چقدر به خودکشی فکر می کنید؟

خودکشی عملی عمدی است که باعث مرگ فرد شود. خودکشی اغلب به علت یأس صورت می‌گیرد که علت آن اغلب به اختلال روانی نظیر افسردگی، اختلال دوقطبی، اسکیزوفرنی، شکست عشقی، اعتیاد به الکل، یا سوء مصرف دارو نسبت داده می‌شود.

نبض ما– سالانه حدود ۸۰۰۰۰۰ تا یک میلیون نفر بر اثر خودکشی می‌میرند، و این امر دهمین علت اصلی مرگ در سراسر جهان است. میزان این کار در مردان بالاتر از زنان بوده و احتمال خودکشی مردان سه تا چهار برابر بیشتر از زنان است. تخمین زده می‌شود که هر سال ۱۰ تا ۲۰ میلیون اقدام به خودکشی غیرکشنده رخ می‌دهد. اقدام به این کار در جوانان و زنان شایع‌تر است.

علل خودکشی

اختلالات روانی از جمله اعتیاد به مواد مخدر و مشروبات الکلی، بیماری افسردگی، بیماری اسکیزوفرنیا ( نوعی بیماری وخیم روانی که فرد دچار توهم و هذیان می گردد)، حملات اضطرابی  شدید توأم با ترس و وحشت، ترس های مرضی، حالات خشم، و عصبانیت  های ناگهانی.

آمار نشان می دهد که 95% از افرادی که خودکشی می کنند دچار اختلال روانی هستند، از جمله 80%  بیماران افسرده، 10%  بیماران  اسکیزوفرنی، 5%  افرادی که دچار زوال عقل و حالات هذیانی هستند خودکشی می کنند.

عدم هماهنگی بین انگیزه های فرد و عدم توانایی در برآورده نمودن و یا برآورده شدن انگیزه ها و عدم سازگاری بین این دو حالت، می تواند عاملی باشد که فرد اقدام به خودکشی نماید.

از دیگر عوامل خودکشی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• فرار از ناملایمات و شکست ها.
• فرار از فشارهای روانی که احساس می شود  یا به نظر می رسد که پایان ناپذیر است.
• فرار از احساس گناه شدید.
• فرار از مجازات شدن.
• میل به خودآزاری شدید. ( به این دلیل با تیغ، چاقو و یا امثال این ها به خود آسیب می رسانند.)
• آرزوی مرگ و مردن.
• احساس ناامیدی، بیچارگی و درماندگی.
• سعی در نشان دادن درد درونی خود. ( خودکشی می تواند نوعی رفتار باشد که می خواهد از این طریق به دیگران بفهماند که تنهاست.)
• ترس از تغییر موقعیت هایی که ممکن است و یا احتمال دارد اتفاق بیفتد و فرد چنین احساس می کند که این تغییر برای وی غیر قابل تحمل است.
• به وسیله خودکشی کردن، می خواهد دیگران را تنبیه نماید ( فرزندانی که خودکشی می کنند، با خودکشی کردن می خواهند پدر یا مادر، یا هر دو را تنبیه نمایند. )
• به وسیله خودکشی می خواهد خشم و عصبانیت  خود را نشان دهد.
• فردی که خودکشی  می کند هیچ گونه انگیزه  یا نیازی برای زیستن و زندگی کردن ندارد.

درمان خودکشی

در سال ۲۰۰۱ بخش بهداشت و خدمات انسانی دولت آمریکا راهبردی به جهت پیشگیری از خودکشی منتشر نمود که نحوه برخورد با خودکشی و مبارزه با عوامل خطرآفرین آن در آمریکا را شامل می‌شود.

• از راهکارهای ویژه ای که برای پیشگیری از خودکشی می توان از آن ها استفاده نمود، می توان موارد زیر را نام برد:
• گزینش و آموزش گروه‌های داوطلب برای یاری‌رسانی و ارجاع محرمانه افراد به مراکز بهداشت روانی.
• افزایش کارایی روانی از راه خوش‌بینی و ایجاد ارتباط بین فردی.
• آگاهی‌دهی در رابطه با خودکشی از راه آموزش عوامل خطرآفرین، پسترهای تبلیغاتی و دسرسی به کمک.
• افزایش کارایی و دانش کارمندان خدمات به‌زیستی و به‌داشتی از جمله مشاوره رایگان خودکشی.
• کاهش خشونت خانگی و مصرف نادرست مواد از جمله راه‌کارهای بلند مدت کاهش مسائل مربوط به بهداشت روانی هستند.
• کاهش دسترسی آسان به ابزار خودکشی (به طور مثال اسلحه یا مواد سمی).
• کاهش دوز مصرف داروهایی همچون آسپرین که بدون نسخه قابل خرید هستند.
• مداخله رفتاری در تصحیح رفتار گروه‌های پرخطر.
• تحقیق و پژوهش.

خودکشی با قرص

دکتر غلامعلی جعفری در این باره می گوید: اقدام به خودکشی یک اقدام لحظه ای است و عموماً افرادی که قصد خودکشی دارند در اقدام خود جدی نبوده و برای این کار برنامه ریزی خاصی ندارند. بیشتر داروهایی که در دسترس افراد جامعه قرار دارد، قرص های مسکن و داروهای خواب آور و آرام بخش است و بیشتر مسمومیت های خودکشی نیز با این داروها صورت می گیرد.

گاهی اوقات داروهای افراد بیمار از جمله بیماران قلبی نیز مورد استفاده افراد برای مسمومیت های عمدی قرار می گیرد. اما درصد کمی از مسمومیت ها با این داروها صورت می گیرد و می توان گفت که سه چهارم موارد خودکشی با دارو را داروهای مسکن و داروهای خواب آور ساده تشکیل می دهند.

خوشبختانه در بسیاری از موارد خودکشی، تعداد داروهایی که خورده می شود زیاد نیست. این افراد طوری رفتار می کنند که اطرافیان متوجه اقدام آنها شوند تا با تظاهر به خودکشی، آنها را به بیمارستان ببرند.

یکی دیگر از این دسته قرص ها که برای خودکشی مورد استفاده قرار می گیرد، قرص برنج است. این قرص ظرف سه تا چهار ساعت سیستم تنفسی و قلب را دچار مشکل می‌کند و فرد در اثر مرگی دردناک و زجرآور خواهد مرد. بر اساس آمارهای گزارش شده از پزشک قانونی تهران در سال ۱۳۹۲، ۶۶۱ نفر بر اثر مسمومیت با قرص برنج جان خود را از دست داده‌اند.

معمولاً پس از چند دقیقه که از ورود آن به معده گذشت ویژگی‌های سمی شروع به کار می‌کنند. پیامد کشنده اصلی آن معمولاً از کار ایستادن سیستم گردش خون است که بر میوکارد اثر مستقیم می‌گذارد و به غده فوق کلیه آسیب می‌رساند. علائم آن با میزان دوز مصرفی و زمان متفاوت است. ویژگی بارز کلینیکی دیده شده، مقاومت در برابر درمان با دوپامین است. نشانه‌های دیگر عبارتند از سرگیجه، خستگی، فشار قفسه سینه، سردرد، حال به هم‌خوردگی، تهوع، بی‌حسی، اسهال، آتاکسی، لرز، خواب رفتگی، ضعف ماهیچه‌ها، دید دوگانه و یرقان است. اگر نفس کشیدن بیمار به سختی امکان‌پذیر بود ممکن است او به ترتیب دچار ARDS، نارسایی قلب، آریتمی قلب و تشنج شده و سپس به کما برود. نشانه‌های بعدی که نمایان می‌شود در اثر سم بر کبد و کلیه است.

خودکشی در ایران

تحلیل داده های سالنامه آماری مرکز آمار ایران طی سال های 1380 الی 1391 نشان می دهد که 41079 نفر (مرد و زن) در کشور اقدام به خودکشی کرده اند. از این تعداد 27168 نفر (مرد و زن) فوت شده اند و از این تعداد فوت شدگان، تعداد 20416 نفر مرد و 6752 نفر زن بوده اند.

این در حالی است که براساس آمار سازمان پزشکی قانونی کشور در سال های 1380 الی 1391 فوت شدگان ناشی از خودکشی 38691 نفر بوده است.

در مقایسه آمار فوت شدگان در اثر خودکشی که از سوی نیروی انتظامی ارائه شده با آمار اعلام شده از سوی سازمان پزشکی قانونی کشور تفاوت فاحش دارد و اختلاف 11523 نفر را نشان می دهد.

در جمهوری اسلامی ایران با اینکه نرخ خودکشی از بسیاری از کشورها پایین تر است (3 تا 5 نفر در هر یکصد هزار نفر جمعیت) اما جوان بودن الگوی خودکشی و بحرانی بودن نرخ خودکشی در برخی مناطق غربی کشور دو موضوع قابل تامل است.

باید توجه شود آمار جهانی بیانگر این است که نرخ خودکشی افراد بالای 70 سال، سه برابر بیشتر از جوانان 15 تا 24 سال است. اما در ایران بر خلاف دنیا، جوانان 70 درصد نسبت به سالمندان بیشتر خودکشی می کنند. از سوی دیگر نرخ خودکشی استان ایلام حدود 71 نفر در هر یکصد هزار نفر جمعیت است که بیش از شانزده برابر نرخ کشوری است. نرخ خودکشی در استان های لرستان و کرمانشاه هم مطلوب نیست.

مرگ و میر ناشی از خودکشی حدود 10 درصد از مرگ و میر ناشی از حوادث رانندگی در کشور است این بدین معناست که باید به همین میزان هم تدوین سیاست و اقدام عملی برای کنترل و کاهش خودکشی در دستور کار سیاستگزاران قرار گیرد.

نرخ خودکشی در ایران و جهان

طبق اعلام سازمان بهداشت جهانی خودکشی سالانه حدود 800000 نفر است . براساس اعلام همین منبع، نرخ خودکشی 11-12  نفر در هر یکصد هزار نفر جمعیت می باشد. بیشتر مرگ و میرهای ناشی از خودکشی در کشورهای آسیایی رخ می دهد.

نرخ خودکشی در جهان 11 – 12 نفر در هر صد هزار نفر است. در سال 2012 نرخ خودکشی در کشورهای گویان 44.2، کره شمالی 38.5، کره جنوبی 28.9 است که در وضعیت بحرانی قرار دارد. در سال 2010، نرخ خودکشی در کشورهای مشترک المنافع 19 در هر یکصد هزار نفر، در دوازده عضو جدید اتحادیه اروپا 15 نفر در هر یکصد هزار نفر و در بین کشورهای پرتغال، ایتالیا، اسپانیا، ایرلند و یونان شش نفر در هر یکصد هزار نفر بوده است.

شرق خاورمیانه و آسیای مرکزی کمترین نرخ خودکشی را در جهان دارند. همچنین نرخ خودکشی موفق در کشورهای عربی در سال 2006 بین سه تا شش است. این در حالی است که نرخ خودکشی در ایران، 4.5 نفر در هر یکصد هزار نفر می باشد. این آمار نشان می دهند که ایران نه تنها شرایط بحرانی را تجربه نمی کند بلکه نسبت به بسیاری از کشورهای جهان در وضعیت مطلوبی به سر می برد. خودکشی در دینا الگوهای متفاوتی در زمینه سن، جنس و مکان دارد.

طبق گزارش سازمان جهانی بهداشت در سال 2012، 75.5 درصد از خودکشی های جهان در کشورهای با درآمد متوسط و پایین به وقوع می پیوندد؛ 24.5 درصد از این خودکشی ها مربوط به کشورهای با درآمد بالا می باشد. با عنایت به اینکه 81.7 درصد از جمعیت جهان در کشورهای با درآمد متوسط و پایین زندگی می کنند  اقدام به خودکشی در این کشورها حدود سه برابر بیشتر از کشورهای با درآمد بالا است.

برخی کشورهای آسیایی مانند روسیه، هند، ژاپن ترکمنستان، قزاقزستان، نپال، سریلانکا و همچنین برخی کشورهای آفریقایی مانند سودان گینه، سریلانکا و موزامبیک از جمله کشورهایی هستند که نرخ خودکشی بالاتر از 15 نفر در هر صد هزار نفر را به خود اختصاص داده اند.

نرخ خودکشی در استرالیا و برخی کشورهای آمریکایی نظیر برزیل، ایالت متحده، استرالیا، آرژانتین و آلاسکا در بین 10-15 نفر در هر یکصد هزار نفر می باشد. همچنین نرخ خودکشی در برخی کشورهای آسیایی مانند ایران، عراق، مصر، عمان، کویت و ونزوئلا کمتر از 5 نفر در هر صد هزار نفر می باشد.

نبض ما– گردآوری

منابع

ایلنا، سلامت آنلاین، تبیان