علائم و درمان بیماری حصبه

با وجود پیشرفت هر روزه جهان حصبه هنوز جز شایع ترین بیماری هاست. بیماری حصبه اگر زود تشخیص داده شود با مصرف آنتی بیوتیک درمان می شود اما در صورت عدم درمان، حصبه می تواند کشنده باشد.

در چهارم دسامبر ۱۸۹۹م، برای اولین بار واکسن حصبه به منظور پیشگیری از این بیماری در انسان، مورد استفاده قرار گرفت. طبق آمار در سال ۲۰۱۰ در جهان، ۲۶٫۹ میلیون مورد بیماری حصبه و حدود ۲۰۰،۰۰۰ مرگ و میر بر اثر حصبه گزارش شده است. هر ساله در ایالات متحده آمریکا حدود ۶۰۰۰ نفر به حصبه مبتلا می شوند. حدود ۷۵ درصد از این موارد با سفر به خارج از کشور رخ می دهد.

بیماری حصبه چیست؟

به گزارش نبض ما، طبق تحقیقات Tim Newman کارشناس علوم اعصاب، حصبه عفونت ناشی از باکتری سالمونلا تیفی موریوم است که از یک انسان به انسان دیگر منتقل می شود. این باکتری در روده ها و جریان خون انسان وجود دارد. این باکتری بر اثر تماس مستقیم با مدفوع فرد آلوده منتقل می شود.

بیماری حصبه در بین حیوان ها وجود ندارد و فقط بین انسان ها شایع است. به گزارش نبض ما در صورت عدم درمان حصبه، از هر ۴ مورد ابتلا به بیماری حصبه ۱ مورد به مرگ می انجامد. اما اگر بیماری حصبه درمان شود فقط ۴ مورد از ۱۰۰ مورد به مرگ منجر می شود.

باکتری سالمونلاتیفی از طریق دهان وارد می شود و  ۳-۱ هفته در روده باقی می ماند. پس از این مدت، راه خود را از طریق دیواره روده پیدا می کند و به جریان خون می رسد. پس از رسیدن به جریان خون سیستم ایمنی سلول های میزبان شروع به مبارزه با این باکتری می کنند اما این باکتری در سلول های میزبان بدن نیز قادر به رشد است. بیماری حصبه با شناسایی باکتری سالمونلاتیفی در خون، ادرار، مدفوع، و یا نمونه مغز استخوان قابل تشخیص است.

علائم حصبه

علائم بیماری حصبه معمولا پس از ۶ تا ۳۰ روز پس از ورود باکتری به بدن خود را نشان می دهد. دو علائم شایع حصبه جوش و تب شدید است. بروز تب در بیماران مبتلا به حصبه معمولا بسیار شدید است و به مرور زمان هم بیشتر می شود و حتی به ۴۰ درجه سانتی گراد هم می رسد.

وجود جوش های قرمز رنگ در ناحیه شکم و گردن نیز از علائم بیماری حصبه است که البته در همه ی بیماران بروز نمی کند. دیگر علائم می تواند شامل ضعف، درد شکم، یبوست و سردرد؛ علائم دیگری مانند گیجی، اسهال و استفراغ به ندرت رخ می دهد (اما به طور معمول شدید نیست).

به گزارش نبض ما در موارد جدی، در صورت عدم درمان، روده می تواند سوراخ شود؛ این مورد می تواند به پریتونیت (عفونت بافتی در داخل شکم) هم منجر شود.

بیماری شبه حصبه دارای علائم مشابه به حصبه است، اما توسط باکتری سالمونلا ایجاد می شود. شرایط هر دو تقریبا یکسان است.

پیشگیری از حصبه

حال سوال این است که چگونه از بروز بیماری حصبه جلوگیری کنیم؟

در کشورهایی که دسترسی  به آب و امکانات شستشو کمتر است، معمولا تعداد بیشتری از موارد حصبه وجود دارد. در صورت سفر به آفریقا، آمریکا جنوبی،و برخی کشورهای آسیایی (هند به طور خاص) باید خیلی از خود مراقبت کنید چون احتمال ابتلا به حصبه  وجود دارد. همانطور که گفته شد بیماری حصبه از طریق تماس با مدفوع انسان ها انتقال می یابد. این اتفاق می تواند بر اثر تماس با یک منبع آب آلوده یا مواد غذایی آلوده نیز رخ دهد.

با رعایت نکات زیر در سفر احتمال ابتلا به بیماری حصبه را به حداقل برسانید:

• نوشیدن آب معدنی (ترجیحا گازدار)
• اگر آب معدنی در دسترس نیست، آب را قبل از مصرف حداقل یک دقیقه بجوشانید.
• از اشخاصی که نمی شناسید، غذا نگیرید و از خوردن غذاهای دست خورده اجتناب کنید.
• از رستوران های معتبر غذا بگیرید و فقط غذاهای داغ بخورید.
• از انداختن یخ در نوشیدنی خود اجتناب کنید.
• میوه و سبزیجات خام استفاده نکنید و در صورت استفاده هم پوست میوه را خودتان بکنید.( پوست میوه را نخورید.)

واکسن حصبه

اگر به کشوری رفته اید که بیماری حصبه در آنجا شایع است، تزریق واکسن حصبه قبل از سفر توصیه می شود. برای پیشگیری از حصبه می توان هم از واکسن حصبه و هم از داروهای خوراکی استفاده کرد.

• داروهای خوراکی که شامل چهار قرص است که قبل از سفر باید خورده شود.
• واکسن حصبه که باید دو هفته قبل از سفر تزریق شود.

توجه: به گزارش نبض ما، واکسن دارو تضمین ۱۰۰ درصد پیشگیری از بیماری حصبه نیست. لذا در هنگام خوردن غذا و نوشیدن مراقبت های گفته شده انجام شود. این واکسن نباید برای افرادی که بیماری خاص دارند تزریق شود. همچنین برای کودکان زیر ۶ سال هم توصیه نمی شود. بیماران مبتلا به HIV نیز نباید از داروی خوراکی حصبه مصرف کنند.

عوارض جانبی واکسن حصبه به شرح زیر است:

• تب (۱ نفر از ۱۰۰ نفر)
• سردرد (۱ مورد از ۳۰ مورد)
• قرمزی و تورم در محل تزریق (۱ در ۱۵ مورد)

عوارض جانبی دارو های خوراکی به شرح زیر است:

• تب یا سردرد (۱ مورد از ۲۰ مورد)
• درد معده، تهوع، استفراغ، جوش (در موارد نادر)

حتی وقتی دیگر علائمی از بیماری حصبه در بدن وجود نداشته باشد، ممکن است هنوز باکتری در بدن وجود داشته باشد. با وجود درمان های موجود هنوز نیاز بیشتری به کشف راه های بهتر برای پیشگیری از شیوع حصبه وجود دارد زیرا دارو های خوراکی فقط ۷۳ درصد مواقع از بیماری حصبه پیشگیری می کنند و عوارض جانبی نیز دارند. از طرفی چون بیماری حصبه در کشور های فقیر و با امکانات کم رخ می دهد قادر به تزریق واکسن حصبه نیستند و باید راه های بهتری برای پیشگیری و درمان حصبه ارائه شود.

کودکان در مناطق محروم باید حتما در برابر بیماری حصبه ایمن شوند، اما به دلیل پر هزینه بودن دولت ها حاضر به اتخاذ چنین سیاستی نیستند.

درمان حصبه

تنها درمان موثر برای بیماری حصبه ، آنتی بیوتیک است. شایع ترین راه استفاده از سیپروفلوکساسین برای بزرگسالان (غیر باردار) و سفتریاکسون است. آنتی بیوتیک ها حتما باید با آب فراوان خورده شود. در مراحل پیشرفته به علت پاره شدن روده، ممکن است به عمل جراحی نیاز باشد.

مقاومت به آنتی بیوتیک

در سال های اخیر در برخی موارد بیماران در برابر آنتی بیوتیک ها مقاوت نشان می دهند. این مقاومت ها می تواند در برابر  تری متوپریم سولفامتوکسازول و آمپی سیلین  رخ دهد. سیپروفلوکساسین، یکی از داروهای مهم برای حصبه، نیز دچار سرنوشت مشابه شده است. برخی مطالعات نرخ مقاومت باکتری حصبه به این دارو را حدود ۳۵ درصد اعلام کرده اند.

ناقل بیماری حصبه

برخی افراد بدون اینکه بدانند ناقل بیماری حصبه هستند. ۱ نفر از هر ۶ نفر ظرفیت انتقال بیماری حصبه را در خود دارد که حامل خاموش نامیده می شود.

مریم مالون که با نام”حصبه مری” (۱۸۶۹-۱۹۳۸) شناخته شده است، برای اولین بار حامل حصبه بدون علامت در ایالات متحده شناخته شده است. شغل مری آشپزی بود. احتما می رود مریحداقل ۵۱ نفر که ۳ نفر آن ها مرده اند، آلوده کرده است. او یک مهاجر آیلندی است که در خانه های مردم آشپزی می کرد و باکتری را از خانه ای به خانه ی دیگر می برد.

نبض ما– ترجمه: حانیه ایران خواه

این مطلب توسط  دکتر مجید نجفی پزشک تیم مشاوره پزشکی نبض ما بازبینی و تایید شده  است.