درد شکمی که علت آن مشخص نیست!

سندرم روده تحریک پذیر یا IBS نوعی اختلال در عملکرد روده است که با درد مزمن در ناحیه شکم، احساس ناراحتی، نفخ و تغییرات در عادات روده ای، بدون هرگونه علت ارگانیک دیگری، مشخص می شود.

گردآوری – نبض ما

سندرم روده تحریک پذیر حالتی است که در آن حرکات غیر ارادی روده ها کم یا زیاد شده و نظم طبیعی خود را از دست می دهد. این حالت با استرس روحی شدیدتر می شود و سبب بروز دلدرد و علائم گوارشی دیگر می شود. نامهای دیگر سندرم روده تحریک پذیر عبارتند از کولیت عصبی، کولیت فانکشنال، کولیت موکوسی و IBS. حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد مردم جامعه دچار این سندرم می باشند.

علایم سندرم روده تحریک پذیر

نشانه ها و علایم سندرم روده تحریک پذیر، بین افراد مختلف متفاوت بوده و بعضی اوقتا علایم آن با سایر بیماری ها اشتباه گرفته می شود. معمول ترین این علایم شامل:

• درد در ناحیه پایین شکم
• نفخ و باد شکم
• اسهال یا یبوست و یا هر دو آنها
• وجود بلغم و مخاط در مدفوع
• احساس نیاز سریع به مدفوع صبح ها و یا بعد از غذا
• تسکین درد بعد از اجابت مزاج
• احساس اینکه همه مدفوع خالی نشده است

بالای 60 درصد افراد مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر، دچار مشکلات روانی و ذهنی همچون افسردگی، اضطراب هم می شوند. بعضی از افراد مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر میزان کمی سروتونین در بدن خود دارند.

سندرم روده تحریک پذیر بر جذب مواد مغذی توسط بدن تاثیر می گذارد، به همین دلیل ممکن است افراد مبتلا به این بیماری همه مواد مغذی لازم بدنشان را دریافت ننمایند.

برای بیشتر افراد سندرم روده تحریک پذیر بیماری مزمن بوده ولی گاهی اوقات علایم آن شدیدتر و یا ضعیف تر می شود. از آنجاییکه علایم این سندرم با سایر بیماری های خطرناک مشترک است، مراجعه به پزشک برای مشخص کردن نوع بیماری ضروری است.

علت سندرم روده تحریک پذیر

در سندرم روده تحریک پذیر ماهیچه های صاف روده ها گاهی بطور غیر طبیعی انقباضهای طولانی و شدیدتر از معمول پیدا می کنند. گاهی این انقباضات نابهنگام می باشند. علت اختلال انقباض ماهیچه ها مشخص نیست. با استرس روحی این اختلال شدیدتر می شود. هیچگونه ژن در این رابطه کشف نشده است با این حال بیش از ده درصد مردم جامعه گرفتار این سندرم می باشند. چند فرضیه در این مورد وجود دارد که بیان می دارد که عفونت های حاد دستگاه گوارش خطر گسترش و توسعه آی بی اس را افزایش می دهد. همچنین عوامل دیگری که احتمال ابتلا به انواع این سندرم به غیر از نوع بعد از عفونت را زیاد می کنند، جوانی، تب طولانی مدت، اضطراب و افسردگی می باشند.

تشخیص سندرم روده تحریک پذیر

بیشترین قسمت تشخیص با شرح حال و معاینه بیمار صورت می گیرد. آزمایشهای مختلف خون و مدفوع در این سندرم نرمال هستند. آزمایش خاصی وجود ندارد که وجود این سندرم را ثابت کند.

بیشتر افراد نیاز به اندوسکوپی ندارند ولی در افراد بالاتر از ۴۰ سال باید سرطان روده بزرگ رد شود لذا انجام کولونوسکوپی یا عکس روده بزرگ ضروری است. در افراد کمتر از ۴۰ سال، کولونوسکوپی و عکس برداری از روده ها جهت تایید یا رد بیماریهای دیگر مثلا کولیت اولسراتیو یا کرون انجام می گیرد. چون بیماری کمبود لاکتاز هم علائمی مانند علائم این بیماری ایجاد می کند لذا به همه بیماران توصیه می شود ۳ هفته از مصرف شیر و غذاهای محتوی لاکتوز خودداری کنند و سپس این مواد غذایی را بخورند تا چنانچه کمبود لاکتوز وجود داشته باشد تشخیص داده شود.

درمان سندرم روده تحریک پذیر

مهم ترین مساله در درمان بیمار آن است که بیمار اطمینان حاصل کند که بیماری وی خطرناک نیست، علامتی به نفع بدخیمی وجود ندارد و سیر بیماری، پیشرونده نیست، ارتباط صحیح پزشک با بیمار، مهم ترین نکته در درمان مناسب بیمار است.

به طور کلی IBS درمان ندارد اما می توانید کارهایی انجام دهید که نشانه ها را برطرف کنید. درمان می تواند شامل موارد زیر باشد:

تغییر رژیم غذایی

از مصرف غذاهایی که علامت های وی را تشدید می کند خودداری کند، قهوه، کلم، نخود، لوبیا و بادمجان بعضی از این غذاها هستند.در بعضی از بیماران، شیر و لبنیات باعث تشدید علائم بیماری می شوند. بیمار باید شیر بدون لاکتوز مصرف کند.

در بیمارانی که یبوست شکایت غالب است، مصرف غذاهای پرفیبر با داروهای افزاینده حجم مدفوع مثل سبوس یا پسیلیوم می تواند مفید باشد اما در بعضی بیماران این داروها باعث افزایش نفخ و اتساع شکم می شوند.

بهتر است که غذاها را در وعده های غذایی کوچک تر و تعداد وعده های بیشتر میل نمایید. همچنین میزان مصرف مایعات را افزایش دهید، بهترین منبع مایعات آب می باشد.

در صورتیکه بدن شما با لاکتوز مشکل دارد بجای شیر از ماست استفاده کنید. میزان فرآورده های شیری را کاهش داده و به همراه سایر غذاها مصرف نمایید. بعضی اوقات نیاز به قطع مصرف لبنیات می باشد که  باید با پزشک متخصص مشورت شود.

دارو

استفاده از داروهای آنتی کلی نرژیک (Anticholinergic) برای کاهش درد و آرام کردن ماهیچه های روده. بهترین اثر آنها زمانی ظاهر می شود که قبل از درد قابل پیش بینی ( مثلاً دردی که به دنبال غذاخوردن ایجاد می شود ) مصرف شوند. دی سیکلومین و هیوسین از این دسته هستند.

استفاده از داروهای ضد گاز (Antiflatulents) برای کاهش گاز روده ها.

استفاده از داروهای ضد اسهال، برای کاهش و توقف اسهال مثل دیفنوکسیلات یا لوپرامید.

استفاده از مکمل های حاوی فیبر، برای کمک به درمان یبوست و اسهال.

استفاده از داروهای ضدافسردگی، برای کاهش درد و یا درمان افسردگی ناشی از سندرم روده تحریک پذیر.

رهایی از استرس

سندرم روده تحریک پذیر درمان جراحی ندارد. بیمار مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر بایستی سعی کند روحیه ای شاداب داشته باشد و از اینکه علائم روده ای او مدتهای طولانی تداوم داشته اند دچار یاس نشود زیرا نا امیدی و اضطراب موجب تشدید علائم و ایجاد سیکل معیوب می نماید.

بهتر است که مرتبا ورزش نمایید، ورزش به بهبود افسردگی و استرس و درمان IBS کمک می کند.

درمان با طب جایگزین

از طب سوزنی استفاده نمایید، در بعضی از افراد مبتلا طب سوزنی در بهبود عملکرد روده ها و کاهش درد بیماری موثر بوده است.

پروبیوتیک یکی از باکتری های خوب است که در روده زندگی کرده و یافت می شود و در بعضی از خوراکی ها همچون ماست و محصولات لبنی یافت می شود. افزایش میزان محصولات پروبیوتیک در رژیم غذایی هم ممکن است به کاهش شدت بیماری سندرم روده تحریک پذیر کمک نماید.