راه های انتقال و پیشگیری از تب شالیزار

لپتوسپیروز یک بیماری باکتریایی است که از طریق نوعی انگل فنری شکل در آب از طریق خراش پوست وارد بدن می شود.

نبض ما– گردآوری

بیماری لپتوسپیروز که در ایران به ” تب شالیزار ” معروف است، بیماری عفونی مشترک بین انسان و حیوانات است که در کشورما اولین مورد وقوع آن در سال ۱۳۳۵ در انسان در استان گیلان گزارش شد. امروزه لپتوسپیروز یکی از بیماریهای مهم مشترک بین انسان و دام در جهان محسوب میشود و در تمام کره زمین جز قطب شمال و جنوب دیده شده است. با اینهمه بیماری بیشتر در مناطقی که دارای بارندگی بالا هستند و مناطق گرم و حاره ای و زمینهای گلی و کنار دریاچه ها و ماندآبها اتفاق میافتد.

در ایران نیز بیماری لپتوسپیروز همچنانکه از نام آن پیداست در افرادی که در شالیزارها کار میکنند، شناخته شده است. در دامها نیز بیماری در نقاط مختلف کشور دیده میشود و گاهی همه­گیری های آن خسارات قابل توجهی به دامها و دامداریها وارد میکند. وقوع بیماری در دامها معمولا بعد از بارندگیهای شدید و آبگرفتگی مراتع و دامداریها اتفاق میافتد.

عامل بیماری لپتوسپیروز چیست؟

عامل مولد بیماری لپتوسپیروز باکتری خمیده از جنس لپتوسپیرا است.

بیماری لپتوسپیروز در چه شرایط محیطی بیشتر دیده می شود؟

درجه حرارت محیط بین ۷ و ۳۶ درجه سانتیگراد،ph حدود ۸-۶ و زمین های گل آلود با زهکشی ناقص همچنین افزایش ناگهانی درجه حرارت محیط توأم با افزایش نزولات آسمانی و ایجاد سیلاب های فصلی شرایط مساعد برای وقوع بیماری هستند.

راه های انتقال تب شالیزار

مهمترین منبع آلودگی در انتقال لپتوسپیروز ،ادرار حیوان مبتلا می باشد. در حیوانات آلوده بدون علائم عامل لپتوسپیرا می تواند برای ماهها در لوله پروکزیمال کلیه زنده مانده وازطریق ادرار بیشتر از ۶ ماه سبب آلودگی محیط گردد.

همچنین جنین سقط شده بافتهای آلوده، ترشحات دستگاه تناسلی و شیر آلوده می توانند بطور مستقیم یا پس از آلودگی محیط موجب انتقال بیماری گردند، انتقال لپتوسپیروز از طریق تماس جنسی درموش صحرایی،گاو وخوک وسگ گزارش شده است.

راه انتقال بیماری لپتوسپیروز به انسان از طریق تماس با آب غذا یا خاک است که با ادرار حیوان اهلی و وحشی مبتلا آلوده شده است.

آلودگی ممکن است از طریق خوردن غذا یا آب آلوده یا از طریق تماس پوستی مخاطی،‌ از راه غشاهای مخاطی سالم ( چشم ها ، بینی و دهان ) خراش های پوستی و تنفس آئروسل ها انتقال یابد.

توجه

• انتقال بیماری لپتوسپیروز از انسان به انسان بسیار نادراست.
• دوره کمون بیماری لپتوسپیروز معمولاً ۱۴ ـ ۷ روز است که می تواند از ۲۶ ـ ۲ روز متغیر باشد . در مردها و سنین زیر ۴۰ سال بیماری شایع تر است.
• علایم آن در انسان چهار تا ۱۴ روز (متوسط ۱۰ روز) و در حیوان دو تا ۲۰ روز پس از ورود انگل، بروز می کند.

علائم تب شالیزار در انسان

سرفه خشک، تب، سردرد، درد عضلانی، تهوع و استفراغ و لرز است.

علایم کمتر شایع نیز درد شکم، صدای غیرطبیعی ریه، درد استخوان، ورم ملتحمه (التهاب و قرمزی چشم)، بزرگ شدن غدد لنفاوی، بزرگ شدن طحال و کبد، سفتی ماهیچه ها و بثورات جلدی است.

علایم این بیماری گاهی با آنفلوآنزار (تب، لرز و سردرد شدید) و مننژیت اشتباه گرفته می شود.

این بیماری از طریق ادرار حیوانات آلوده مانند سگ و موش آلوده نیز در اثر تماس به انسان منتقل می شود.

این بیماری دو مرحله ای است:

مرحله اول، بیماری در خون نهفته است و مرحله تب دار بیماری است و مرحله دوم مرحله نقاهت است در مرحله دوم است که کبد و کلیه درگیر این بیماری می شوند.

عوارض این بیماری عبارت است از مننژیت، کاهش شنوایی، نارسایی کلیوی و کبدی و مشکلات قلبی و عروقی.

میزان سالانه عفونت جهانی این بیماری دو صدم درصد در هر یکصد هزار نفر در آب و هوای معتدل و ۱۰ تا صد درصد در هر یکصد هزار نفر در آب و هوای گرمسیری است.

نشانه های بالینی بیماریلپتوسپیروز در انسان گسترده است و ممکن است شامل تب­ بالا، لرز، سردرد، درد ماهیچه ­ای، استفراغ، یرقان، قرمزشدن چشم­ها، درد شکم، اسهال و دانه ­های پوستی باشد.

لازم به ذکر است حدود ۱۵ تا ۴۰ ٪ موارد از ابتلا به تب شالیزار می تواند بدون علامت باشد.

البته معمولا ۹۰٪ موارد با علامت خفیف بروز می کند که بدون مشاهده زردی (ایکتر) می باشد و شامل سر درد -تب -لرز -درد عضلات، استخوان و بروز درد چشم همراه با قرمزی آن و ملتحمه(از روز سوم و مشخصه بیماری است) می باشد. همچنین می توانداسهال(۴ تا ۷ روز) و استفراغ و بروز قرمزی (راش )هایی در سطح پوست بروز کند.

و در مواردی هم بزرگی کبد، طحال،لنفادنوپاتی،فارنژیت، گلو درد،مشکلات قلبی عروقی،راش های ماکولو پاپولر در تنه و جلوی ساق پا.

مرحله دوم: مشخصه آن وجود باکتری در ادرار و ظهور آنتی بادی IGM در سرم خون است و از علایم آن: تب، لرز و علایم التهاب پرده های مغز (مننژیت)، سندرم گیلن باره، اختلال بینایی،فلج اعصاب مرکزی، آنسفالت، ضعف،سفتی عضلات است و البته باز بدون ایکتر. موارد بدون ایکتر کشنده نیست.

درمان لپتوسپیروز

درمان آنتی بیوتیکی بیشترین ارزش را موقعی که بین ۴ روز اول بیماری لپتوسپیروز شروع شود را دارد ولی متاسفانه تشخیص لپتوسپیروز ندرتاً بسرعت انجام می گیرد.

درمانهای آنتی بیوتیکی بشرح زیر است:

الف ) در موارد خفیف

• داکسی سایکلین ۱۰۰ میلی گرم خوراکی دو بار در روز بمدت ۷ روز
• آمپی سیلین ۷۵۰ ـ ۵۰۰ میلی گرم هر ۶ ساعت بمدت ۷ ـ ۵ روز
• آموکسی سیلین ۵۰۰ میلی گرم هر ۶ ساعت بمدت ۷ ـ ۵ روز

ب ) در موارد متوسط تا شدید

• پنی سیلین جی ۱/۵ میلیون واحد هر ۶ ساعت وریدی بمدت ۷ روز
• آمپی سیلین ۱ ـ ۵/۰ گرم هر ۶ ساعت وریدی بمدت ۷ روز
• در موارد حساس به پنی سیلین ، اریترومایسین ۵۰۰ میلی گرم وریدی هر ۶ ساعت بمدت ۷ روز

کنترل مایعات و درمان صحیح آن برای پیشگیری از نارسایی کلیه مهم می باشد اگر نشانه های نارسایی کلیه ظاهر شود ، جایگزینی سریع مایعات در طی ۴۸ تا ۷۲ ساعت بامراقبت دقیق بیماران ممکن است مفید باشد.

پیشگیری از لپتوسپیروز

جلوگیری از ایجاد فاضلاب در محل زندگی دامها و خشک نمودن آنها از مهمترین راههای جلوگیری از بیماری لپتوسپیروز و انتشار آن است.

همچنین باید از چرای دام ها در مراتع باتلاقی که با ادرار دام های بیمار یا جوندگان آلوده شده است جلوگیری شود و از تماس جوندگان با منابع غذائی و انبار های علوفه و آلودگی مواد غذایی با ادرار و مواد دفعی آنها پیشگیری گردد. باید دام های تلف شده و جفت و جنین دام های بیمار به خوبی دفن شده و یا از بین برده شوند تا باعث آلودگی محیط و منابع غذایی و آب نشوند.

رعایت بهداشت فردی و شستن مرتب دستها آسانترین و کم هزینه ترین کار است.