وقتی بدن «تیک» میزند!

اختلال تیک عبارت است از حرکات تکرار شونده و تقریبا ثابت عضلات بدن که به صورت تقریبا غیر ارادی ایجاد می شود.

به گزارش نبض مابه نقل از جام جم، می خواهیم این مقاله را به اختلال «تیک» اختصاص دهیم که همه شما احتمالا در میان خانواده یا دوستان و آشنایان با آن مواجه شده اید.

همراهی تیک با وسواس

وسواس از جمله مهم ترین مشکلاتی است که در بسیاری افراد در کنار اختلال تیک دیده می شود. همراهی تیک با وسواس می تواند نشان دهنده لزوم مراجعه زودهنگام به روانپزشک و لزوم درمان دارویی مناسب در اسرع وقت باشد. تعداد قابل توجهی از مبتلایان به وسواس مزمن و آزادهنده دچار اختلال تیک نیز هستند که مشکل این بیماران را دو چندان می کند.

تیک چیست؟

اختلال تیک عبارت است از حرکات تکرار شونده و تقریبا ثابت عضلات بدن که به صورت تقریبا غیر ارادی ایجاد می شود. این حرکات که معمولا در دوران کودکی و سنین مدرسه برای اولین بار خود را نشان می دهند حدود 7 درصد کودکان را در مقطعی به خود مبتلا می کنند. براساس این که این حرکات در کدام دسته از عضلات ظاهر شوند می توانند تیک حرکتی یا تیک صوتی را ایجاد کنند. شایع ترین تیک، بستن چشم هاست که معمولا دو طرفه است اما می تواند به صورت یک طرفه هم دیده شود. حدود 3 درصد جمعیت عمومی هم به طور مزمن دچار حداقل یک تیک هستند.

علت تیک چیست؟

اختلال تیک یکی از بیماری های حرکتی و روانپزشکی است که واضحا به خاطر ایجاد مشکل در بخش هایی از مغز است. در واقع بخشی از مغز که مسئول کنترل حرکات اضافی است عملکرد مناسبی در این بیماران ندارد و هم اکنون واضح است که فشارهای روانی اجتماعی در ایجاد این اختلال نقش زیادی ندارند و علت اصلی این مشکل، جسمی است.

اختلال تیک و عفونت گلو

تعدادی از کودکانی که دچار اختلال تیک می شوند شروع مشکلشان چند روز پس از یک گلودرد چرکی است. خانواده ها باید بدانند در صورت مشاهده چنین مشکلی خیلی سریع باید به روانپزشک یا متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنند چرا که ممکن است ایجاد شدن این تیک به علت اثر منفی عفونت به بخش هایی از مغز باشد.

آیا تیک در اختیار فرد است؟

بسیاری از خانواده ها تیک را رفتاری نمایشی و از سر لجبازی فرد می دانند و می گویند «چطور است که بعضی وقت ها تیک دارد و بعضی وقت ها تیک ندارد؟» اختلال تیک به طور کامل غیر ارادی نیست اما فرد تنها می تواند گاهی به مدت کوتاهی جلوی آن را بگیرد ولی نهایتا در اکثر موارد پس از این مدت کوتاه، تیک با شدت و تعداد بیشتر رخ می دهد. از طرف دیگر اختلال تیک در مواردی از جمله شرایط پر اضطراب مانند حضور در جمع و شروع دوران امتحانات و همچنین قرار گرفتن در آب و هوای نامناسب تشدید پیدا کند و عملا والدین در صورت توجه بیشتر و انتقال نگرانی خود به کودک ممکن است منجر به افزایش تیک در او شوند.

آیا همه تیک ها نیازمند درمان هستند؟

خیر.اختلال تیک دربسیاری از موارد گذرا، کوتاه مدت و غیر قابل مشاهده است و عملا تنها خود فرد و افراد بسیار نزدیکش از آن مطلع هستند. چنین تیکی اگر همراه با بیماری دیگر از جمله وسواس و متعاقب عفونت چرکی نباشد نیازمند درمان و حتی مراجعه به روانپزشک نیست. در مورد چنین تیک هایی بهترین کمک به بیمار بی توجهی به تیک است.

اما اختلال تیک اگر منجر به مشکل در روابط اجتماعی فرد شود و برای خود وی ناراحت کننده باشد یا این که منجر به درد در بدن فرد شود نیازمند مراجعه به روانپزشک و درمان در اسرع وقت است.

دارو، درمان اصلی اختلال تیک

اما افرادی که به علت اختلال تیک به روانپزشک مراجعه می کنند خوشبختانه با درمان، که بخش اصلی آن درمان دارویی است در بسیاری از موارد درمان می شوند. خوشبختانه در حال حاضر داروهای کم عارضه و موثری برای درماناختلال تیک وجود دارد که می توانند به فرد کمک کنند. البته در کنار درمان دارویی، درمان های رفتاری نیز می توانند به این افراد کمک کنند تا فرد بتواند بدون مزاحمت یک حرکت اضافی دردسرساز از ادامه زندگی لذت ببرد.

دکتر محمدرضا شالبافان

روانپزشک و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران