چگونه کودک را تشویق کنیم؟
یکی از زیباترین تصاویری که از دوران کودکی در ذهن اغلب ما وجود دارد لحظه‌هایی است که به نوعی تشویق و تائید شده‌ایم؛ وقتی با شوق پایین دفترچه دیکته‌‌‌مان می‌دیدیم: بیست تمام. آفرین، همیشه موفق باشی، زمانی که سر صف جایزه می‌گرفتیم یا هنگامی که با عجله خودمان را به خانه می‌رساندیم تا همه را برای مادر و پدرمان تعریف کنیم و آنها نیز با تائید و تشویق دوباره ما، برق شادی بیشتر را به چشمانمان می‌بخشیدند.
در واقع یکی از راه‌های رشد بیشتر و بهتر ذهن کودکان تشویق است. تصور این که افراد می‌توانند تنها با تنبیه و بدون هیچ تشویقی قدر و ارزش موفقیت‌ها و توانایی‌های خود را بدانند تصوری بیهوده و باطل است.
البته امروز والدین و مربیان به نقش موثر تشویق بیشتر پی برده‌اند، ولی هنوز در بسیاری از خانه‌ها و فضاهای آموزشی، والدین و مربیان بیشتر از روشهای تنبیه‌ای استفاده و فکر می‌کنند تنبیه، فرد را پخته‌تر و محکم‌تر بار می‌آورد.
شما چه فکر می‌کنید؟ آخرین باری که فرزندتان را تشویق کرده‌اید چه زمانی بوده؟ توجه داشته باشید تشویق همیشه به معنای دادن جایزه یا خریدن چیزهای مورد علاقه کودک نیست. گاه یک کلام دلگرم‌کننده، یک نگاه مهرآمیز و یک نوازش ساده می‌تواند تاثیر بسیار مثبتی بر کودک و حتی آینده او بگذارد. بچه‌ها باید تشویق شوند تا احساس خوبی نسبت به خود داشته باشند. حس لیاقت و داشتن کفایت در آنها رشد کند و همچنین ما نیز از میزان توانایی‌هایشان آگاه شویم.
برای فرزندانمان وقت بگذاریم
بچه‌ها بیشترین لذت را زمانی می‌برند که در کنار آنها باشیم، برایشان وقت بگذاریم و در واقع علاوه بر توجه به آنها حس «اطمینان» بدهیم. برخورداری از این حس اطمینان و اعتماد چیزی است که فرد در آینده نیز به آن نیاز دارد. انجام چنین کاری زیاد سخت نیست.
فکر نکنید حتما نیاز به هزینه خاصی دارد. مثلا شما می‌توانید ترتیبی دهید که فرزندانتان گاهی به دور از جمع و در طبیعتی آرام تفریح کنند. این کار را می‌توانید حتی درحیاط خانه هم انجام دهید. البته بهتر است کاری کنید که او بیشتر با طبیعت اطراف خود آشنا شود. مثلا اگر فرصت پرورش گیاه را دارید می‌توانید کاشتن گل و گیاه را به او یاد دهید یا کنار دریا بروید و با او غروب آفتاب را نگاه کنید و… این گونه وقت گذاشتن‌ها برای کودک در واقع به نوعی تشویق و توجه به اوست.
تشویق، ویتامین موردنیاز ذهن کودک
استیو بیدالف، نویسنده کتاب «راز کودکان شاد» نیز در این باره معتقد است: همان‌گونه که بدن کودکان برای رشد بهتر نیاز به ویتامین‌های مختلف دارد، ذهن آنها نیز به ویتامین‌هایی نیاز دارد که به نوعی باعث رشد و پرورش بیشتر آنها شود. در واقع بهترین ویتامین برای ذهن کودک «توجه» است. این توجه می‌تواند به روشهای مختلف صورت گیرد. مثلا کودک به ویتامین‌هایی مانند شعر، موسیقی، بازی و سرخوشی، بودن در طبیعت و لذت بردن از لحظات زندگی نیاز دارد و همه اینها زمانی حاصل می‌شود که بتوانیم برای او وقت بگذاریم و به اوتوجه لازم را نشان دهیم. حالا این توجه وقتی مثبت باشد شکل «تشویق» به خود می‌گیرد و هنگامی هم که منفی باشد به صورت «تنبیه» خواهد بود.
قوانین تشویق
نخستین قانون تشویق آن است که باید واقعی و حقیقی باشد، نه از روی انجام وظیفه، ظاهری و دروغین. اگر بچه‌ها فکر کنند که با دیدن نمره خوب آنها یا کار مهم و درستی که انجام می‌دهند از سر بی‌حوصلگی و بدون هیچ‌گونه احساس واقعی فقط می‌گوییم «آفرین! عزیزم توکارت را خوب انجام دادی» متوجه می‌شوند و همین موضوع باعث ناامیدی و ناراحتی آنها می‌شود. کودکان در این مواقع فکر می‌کنند که ما واقعا از موفقیت‌هایشان خوشحال نشده‌ایم و به آنها توجه نداریم. فراموش نکنیم این کارها به جای این که اعتماد به نفس را در آنها تقویت کند، آن را از بین خواهد برد. در واقع ما باید به کودکان یاد دهیم که همیشه احساس واقعی خود را بیان کنند.
تشویق واقعی
برای این که بخواهیم به فرزندانمان نشان دهیم واقعا به موفقیت آنها اهمیت می‌دهیم، برایشان وقت می‌گذاریم و به آنها توجه داریم باید بتوانیم حس واقعی‌مان را به آنها بیان کنیم. برای این کار بهتر است به طور صمیمانه‌ای قبل از هر عبارتی «من» قرار دهیم. به این صورت به آنها نشان می‌دهیم ما در حال بیان نظر و احساس واقعی خود نسبت به آنها هستیم؛ «به نظر من، نقاشی‌ات خیلی قشنگ شده و خیلی هم خوب رنگش کردی»، «به نظر من، تو تمام تلاشت رو کردی. من بهت افتخار می‌کنم و واقعا حقت بوده که نمره به این خوبی گرفتی» و… .
البته تشویق رفتارهای مناسب کودکان باید به صورت متناوب و گاهی هم غیرمنتظره باشد. فراموش نکنیم حتی هر رفتار خوبی اگر بیش از حد باشد تاثیر عکس خواهد داشت. مثلا تشویق بیش از حد و نامناسب کودکان باعث می‌شود آنها گاهی احساس غرور و خود برتر بینی داشته باشند. بنابراین توجه به نوع رفتار و چگونگی انجام آن در تربیت کودکان بسیار مهم است.
منبع:جام جم
