یک ضایعه پوستی با درمان پیچیده و ناآشنا

اسکار هیپرتروفیک و کلوئید در اثر پاسخ تکثیر زیاد و غیر طبیعی بافت همبند پوست به التهاب، عفونت و سوختگی ها ایجاد می شود. یکی از عوامل زمینه ساز مهم اسکار هیپرتروفیک و کلوئید را می توان وجود بعضی از انواع بیماری های پوستی نظیر آکنه مخصوصا روی جناغ سینه نام برد.

گردآوری – نبض ما

اسکارهای برجسته

رشد بیش از اندازه‌ی بافت ترمیمی در پوست آسیب دیده، منجر به برجسته شدن محل ضایعه و نهایتاً تشکیل اسکار برجسته می شود. این اسکارها به دو دسته‌ی کلی اسکار هیپرتروفیک و کلوئید تقسیم می‌شوند:

کلوئیدها

کلوئیدها اسکارهای برجسته‌ی ضخیم و نامنظمی هستند که از لبه های زخم اولیه فراتر می روند. این ضایعات اغلب در افراد با پوست تیره شایع ترند. کلوئیدها ممکن است سه ماه یا حتی چند سال پس از ترمیم اولیه بوجود بیایند.

اسکار هیپرتروفیک

اسکار هیپرتروفیک ، نوع دیگری از اسکارهای برجسته هستند که مانند کلوئیدها بر اثر رشد بیش از اندازه بافت ترمیمی ایجاد می‌شوند، تنها تفاوت آنها با کلوئیدها در این است که رشد این اسکارها محدود به لبه های ضایعه‌ی اولیه باقی می مانند و معمولا کمتر از نیم سانتیمتر ارتفاع دارند. اسکار هیپرتروفیک می‌تواند به تدریج مسطح‌تر شود و بهبود نسبی پیدا کند ولی این فرآیند ممکن است یک سال یا بیشتر طول بکشد.

اسکار هیپرتروفیک معمولا محدود به ضایعه بوده و در عرض شش ماه تا یکسال پس از رفع عامل زمینه ای بهبود می یابد. اما کلوئید محدود به ضایعه نبوده و پیشروی می نماید و معمولا پیش آگهی بدی دارد و بهبودی خود به خودی در آن دیده نمی شود.

درمان کلوئید بسیار دشوار بوده و موفقیت کمی دارد. معمولا جراحی کلوئید باعث بدتر شدن آن شده و لذا جراحی آن توصیه نمی گردد. جدیدا استفاده از لیزر و درمان های موضعی و استفاده از پوشش سیلیکون افق های روشنی در پیش روی بیماران ایجاد نموده است.

عوامل خطر

تروماهای پرخطر از نظر ایجاد این ضایعات عبارتند از: سوختگی ها، سوراخ کردن گوش و هر عاملی که ترمیم زخم را طولانی کند. عامل خطرزای اصلی ایجاد کلویید، تیرگی رنگ پوست است که احتمالا به علت وجود اختلال در هورمون محرک ملانوسیتی، باعث افزایش 20 – 15 برابری احتمال ایجاد این ضایعات می شود. استعداد خانوادگی با الگوی اتوزومی غالب و انواع ژنتیکی مغلوب نیز شناسایی شده اند. احتمال ایجاد کلویید در سیاه پوستان، آمریکایی های اسپانیایی تبار و آسیایی ها بسیار بیشتر از سفیدپوستان است. با این حال احتمال همراهی اسکار هیپرتروفیک با پیگمانتاسیون پوست کمتر است.

کلوییدها در افراد زیر 30 سال شایع ترند و بیشترین خطر آنها در افراد 10-20 ساله و بیمارانی است که سطوح هورمونی افزایش یافته دارند. مثلاً در حین بلوغ یا بارداری. پوست روی جناغ، شانه ها، بازوها، لاله گوش و گونه ها مستعدترین نواحی برای ایجاد کلویید به شمار می روند.

پیشگیری از اسکار هیپرتروفیک و کلوئید

پیش از هر گونه اقدام جراحی باید از بیمار درباره سابقه مشکلات قبلی وی در رابطه با اسکارها پرس و جو کرد. بحث درباره احتمال بروز کلویید باید در رضایت آگاهانه پیش از عمل گنجانده شود و از سوراخ کردن گوش یا سایر اقدامات غیراورژانس در افراد دارای پوست تیره اجتناب گردد. در صورتی که با وجود توصیه های انجام شده، گوش سوراخ شود، می توان برای کاهش احتمال بروز کلویید از پانسمان های فشاری عرضه شده که به صورت تجاری در دسترس هستند استفاده نمود.

در صورتی که انجام جراحی در بیماران پرخطر اجتناب ناپذیر باشد، باید بلافاصله از ورقه های سیلیکون الاستومری یا تزریق کورتیکواسترویید استفاده کرد. هر عاملی که ترمیم زخم را تسریع و کشش پوست را کاهش دهد به عنوان مثال چسب زدن محل به مدت 12 هفته پس از جراحی ، خطر ایجاد ضایعات را کاهش خواهد داد.
پیامدهای زیبایی این روش ظاهرا مشابه با بستن زخم با چسب درمی 2- اکتیل سیانوآکریلات است. یک مطالعه کوچک نشان داده است که میزان بروز اسکار هیپرتروفیک در گروه درمان شده با این چسب درمی 5 مورد در 24 نفر و در گروه درمان شده با بخیه های معمولی 3 مورد در 28 نفر بوده است.

درمان اسکار هیپرتروفیک و کلوئید

درمان کلویید و اسکار هیپرتروفیک چالش برانگیز و مورد اختلاف نظر است. هر دو وضعیت به درمان های یکسانی پاسخ می دهند؛ با این حال درمان اسکار هیپرتروفیک ساده تر است. متعدد بودن گزینه های درمانی نشان دهنده ضعف کیفیت تحقیقات در این زمینه است که باعث شده بهترین درمان منفرد اثبات شده یا ترکیبی از آنها وجود نداشته باشد.

گزینه های خط اول شامل استفاده از ورقه های سیلیکونی، درمان فشاری و تزریق کورتیکواسترویید است. با این حال همه این درمان ها نیازمند پایبندی و پیگیری دقیق هستند. کرایوتراپی روش موثری است که صرفا برای ضایعات کوچک مثلا انواع ناشی از آکنه مفید است. کرایوتراپی می تواند باعث ایجاد هیپوپیگمانتاسیون در بیماران دارای پوست های تیره شود. برداشت جراحی کلوییدها اگرچه موقتا رضایت بخش به نظر می رسد تقریبا همیشه (100 – 50) رشد مجدد و شدیدتر بافت اسکار را به دنبال دارد.

از این رو به دنبال استفاده از هر یک از روش های جراحی باید از تزریق کورتیکواسترویید، ورقه های سیلیکونی یا ترکیب این روش ها با PDL استفاده کرد. تزریقات داخل ضایعه وراپامیل، فلوئورواوراسیل، بلئومایسین و اینترفرون آلفا 2b برای درمان کلوییدهای تثبیت شده، مفید به نظر می رسند. با وجود محبوبیت کرمهای گیاهی بدون نسخه، شواهد موجود در این زمینه مختلف هستند و شواهد اندکی، از سودمندی ویتامین E پشتیبانی می کنند. گزینه های درمانی دیگری نیز مطرح شده اند. اما مطالعات اندکی بر روی آنها صورت پذیرفته است.