علائم و درمان نوتروپنی چیست ؟

در بین طیف های مختلف گلبول سفید نوتروفیلها جهت مبارزه با میکروبهای بیماریزا نقش مهمتری بر عهده دارند. به عبارت دیگر نوتروپنی به تعداد نوتروفیل کمتر از ۲۰۰۰ در میلیمتر مکعب اطلاق می شود که در نتیجه کاهش تولید نوتروفیل یا افزایش تخریب این سلول ها حادث می شود.

نبض ما– نوتروفیلها تحت علامت اختصاری Neut یا Neutrophil در آزمایش خون مشخص می شوند. گاهی هم در برخی آزمایشگاهها تحت عنوان Poly نامیده می شوند. گلبولهای سفید انواع مختلفی دارند: نوتروفیلها , لنفوسیت ها , مونوسیت ها , ائوزینوفیل ها و بازوفیلها.

معمولاً در آزمایشات خون تعداد نوتروفیلها به درصد مشخص می شود. در حالت طبیعی ۵۰ تا ۷۰ درصد از گلبولهای سفید نوتروفیل هستند. در بیماران سرطانی این درصد کاهش پیدا می کند. نوتروپنی یعنی کاهش تعداد نوتروفیلهای خون.

ممکن است یک بیمار تعداد کل گلبولهای سفیدش یعنی WBC طبیعی باشد اما تعداد نوتروفیلهایش کم باشد. این حالت یعنی اینکه با وجود طبیعی بودن تعداد گلبولهای سفید، به دلیل کم بودن نوتروفیلها بدن قادر به مبارزه با میکروبها نیست و مورد تهاجم آنها قرار گرفته یا احتمال حمله بسیار زیاد است.

تعداد نوتروفیلها معیار مناسبی جهت پیش بینی احتمال بروز عفونت در بیمار محسوب می شود.

• نوتروفیل زیر ۱۰۰۰: اگر تعداد نوتروفیل مطلق بیماری زیر ۱۰۰۰ باشد ، سیستم ایمنی وی جهت مبارزه با میکروبها کافی نیست و می تواند دچار عفونت شود.
• نوتوفیل زیر ۵۰۰: اگر برای چند روز مداوم تعداد نوتروفیل مطلق زیر ۵۰۰ باشد ، احتمال ابتلا به عفونت بالاست.
• نوتروفیل زیر ۱۰۰: اگر برای بیش از یک هفته تعداد نوتروفیلها زیر ۱۰۰ باشد ، احتمال ابتلاء به عفونت بسیار بالاست.

اگر نوتروفیلها شدیدا کاهش داشته باشند به آن آگرانولوسیتوز می گویند.کاهش شمارش نوتروفیل ها منجر به افزایش بروز عفونتها بخصوص عفونتهای چرکی شکل، آبسه، عفونت ریه،عفونت های دهان ، دندان و تب خواهد شد.

ﺗﻈﺎﻫﺮﺍﺕ ﺑﺎﻟﯿﻨﯽ

ﺗﺎ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﻋﺪﻡ ﺍﺑﺘﻼﯼ ﺑﯿﻤﺎﺭ ﺑﻪ ﻋﻔﻮﻧﺖ،ﻋﻼﺋﻤﯽ ﺩﺍﻝ ﺑﺮ ﻭﺟﻮﺩ نوتروپنی ﺑﺮﻭﺯ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ . ﺁﺯﻣﺎﯾﺶ  CBC diff  ﻧﻈﯿﺮﺁﺯﻣﻮﻥ ﻫﺎﯼ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺷﯿﻤﯽ ﺩﺭﻣﺎﻧﯽ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﺷﺮﻭﻉ ﻋﻔﻮﻧﺖ نوتروپنی ﺭﺍ ﺁﺷﮑﺎﺭ ﺳﺎﺯﺩ.

درمان نوتروپنی

ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﻋﻠﺖ ﺍﯾﺠﺎﺩ نوتروپنی ،ﺩﺭﻣﺎﻥ ﺁﻥ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺍﺳﺖ. ﺩﺭ نوتروپنی ﻧﺎﺷﯽ ﺍﺯ ﻣﺼﺮﻑ ﺩﺍﺭﻭ،ﺩﺭ ﺻﻮﺭﺕ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﺩﺍﺭﻭﯼ ﻣﺴﺒﺐ ﺑﺎﯾﺪ ﻗﻄﻊ ﺷﻮﺩ. ﺩﺭ ﺩﺭﻣﺎﻥ ﻧﺌﻮﭘﻼﺳﻢ، ﻧﻮﺗﺮﻭﭘﻨﯽ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﻣﻮﻗﺘﺎ ﺗﺸﺪﯾﺪ ﻭ ﺑﺎ ﺑﻬﺒﻮﺩﯼ ﻣﻐﺰ ﺍﺳﺘﺨﻮﺍﻥ ﺑﺮﻃﺮﻑ ﮔﺮﺩﺩ . ﺩﺭ ﺻﻮﺭﺗﯽ ﮐﻪ ﺍﺧﺘﻼﻻﺕ ﺍﯾﻤﻨﻮﻟﻮﮊﯾﮏ ﻋﺎﻣﻞ ﺍﯾﺠﺎﺩ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ،ﮐﻮﺭﺗﯿﮑﻮ استرﻭﺋﯿﺪ ﺗﺠﻮﯾﺰ ﻣﯽ ﺷﻮﺩ.

ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ نوتروپنی ﺑﻪ ﺩﻟﯿﻞ ﮐﺎﻫﺶ ﺗﻮﻟﯿﺪ، ﺗﺠﻮﯾﺰ ﻓﺎﮐﺘﻮﺭ ﺭﺷﺪ(  G-CSF ) ﯾﺎ ﺗﺤﺮﯾﮏ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﮔﺮﺍﻧﻮﻟﻮﺳﯿﺖ ﻣﺎﮐﺮﻭﻓﺎﮊ ﮐﻠﻮﻧﯽ(GM CSF ) ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺩﺭ ﺍﻓﺰﺍﯾﺶ ﯾﺎﻓﺘﻦ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﻮﺗﺮﻭﻓﯿﻞ ﻫﺎ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺎﺷﺪ. ﻗﻄﻊ ﯾﺎ ﮐﺎﻫﺶ ﺷﯿﻤﯽ ﺩﺭﻣﺎﻧﯽ ﯾﺎ ﭘﺮﺗﻮ ﺩﺭﻣﺎﻧﯽ ﺍﯾﺠﺎﺩﮐﻨﻨﺪﻩ ﯼ ﻧﻮﺗﺮﻭﭘﻨﯽ ﻧﯿﺰ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺩﺭ ﺭﻓﻊ ﺁﻥ ﻣﻔﯿﺪ ﻭﺍﻗﻊ ﺷﻮد.

ﺩﺭ ﺻﻮﺭﺕ ﺑﺮﻭﺯ ﺗﺐ ﺩﺭ ﺑﯿﻤﺎﺭﺍﻥ ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ نوتروپنی ،ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺩﺭ ﺑﯿﻤﺎﺭﺳﺘﺎﻥ ﺑﺴﺘﺮﯼ ﻭ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﻋﻔﻮﻧﺖ ﺗﺤﺖ ﻧﻈﺮﻗﺮﺍﺭ ﮔﯿﺮﺩ .ﺍﺯ ﺧﻮﻥ،ﺍﺩﺭﺍﺭ ﻭ ﺧﻠﻂ ﺑﯿﻤﺎﺭ ﺑﺎﯾﺪ ﮐﺸﺖ ﺗﻬﯿﻪ ﮔﺮﺩﯾﺪﻩ ﻭ ﻋﮑﺲ ﺑﺮﺩﺍﺭﯼ ﺍﺯ ﻗﻔﺴﻪ ﺳﯿﻨﻪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺷﻮﺩ .ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻃﻤﯿﻨﺎﻥ ﺍﺯ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺭﻣﺎﻥ ﺑﺮ ﻋﻠﯿﻪ ﺍﺭﮔﺎﻧﯿﺴﻢ ﻣﺴﺒﺐ، ﺁﻧﺘﯽ ﺑﯿﻮﺗﯿﮏ ﻭﺳﯿﻊ ﺍﻟﻄﯿﻒ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﺟﻮﺍﺏ ﮐﺸﺖ ﺗﺠﻮﯾﺰ ﻣﯽﺷﻮﺩ،ﻭﻟﯽ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺩﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﺟﻮﺍﺏ ﮐﺸﺖ،ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﻧﻮﻉ ﺁﻧﺘﯽ ﺑﯿﻮﺗﯿﮏ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﻮﺩ.

احتمال عفونت بخصوص در نزد بیمارانی که نوتروفیل آنها ناشی از بیماریهای سرطانی است به مراتب بیشتر است و این از عوارض شیمی درمانی میباشد.

ﺁﻣﻮﺯﺵ ﻫﺎﯼ ﻻﺯﻡ برای جلوگیری از عفونت در بیماران سرطانی:

– ﺑﯿﻤﺎﺭ ﺍﺯ ﻣﺎﺳﮏ ﻫﺎﯼ ﻓﯿﻠﺘﺮ ﺩﺍﺭ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﮐﻨﺪ.

– ﺭﮊﯾـﻢ ﻏـﺬﺍﯾــﯽ ﺑﺎ ﺣﺪﺍﻗﻞ ﻣﯿـﮑﺮﻭﺏ ﻓﺮﺍﻫـﻢ ﺷﻮﺩ.

– ﺟﻬﺖ ﻣﻼﻗــﺎﺕ ﺑﺎ ﺑـﯿـﻤـﺎﺭ ﮔـﻞ ﻃــﺒﯿﻌﯽ ﺁﺭﻭﺩﻩ ﻧـﺸـﻮﺩ.

– ﺑﯿﻤﺎﺭ ﺩﺭ ﺻﻮﺭﺕ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﺩﺭ ﺍﺗﺎﻕ ﺧـﺼـﻮﺻﯽ ﺍﺳــﮑﺎﻥ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﻮﺩ.

– ﻫﺮ ﺷﺨﺺ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﻭﺭﻭﺩ ﺑﻪ ﺍﺗﺎﻕ ﺑﯿﻤﺎﺭ ﺑﺎﯾﺪ ﺩﺳﺖ ﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺸﻮﯾﺪ.

– ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺳـﺮﻣـﺎﺧﻮﺭﺩﮔﯽ ﯾﺎ ﮔﻠـﻮ ﺩﺭﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﻣﻼﻗــﺎﺕ ﺑﺎ ﺑﯿـﻤﺎﺭ ﺭﺍ ﻧــﺪﺍﺭﺩ.

– ﺩﺭ ﺗﻬﯿﻪ ﺳﺒﺰﯾـﺠـﺎﺕ ﻭ ﻣــﯿـﻮﻩ ﻫﺎ ﻭ ﺳﺎﻻﺩﻫﺎ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﺁﻟﻮﺩﮔﯽ ﻧﻬﺎﯾﺖ ﺩﻗﺖ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﺑﺮﺩﻩ ﺷﻮﺩ.

– ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻫﺮ ﻭﻋﺪﻩ ﻏﺬﺍﯾﯽ ﺷﺴﺘﺸﻮﯼ ﺩﻫﺎﻥ ﺑﺎ ﺳﺮﻡ ﻓﯿﺰﻭﻟﻮﮊﯼ ﮔﺮﻡ ﯾﺎ ﻣﺤﻠﻮﻝ ﻫﺎﯼ ﻧﻤﮑﯽ ﺿﺮﻭﺭﺕ ﺩﺍﺭﺩ.

اقدامات بعد از عفونت

اگر دچار عفونت شدید خودتان را سرزنش نکنید ، ۸۰ درصد از بیماران سرطانی در طول درمان حداقل یک بار دچار عفونت می شوند. حتی با رعایت نکاتی که در بالا ذکر شد ، به دلیل افت گلبولهای سفید احتمال ابتلاء به عفونت باز هم زیاد است. میکروبها از هر راهی ممکن است وارد بدن بیمار شوند.

حتی ممکن است تحت عنوان میکروبهای فرصت طلب از مدتها قبل در بدن بیمار پنهان باشند و اکنون با استفاده از فرصت ایجاد شده ناشی از ضعف سیستم ایمنی ، وی را دچار عفونت نمایند. با شناخت و بکار بردن برخی نکات و به کمک پزشک معالج و کادر درمان می توانید در مبارزه بر علیه عفونت همچنان نقش پر رنگی داشته باشید.

توجه به دمای بیمار

تب یکی از نشانه های عفونت است. بنابراین اندازه گیری مرتب آن بسیار حائز اهمیت می باشد. خوشبختانه امروزه با وجود دماسنج های دیجیتال اندازه گیری تب بسیار آسان شده است. تب از ۳۸ درجه شروع می شود ، بهتر است در نیم ساعت اول تنها اقدام برای پائین آوردن دما پاشویه ، مصرف مایعات فراوان و تشویق به دفع ادرار باشد.

جهت پاشویه از آب ولرم استفاده کنید و در ابتدا فقط دستها را تا زیر بغل و پاها را تا بخش میانی ران پاشویه نمائید. در کودکان دمای بالای ۴۰ درجه می تواند خطر تشنج را به همراه داشته باشد بنابراین اگر در منزل هستید و تب با پاشویه و یک نوبت آستامینوفن همچنان رو به افزایش داشت، حتماً با پزشک خود تماس بگیرید.

نکته حائز اهمیت دیگر اینکه بدن قادر به تحمل دمای بالای ۴۲ درجه سانتیگراد نیست و این مقدار تب کشنده است. در صورتیکه با اقدامات بالا تب فروکش نکرد , حتماً با پزشک خود تماس بگیرید , یا به بیمارستان مراجعه کنید.

نبض ما– گردآوری