هستند؛ محققان اگرچه هنوز به نتیجه قطعی و محکم نرسیده اند، اما هشدار می دهند که در استفاده از این ظروف احتیاط  لازمه را رعایت نماییم.

ظروف پیرکس

 این ظروف آشپزی برای استفاده داخل فر و یا مایکرویو ظروف مناسبی هستند و نباید آنها را بر روی اجاق گاز و حرارت مستقیم گذاشت. میزان نفوذ مولکولهای مواد سازنده این ظروف آشپزی به درون غذا بسیار ناچیز می باشد. در نتیجه بر روی طعم و مزه غذا تاثیر گذار نیستند. این ظـروف بــه مــاده غذایی واکنش نشان نمی‌دهند، نسبت به حرارت مقاوم و به راحتی قابل شستشو و ضد عفونی هستند، پس جزو بهترین ظروف برای تهیه و سرو غذا هستند.

ظروف سرامیکی

ظروف سرامیکی در حقیقت همان ظروف سفالی هستند که لعاب‌خورده، پخته و تبدیل به سرامیک می‌شوند.

امروز بیشتر از ظروف سرامیکی برای غذاخوری استفاده می‌شود .ظروف سرامیکی تحمل بالایی در برابر حرارت دارد به نحوی که برخی از این ظروف را می‌توان در مایکروفر هم استفاده کرد. همچنین این ظروف تحمل شعله ملایم گاز خوراک‌پزی را نیز دارد.

ظروف اینوکس

ظروف اینوکس یا فولاد ضدزنگ نوعی دیگر از قابلمه‌ها است که از آهن، کروم و نیکل تهیه شده است. قابلمه‌های اینوکس کف ضخیمی دارد و این موضوع باعث پخش یکنواخت حرارت می‌شود و در نتیجه غذا در آنها به سرعت می‌پزد و در مصرف انرژی صرفه‌جویی خواهد شد.

ظروف اینوکس نچسب هم هست، اما باید مراقب بود ترکیب‌های کلردار یا اسیدی داخل آنها ریخته نشود. برخی از ظروف اینوکس به 10/18 معروفند، به این معنی که از 72 درصد آهن، 18 درصد کروم و 10 درصد نیکل تهیه شده‌اند.

این ظروف از جمله بهترین ظروف آشپزی محسوب می‌شود و طول عمر بالایی دارد و می‌توان به سلامت غذایی که داخل آنها پخته می‌شود، اطمینان داشت.

بهترین ظروف آشپزی برای پخت غذای کودک

ظرف طبخ غذای کودک از بقیه قابلمه ها جدا و فقط مخصوص طبخ غذا برای کودک باشد. ظروف آلومینیومی و ظروف چدنی به دلیل داشتن عناصر و فلزات سنگینی که روی سیستم عصبی اثر سوء می گذارند، توصیه نمی شوند.

پخت غذا برای کودک در ظروف مسی یا حتی لعابی توصیه نمی شود زیرا هم زدن و خراشیدگی این ظروف، باعث ورود مس به غذا و آسیب دیدگی کبد و کلیه خواهد شد.  بهترین نوع ظروف آشپزی برای نوزادان و هم بزرگسالان انواع پیرکس هستند.

نسل جدید ظروف تفلون که ظروف سرامیکی هستند نیز برای طبخ غذا مناسب است. ظروف تفلون اگر در پوشش داخلی ساییدگی و خراشیدگی نباشد قابل استفاده است ولی در اولویت قرار ندارد.

نبض ما– گردآوری

منابع:

نی نی بان، جام جم، همشهری