راه های پیشگیری از ایجاد لخته خون

ترومبوز سیاهرگی به معنای وجود ترومبوز (لخته خونی) در داخل سیاهرگ است. ترومبوز رگ های خونی باعث اختلال در جریان خون بدن می گردد، که شدت آن به اندازه ترومبوز، محل درگیری و نوع رگ بستگی دارد.

گردآوری- نبض ما

ترومبوز سیاهرگی اندام ها ممکن است در سیاهرگ های سطحی یا عمقی رخ دهد که بر این اساس دو نوع ترومبوز سیاهرگی وجود دارد:

ترومبوز سیاهرگی سطحی

ترومبوز سیاهرگی سطحی در اندام تحتانی ممکن است در سیاهرگ صافنوس بزرگ، صافنوس کوچک و یا شاخه های آنها روی دهد. این حالت نسبت به ترومبوز سیاهرگی عمقی، خطر کمتری داشته و بهتر قابل درمان است. درصورت وجود ترومبوز در ورید صافنوس بزرگ در ناحیه رانی و به خصوص در نواحی نزدیک به پیوستن این ورید به سیاهرگ فمورال، باید بیشتر مورد توجه و درمان سریعتر قرار گیرد تا از نفوذ ترومبوز به داخل دستگاه سیاهرگی عمقی و احتمال آمبولی ریوی جلوگیری گردد.

ترومبوز سیاهرگی عمقی

ترومبوز سیاهرگی عمقی زمانی رخ می دهد که خون در سطح لایه های داخلی وریدهای (سیاهرگ ها) عمقی لخته می شود که معمولا این حالت در پاها اتفاق می افتد. این لخته ها خطرناک هستند به این دلیل که ممکن است شکسته شوند، وارد جریان خون شده و شریان های (سرخرگ ها) بزرگ و مهم به ویژه شریان های ریه را مسدود کنند و منجر به صدمه دائمی یا مرگ شوند. این اختلال در اغلب موارد در خانم ها و در سنین بالای 40سال رخ می دهد.

عوامل خطر در بروز ترومبوز سیاهرگی

در سال 1846، سه عامل زمینه ای ترومبوز سیاهرگی توسط Virchow مطرح گردید که شامل موارد زیر است:

• آسیب عروقی (آسیب دیواره عروق)
• رکود یا استاز وریدی
• افزایش انعقادپذیری

همچنین موارد زیر باعث افزایش ریسک ابتلا به ترومبوز می شود:

• جراحی ارتوپدی به خصوص در ناحیه لگن و زانو، جراحی شکمی و سینه ای.
• به دنبال شکستگی ها (مثلاً شکستگی لگن، ران و درشت نی)
• سابقه ابتلا به ترومبوز سیاهرگی
• عامل افزایش سن (فرایند پیری) و چاقی
• در ابتلا به برخی از سرطان ها (مانند تومور پستان، معده، لوزالمعده (پانکراس)، ریه و مجاری ادراری).
• فلج اندام ها به دنبال سکته مغزی و آسیب طناب نخاعی
• استراحت طولانی و بی حرکتی در بیماران قلبی (مثلاً در موارد نارسایی احتقانی قلب و انفارکتوس میوکارد حاد).
•  ونولیت (Venulitis)
•  کمبود آنتی ترومبین ΙΙΙ، پروتئین C و S
• استفاده از کاتترهاشیوه زندگی کم تحرک
• حاملگی
• مصرف قرص ضد بارداری های خوراکی

علائم ترومبوز

1- علائم ترومبوز مغزی: بیمار در ناحیه سر، درد را احساس می کند که در طول چند روز، این درد تشدید می شود و گاهی می تواند کاملا ناگهانی به سردرد شدید دچار شود. گاهی در علائم بیماران سکته مغزی نیز مشاهده می شود. ناتوانی در حرکت یک یا چند دست و پا، ضعف در یک سمت از صورت یا سختی در صحبت را تجربه خواهند کرد و البته همانند حالت رایج تر سکته، لزوما به یک نیمه از بدن تاثیر نمی گذارد.

تشنج در 40 درصد بیماران رایج است، البته این مشکل بیشتر در دوره پیش و پس از زایمان زنان رایج است، در این نوع عموما تشنج تنها در یک طرف از بدن رخ می دهد، اما می تواند گاهی منجر به تشنج عمومی یا غش شود.

این بیماری، موجب فشار داخل جمجمه می شود و سبب تورم در دیسک های نوری شده و کوری موقت را به دنبال خواهد داشت. در صورت افزایش شدت فشار داخل جمجمه، می تواند باعث کاهش سطح هوشیاری، افزایش فشار خون، افت ضربان قلب و تجربه حالت های غیر طبیعی در بیمار شود.

2- علائم ترومبوز ورید کلیوی : این نوع ترومبوز خونی، می تواند منجر به مشاهده خون در ادرار یا کاهش سطح ادرار شود.

3- علائم ترومبوز ورید عمقی یا DVT: درد، تورم و قرمزی در پا و اتساع وریدهای سطحی.

4- علائم ترومبوز روده: دل درد، تهوع، استفراغ و شوک.

5- علائم ترومبوز اندام ها: درد در اندام فوقانی یا ساق پا بعد از ورزش، ضعف، کرختی، سوزن سوزن شدن و احساس سوزش، ضعف یا فقدان نبض بعد از محل انسداد جریان خون. البته این علائم با استراحت فروکش می کنند.

تشخیص ترومبوز

پزشک در مورد علایم و نشانه ها و همچنین سابقه بیماری ها و داروهایی که مصرف می کنید از شما سوالاتی می پرسد ، شما را معاینه می کند و دور ساق هر دو پا را با هم مقایسه می کند؛ علاوه بر این یک سری آزمایشات و بررسی ها برای تائید تشخیص انجام می شود مثل سونوگرافی، ونوگرافی (بررسی وریدهای مشکوک) و سی تی اسکن ( وضعیت خونرسانی به ریه را بررسی می کند).

درمان ترموبوز

هدف از درمان، جلوگیری از بزرگتر شدن لخته، پیشگیری از عوارض لخته مثل حرکت به سمت شریان های ریوی و بروز انسداد در آن ها، حل کردن لخته و جلوگیری از ایجاد لخته جدید می باشد. اقدامات زیر به منظور دستیابی به اهداف درمان انجام می شود:

تجویز داروهای ضد انعقاد (رقیق کننده های خون) مانند هپارین، کلگزان و وارفارین. تجویز این داروها باید با احتیاط و تحت نظارت تیم درمان صورت گیرد. در مدتی که داروهای ضد انعقاد تجویز می شود به منظور بررسی اثر دارو، آزمایشات خون (PTT، INR و پلاکت) به صورت منظم انجام می شود. در مواردی که کلگزان تجویز می شود نیازی به بررسی دوره ای آزمایشات وجود ندارد.

توصیه هایی جهت پیشگیری

• برای مدت زمان طولانی از نشستن خودداری کنید.
• هنگامی که در حال مسافرت هستید گاهگاهی پاهایتان را حرکت دهید.
• در صورت امکان، روزانه پیاده روی های کوتاه مدت داشته باشید.
• در هنگام خواب، پاها را بالاتر از سطح بدن قرار دهید تا بازگشت خون وریدی تسهیل شود.
• ورزش های پا برای جلوگیری از تجمع خون در پا کمک کننده است.