علت بروز کیست تخمدان چیست و چگونگی درمان آن

کیست تخمدان یک بیماری شایع در میان زنان است که در گروه های سنی مختلف به آن مبتلا می شود. اغلب این کیست ها خوش خیم هستند و با درمان های گیاهی و عمل جراحی می توان آن‌ها را رفع کرد. 

کیست تخمدان از چه چیزی به وجود می آیند؟ کیست‌های تخمدان، ساک‌های پر از مایعی مانند تاول هستند که در دورانی که زنان قدرت باروری دارند خیلی شایعند. این کیست‌ها روی تخمدان‌ها – اندام‌های کوچکی که در دو طرف رحم قرار دارند – به وجود می‌آیند و اغلب اوقات کاملاً بی‌خطر هستند.

اما مواردی هم وجود دارد که این کیست‌ها خود به‌ خود از بین نمی‌روند و نیاز به درمان خاص دارند. برخی هم برای باروری مشکلاتی ایجاد می‌کنند.

دلایل ایجاد کیست تخمدان

عملکرد طبیعی تخمدان این است که هر ماه یک تخمک آزاد کند. در طول فرآیند تخمک‌گذاری، ساختار کیست‌مانندی به نام فولیکول درون تخمدان تشکیل می‌شود و وقتی طی تخمک‌گذاری، یک تخمک آزاد شد، فولیکول بالغ پاره می‌شود. بعد از آن، جسم زرد از فولیکول خالی تشکیل می‌شود و در صورتی که بارداری اتفاق نیفتد جسم زرد از بین می‌رود.

این، پروسه‌ی طبیعی کار تخمدان است. اما گاهی اوقات این مسیر به طور صحیح اجرا نمی‌شود و همین موضوع هم موجب شایع‌ترین نوع کیست تخمدان، یعنی کیست‌های عملکردی یا فانکشنال تخمدان می‌شود. کیست‌های تخمدانی غیر طبیعی، مانند عارضه‌ی تخمدان پلی‌کیستیک احتمالاً در نتیجه‌ی عدم تعادل هورمون‌های زنانه (استروژن و پروژسترون) ایجاد می‌شود.

انواع مختلف کیست تخمدان

– کیست‌های فانکشنال یا عملکردی: این کیست‌ها اغلب طی دو یا سه چرخه‌ی قاعدگی از بین می‌روند و از آن‌جا که این نوع کیست طی تخمک‌گذاری ایجاد می‌شود، به ندرت ممکن است در زنان یائسه بروز کند چون در یائسگی تخمک‌گذاری انجام نمی‌شود و تخمکی تولید نمی‌گردد.

– کیست‌های درمویید: این کیست‌ها با بافت‌های مختلفی مثل پوست و مو پر شده‌اند.

– کیست‌های اندومتریوم: این نوع کیست‌ها به نام کیست‌های شکلاتی اندومتریوز معروفند، و وقتی ایجاد می‌شوند که بافتی شبیه پوشش داخلی رحم به تخمدان‌ها بچسبد.

– کیست آدنوما: این نوع کیست‌ها از سلول‌های سطح خارجی تخمدان‌ها ایجاد می‌شوند.

– عارضه‌ی تخمدان پلی‌کیستیک: این عارضه که PCOS هم نامیده می‌شود به کیست‌هایی اشاره دارد که در اثر تجمع تدریجی فولیکول‌ها ایجاد می‌شوند. این موضوع باعث می‌شود تخمدان‌ها بزرگ شوند و روی آن‌ها را یک پوشش ضخیم بگیرد که باعث جلوگیری از تخمک‌گذاری می‌شود. این روند اغلب موجب اختلال در بارداری می‌شود.

اگر بیماری تخمدان دارید، این مطلب را بخوانید

درمان قطعی بیماری تخمدان

نشانه‌های بیماری

کیست تخمدان اغلب بدون نشانه است اما در صورتی که نشانه‌ای ایجاد کند، شما آن را به صورت درد خفیف و احساس پری و فشار در شکم حس می‌کنید.

درد هنگام مقاربت یا وجود درد در دیگر زمان‌ها هم می‌تواند نشان‌دهنده‌ی وجود کیست تخمدان باشد. درد و فشار می‌تواند دلایل زیادی داشته باشد از جمله، اندازه‌ی کیست، خونریزی کیست یا ترکیدن آن که باعث تحریک بافت‌های شکمی می‌شود.

همچنین در صورتی که تخمدان پیچ بخورد (تُورشِن) هم درد ایجاد می‌شود چون جریان خون به درون کیست قطع می‌شود.

نشانه‌های دیگر کیست تخمدان هم عبارتند از پریود با تأخیر، درد یا پریود به طور غیر عادی نامنظم. در صورتی که هر یک از این نشانه‌ها را دارید در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید.

بی نظمی عادت ماهیانه علت های مختلفی دارد در این مقاله با این علت ها آشنا می شویم.

علت ها و درمان بی نظمی عادت ماهیانه

تشخیص و درمان کیست تخمدان

جز در مواردی که کیست‌ها نشانه دارند، کیست تخمدان معمولاً طی معاینه‌ی سالیانه‌ی لگن تشخیص داده می‌شود. در صورتی که پزشک احساس کند ناهنجاری وجود دارد می‌تواند از راه‌هایی مانند سونوگرافی و لاپاروسکوپی استفاده کند.

درمان‌های معمول

شیوه‌ی درمان کیست‌های تخمدان به فاکتورهای زیادی مانند اندازه و نوع کیست، سن زن و سلامت عمومی وی، تصمیم برای بارداری در آینده و نشانه‌های خاص او بستگی دارد. هرچقدر کیست تخمدان زودتر تشخیص داده شود، درمان آن هم کم‌تر تهاجمی خواهد بود.

اغلب، وقتی در زنان جوانی که هیچ نشانه‌ای نداشته‌اند، کیست تشخیص داده می‌شود به آن‌ها توصیه می‌شود دو تا سه ماه صبر کنند تا ببینند آیا کیست خودبه‌خود از بین می‌رود یا نه. اغلب کیست‌های عملکردی تخمدان به صورت خودبه‌خود و بدون نیاز به درمان و مداخله از بین می‌روند.

گاهی اوقات از داروهای خوراکی ضد بارداری یا هورمون‌ها برای کوچک کردن کیست‌های عملکردی استفاده می‌شود. این درمان‌ها برای دیگر انواع کیست‌های خوش‌خیم تخمدان موثر نیستند، اما در مقابل کیست‌های بدخیم تخمدان پیشنهاد می‌شوند.

گاهی برای کیست‌های تخمدانی که نسبت به درمان هورمونی بی‌پاسخ هستند جراحی لازم است. اگر کیست شما طی چند دوره‌ی قاعدگی از بین نرفت یا خیلی بزرگ است نیاز به جراحی دارید.

درمان بیماری در زنان یائسه

احتمال بدخیم بودن کیست تخمدان در دوران یائسگی بسیار بالا است. برای زنانی که در دوره‌ی یائسگی دچار درد و خونریزی می‌شوند ممکن است جراحی لازم باشد. روش‌های جراحی از برداشتن ساده‌ی کیست تا برداشتن کامل تخمدان متغیر است. در موارد شدید، حتی هیسترکتومی یا برداشتن رحم هم در دستور کار قرار می‌گیرد.

هر آنچه باید پیش از عمل هیسترکتومی واژینال یا برداشتن رحم بدانید.

بر حسب برخی فاکتورها، ممکن است نیاز به شیوه‌ جراحی خاصی باشد، اما در حالت کلی، هرچه کیست زودتر تشخیص داده شود جراحی آن هم ساده‌تر خواهد بود.

با این که پزشک شما حتماً در مورد شیوه‌ی کار با شما صحبت می‌کند، اما به خاطر داشته باشید گاهی اوقات شیوه‌ی دقیق عمل تا زمان شروع عمل هم کاملاً مشخص نمی‌شود.

درمان گیاهی کیست تخمدان

علاوه بر جراحی و استفاده از قرص‌های هورمونی، بعضی از زنان از داروهای طبیعی و هومیوپاتی استفاده می‌کنند. درمان‌های گیاهی برای برخی بیماران موثر بوده، و در برخی موارد هم رژیم گیاهی با تأکید بر چغندر، هویج، گیاهان با برگ سبز تیره و مرکبات برای برخی بیماران موثر بوده است.

درمان‌های دیگری مانند مکمل‌های آنتی‌اکسیدان، درمان‌های گیاهی و پک روغن کرچک برای کاهش التهابات هم وجود دارد. آب‌درمانی هم ممکن است برای جلوگیری از ترکیدن کیست مفید باشد.

معاینه منظم و درمان سریع بیماری

از آن‌جا که کیست تخمدان اغلب نشانه‌ای ندارد، خیلی مهم است که آن‌هایی که قبلاً سابقه‌ کیست داشته‌اند به طور منظم تحت معاینه‌ لگنی قرار بگیرند. این زنان در معرض بیش‌ترین ریسک کیست تخمدان قرار دارند.

زنانی که دچار اندومتریوز هستند ممکن است نشانه‌هایشان با وجود کیست تخمدان بدتر شود و این افراد بسیار در معرض این خطر هستند که تخمدان آن‌ها کاملاً تخلیه شود.

در مورد کیست‌های تخمدانی بدخیم که نادر هم هستند، درمان سریع، بهترین راه برای امید به بهبود است.