نکات ریز و مهم درباره ارتودنسی

ارتودنسی به معنی ردیف کردن دندان ها می باشد. هدف از این کار، مرتب کردن دندان های فک بالا یا فک پایین و یا هر دو فک می باشد،

نبض ما– ارتودنسی علم تصحیح روابط نامناسب فک و دندان و جفت و ردیف کردن دندان های نامنظم است. درنهایت، با انجام ارتودنسی مشکلات مربوط به نظم، ترتیب و قرارگیری دندان ها در فک برطرف شده و فرد می تواند با کیفیت بهتری غذا بخورد و از زیبایی بیشتری هنگام صحبت کردن و لبخند زدن برخوردار باشد.

در ارتودنسی باید دو نکته به طور همزمان درنظر گرفته شود

۱- دندان های مرتب شده در دو فک به خوبی بر روی یکدیگر قرار گیرند تا عمل جویدن به بهترین نحو ممکن انجام شود.

۲- حرکات دندانی به آهستگی و با حداقل آسیب انجام شود تا موقعیت جدید دندان ها تغییر نکند یا دندان ها صدمه نبینند.

زمان مناسب ارتودنسی

زمان مناسب برای شروع درمان ارتودنسی بستگی به نوع ناهنجاری دارد؛ در مورد بیمارانی که مشکلات اسکلتی دارند، به‌عنوان مثال فک بالای آنها جلوتر از موقعیت طبیعی است یا برعکس فک پایین‌شان عقب‌تر از موقعیت مناسب خود قرار گرفته، بهترین زمان برای شروع درمان، سال‌های قبل از بلوغ است چون می‌توان از رشد کودکان و نوجوانان برای درمان این ناهنجاری‌ها استفاده کرد، بنابراین حوالی سن ۹سالگی برای دختر خانم‌ها و حوالی سن ۱۱سالگی برای پسرها توصیه می‌شود. در مورد مشکلاتی که صرفاً مربوط به دندان‌ها می‌شود محدودیت سنی وجود نداشته ولی زمان طلایی برای درمان حوالی ۱۲سالگی است. بر اساس توصیه انجمن دندانپزشکان آمریکا (ADA) بهترین سن ویزیت جهت دندانپزشک عمومی مقارن با رویش دندانهای شیری یعنی حدود ۷ سال اول تولد می‌باشد.

اگر ناهنجاری ها مربوط به استخوان فک باشد و تا قبل از بلوغ تشخیص داده نشود، بیمار ممکن است نیاز به جراحی فک پیدا کند. بنابراین تشخیص به موقع (محدوده سنی ۶ تا ۱۰ سالگی) می تواند باعث جلوگیری از جراحی فک و صورت، و تامین زیبایی در سن بالاتر می شود. با این حال برای ارتودنسی محدودیت زمانی معمولاً وجود ندارد و تا زمانی که دندان در دهان سالم است می توان این درمان را انجام داد؛ ولی هرچه سن کمتر باشد بهتر است.

متخصص ارتودنسی

ارتودنسی در بسیاری از کشورهای دنیا با تفاوتهایی آموزش داده می‌شود. در ایران یک دندانپزشک پس از ۶ سال تحصیل دندانپزشکی و اخذ مدرک دکترای عمومی دندانپزشکی می‌تواند در آزمون پذیرش دستیار (رزیدنت) تخصصی دندانپزشکی شرکت کند و در صورت قبولی وارد این دورهٔ تخصصی شود. طول دورهٔ رسمی تخصص ارتودنسی در ایران ۳ سال است.

در ایران متخصصین مورد تأیید وزارت بهداشت و سازمان نظام پزشکی، کلمه متخصص را در مهر طبابت خود قید می‌کنند که با جستجو در اطلاعات پزشکان در درگاه سازمان نظام پزشکی قابل بررسی است.

انواع دستگاه‌های ارتودنسی

در یک دسته‌بندی کلی ارتودنسی در ۶ نوع انجام می‌شود

•  متحرک
• با استفاده از براکت‌های فلزی
• با براکت‌های همرنگ دندان
• برایکت‌های فلزی یا سرامیکی بدون الاستیک
• از پشت دندان یا سیستم لینگوال
• شفاف

البته نوع دیگری از ارتودنسی به نام ارتودنسی سریع نیز وجود دارد که در درمان‌های رایج استفاده نمی‌شود و به همین خاطر در این دسته‌بندی گنجانده نمی‌شود.

روش هایی مورد استفاده برای ارتودنسی

برای مرتب کردن دندان ها، به طور کلی از دو نوع دستگاه یا وسایل استخوانی استفاده می شود:

۱- دستگاه متحرک ارتودنسی: که بیمار می تواند آن را از دهان خارج کند و دوباره در محل اولیه خود قرار دهد. این دستگاه اغلب در دوره دندان شیری یا شیری – دایمی و عموماً در کودکان کمتر از ۱۲ سال استفاده می شود و دندان پزشکان عمومی مهارت استفاده از این نوع دستگاه ها را در دوره تحصیل خود فرا می گیرند.

۲- دستگاه ثابت ارتودنسی: که به طور محکم به دندان ها متصل است و بیمار نمی تواند آن را از دهان خارج کند. قرار دادن و به کارگیری و تنظیم این دستگاه فقط در دوره های تخصصی ارتودنسی آموزش داده می شود و از درمان های پیچیده محسوب می شوند که حتماً باید تحت نظر متخصصین ارتودنسی انجام شود. متأسفانه برخی از دندان پزشکان عمومی، بدون آموزش کافی و تجربه لازم اقدام به معالجه با این وسایل می کنند و صدمات وسیع و جبران ناپذیری از جمله تحلیل ریشه دندان ها یا خوردگی استخوان برای بیمار ایجاد می نمایند. این نوع دستگاه ها پس از رویش دندان های دایمی و به طور معمول پس از ۱۲ سالگی برای مرتب کردن دندان ها به کار می رود.

کدام نوع درمان ارجحیت دارد؟

هر کدام از این روش‌های درمانی موارد تجویز خاص خود را دارد. روش متحرک بیشتر برای بیماران زیر ۱۲ تا ۱۴ سال کاربرد دارد و بعد از آن به‌دلیل تثبیت نسبی ساختمان‌های استخوانی فک‌ها عملا روش ارتودنسی متحرک تاثیر زیادی دربر نخواهد داشت. برای بیمارانی که بالاتر از این سن هستند معمولا درمان ثابت تجویز می‌شود تا دندان‌ها در وضعیتی منظم‌تر در فک قرار گیرند.

ارتودنسی درد دارد؟!

برخی افراد به‌دلیل مشکلات دندانی که دارند باید برای درمان جدی به دندانپزشکی مراجعه کنند و در صورت نیاز از روش ارتودنسی بهره‌مند شوند؛ اما متاسفانه خیلی از افراد به‌دلیل ترس از درد احتمالی از انجام این کار سر باز می‌زنند، اما بهتر است بدانیدکه اندک زمانی پس از اینکه بریس تنظیم شد، دندان معمولا درد می‌گیرد، اما این درد پس از مدتی برطرف می‌شود. حتی اگر فردی در روز اول درمان دچار درد شود، می‌تواند زیر‌نظر پزشک از مسکن‌های مجاز برای کنترل درد استفاده کند.

طول درمان به چه صورت است؟

طول درمان ارتودنسی برای همه افراد یکسان نیست و به عوامل مختلفی بستگی دارد. با این حال بسته به میزان مشکل، شرایط بیمار و سن بیمار این زمان متغیر است. اما هرچه سن بیمار بالاتر باشد دوره درمان به نسبت ممکن است طولانی‌تر باشد.

عوارض ارتودنسی چیست؟

بیمارانی که متقاضی درمان ارتودنسی هستند باید بهداشت بسیارخوبی داشته باشند، چون در شرایط قرارگیری پلاک های متحرک و به خصوص براکت و سیم های ثابت رعایت بهداشت دهان مشکل تر می شود و اگر بیمار دقت و تمرکز کافی در رعایت بهداشت خود نداشته باشد، دندان ها زیر براکت و سیم های ارتودنسی به سرعت دچار پوسیدگی می شوند.

مشکل بعدی احتمال برگشت درمان است. به اصطلاح «برگشت» بخشی جدایی ناپذیر از درمان ارتودنسی است. این وضعیت درصورتی که بیمار دستور متخصص را برای استفاده منظم از پلاک های نگهدارنده بعد از درمان ثابت نادیده بگیرد یا در بیمارانی که توسط دندانپزشک غیرمتخصص ارتودنسی درمان شده اند، مشاهده می شود.

نبض ما– گردآوری

منابع: تبیان،ویکی پدیا،بیتوته