نحوه مطالعه دروس حفظی

روش مطالعه‌ی درس‌های مختلف با هم متفاوت است. پس شما هم برای این‌که در تمام درس‌ها موفق باشید باید برای هر کدام با روش مخصوص آن پیش بروید.

خواندن درس و امتحان، کم و بیش برای همه ی دانش آموزان دغدغه هایی را به دنبال دارد. بعضی از محصلان برای خواندن دروس حفظی راحت تر هستند و بعضی برای امتحانات مفهومی و محاسباتی. تقریبا همه ی محصلان از یکی از این دو دسته امتحان واهمه و ترس دارند. می خواهیم بررسی کنیم که چگونه می توانیم دروس حفظی را بهتر به یاد آوریم.

تکنیک های مناسب برای خواندن دروس حفظی

۱- جعبه لایتنر

۲- درخت حافظه

۳- روش pqrst

جعبه لایتنر

این وسیله توسط محقق اتریشی ” سباستین لایتنر” طراحی شده است و مطالب را از حافظه‌ی کوتاه مدت شما به حافظه‌ی بلند مدت منتقل می‌‌نماید. یادگیری به کمک این روش شما را از تکرار مطالب بی نیاز می‌‌سازد. همین امر یادگیری دروس حفظی را شیرین و جذاب می‌‌کند.

اساس علمی مطالعه دروس حفظی

این وسیله بر اساس تجارب روان شناسی و تربیتی زیر طراحی شده است: اگر انسان یک مطلب یا مفهوم را به خوبی فرا بگیرد بعد از یک روز تا یک هفته تقریباً ۴۵% آن را فراموش می‌‌کند و بعد از یک ماه ۸۰% آن را فراموش می‌‌کند. به این ترتیب فقط ۲۰% مطلب وارد حافظه‌ی درازمدت می‌‌شود. جعبه‌ی لایتنر برنامه را به گونه ای تنظیم می‌‌کند تا با بیش‌ترین تکرار در قسمت خطرناک منحنی فراموشی،مطالب به حافظه‌ی دراز مدت هدایت شود.

قانون یادگیری اسکینر: بر اساس این قانون هرگاه بعد از هر عملی پاداش دریافت شود، انجام آن عمل تشدید خواهد شد. امتیاز بیش‌تر، پاداش موفقیت در بازی است. این امتیاز شما را علاقمند می‌‌کند تا کماکان، با شدت بیش‌تری به بازی ادامه دهید.  این خاصیت در جعبه‌ی یادگیری لایتنر استفاده شده است، یعنی فرد تنها زمانی به قسمت بعدی می‌‌رود که مطلب را آموخته باشد، این عمل درست مانند امتیاز دادن، فرد را به ادامه‌ی فرایند یادگیری تشویق می‌‌کند.

مزایای این وسیله

از تکرارهای غیر ضروری در دروس حفظی جلوگیری می‌‌کند: شما برای آنکه مطلبی را از حافظه‌ کوتاه مدت به بلند مدت منتقل کنید نیازمند تکرارهای مکرر هستید. وقتی صفحه ای را برای چندمین بار مطالعه می‌‌کنید، مجبورید مطالبی را نیز که قبلا آموخته اید مجددا مرور کنید. در صورتی که دیگر لزومی به تکرار نیست و تکرار بی جهت آن‌ها باعث اتلاف وقت و انرژی، بی حوصلگی و در نتیجه دل زدگی شما می‌‌شود. اما جعبه‌ی لایتنر فقط مطالب چموش و رام نشدنی را شکار کرده و ما را وادار به تکرار آن‌ها می‌‌کند.

اگر شما روند یادگیری را برای مدتی رها سازید، هیچ اختلالی در کار یادگیری ایجاد نمی شود جز آنکه مجبور می‌‌شوید کارت‌ها را بار دیگر مرور کنید. البته توصیه ما این است که کار را به طور منظم ادامه دهید. با گرفتن امتیاز و مشاهده پیوسته موفقیت ، یادگیری برای شما از عملی خسته کننده به یک بازی لذت بخش و دل‌نشین تبدیل می‌‌شود.

درخت حافظه

درخت حافظه، یکی از بهترین روش ها برای یادداشت برداری است که نام های دیگری هم دارد. «شبکه مغزی»، «طرح سازمانی» و «نقشه ذهنی» یا (mind map) نام های دیگر درخت حافظه می باشد. بدیهی است این روش بیشتر برای دروس حفظی که قابل سازمان ‌دهی می ‌باشند مثل انواع آرایه‌ های ادبی، صیغه ‌های فعل، روش رفع ابهام و … کاربرد بسیار بالایی دارد.

این درخت، ساختاری تصویر گونه و درختی دارد و برای ارتباط چند موضوع مرتبط با هم استفاده می‌شود. میتوان درخت حافظه را قوی‌ترین تکنیک‌ یادداشت‌برداری دانست که در حفظ مفاهیم و به یادآوری سریع و انتقال اطلاعات از حافظه کوتاه‌مدت به بلندمدت و حافظه کاری شما، بسیار کارآمد و مفید خواهد بود.

ترسیم درخت حافظه برای دروس حفظی

درخت حافظه کشیدن، اصلا کار سختی نیست فقط کافی است هدف را در ریشه درخت قرار دهید و به وسعت کلمات کلیدی شاخه به آن بدهید. با هم روال کار را بخوانیم.

۱-  موضوع اصلی مطالعه در گوشه‌ی سمت چپ و پایین صفحه نوشته شده و کادری به دور آن کشیده شود؛ سپس از این قسمت، خطّی به طرف گوشه‌ی سمت راست و بالای صفحه رسم شود.

۲-  سپس از خطّ اصلی، خطوطی را می‌توان انشعاب داد و نکات مهمّ مرتبط با موضوع را در کنار این خطوط نوشت.

۳-  اگر مطالب دیگری در ارتباط با نکات قبلی وجود دارد، خطوط قبلی را بار دیگر می‌توان انشعاب داد و آن مطالب را به موارد قبلی اضافه کرد.

۴- به‌همین ترتیب می‌توان خطوط قبلی را باز هم انشعاب داده و مطالب جزئی‌تر را در کنار آن‌ها یادداشت کرد.

روش مطالعه pqrst

روش مطالعه pqrst برای خواندن دروس حفظی و هم محاسباتی استفاده می شود. این روش دارای پنج مرحله می باشد که خوب است این ۵ مرحله را به خوبی درک کنید.

۱- مرحله پیشخوانى (preview):

در این مرحله یک بار فصل مورد نظر را ورق می زنیم و به شکل ها و جدول ها نگاه می کنیم (تحلیل نمی کنیم و فقط نگاه میندازیم). این مرحله یک دید کلى از مطلبى که قصد مطالعه اش را داریم به ما می دهد. به قول معروف روزنامه وار از روی کتاب یا جزوه رد شوید.

روش هایی برای پیش خوانی دروس حفظی

• نگاهی سریع و گذرا به متن بیاندازید.
• نکات مهم و کلیدی را بیابید.
• سؤالات و تمرین‌های آخر درس را مرور کنید.
• پاراگراف اول و آخر و خلاصه درس را به شیوه ای گذرا بخوانید.

۲- مرحله طرح سوال (questioning):

در این مرحله براى خودمان از فصل سؤالاتى کلى مطرح می کنیم. این سؤالات، سوالاتى هستند که در انتهاى این مراحل به جوابشان می رسیم. در اصل باید سرنخ هایی را با ایجاد سوال در مغز بسازید تا با دیدن جواب، مغز سریع آن را ثبت کند و به خاطر بسپارد. چون مغز پس از طرح سوال به دنبال جواب است و هوشمندانه تر برای یافتن و ثبت جواب، عمل می کند.

توصیه برای انجام بهتر این روش

• عناوین و تیترها را بصورت سؤال درآورید
• از خود بپرسید: “راجع به این موضوع چه می دانم؟”، “معلم راجع به این موضوع چه چیزهایی می گفت؟” و …

۳- مرحله مطالعه (reading):

در این مرحله مطالعه عمقى مطلب به همراه خط کشى نکات مهم و کلیدى انجام می شود. البته بیشتر دانش آموزان ما یاد گرفته اند که از این مرحله اقدام کنند و دو راه قبلی رو فراموش می کنند. سعی کنید در این مرحله از خلاصه نویسی استفاده کنید.

در هنگام مطالعه کردن:

• به دنبال جواب سؤالاتی باشید که در ذهن خود ساخته بودید
• به سؤالات آخر درس جواب بدهید
• زیر نکات مهم خط بکشید
• اگر مطلبی را درست نفهمیده‌اید، دوباره آن را بخوانید

۴-مرحله تلقین و تکرار (self-recitation)

این مرحله (خصوصا در مورد درس زیست شناسى) مهمترین مرحله است. در این مرحله شما باید پس از مطالعه فصل مربوطه، کتاب را کنار گذاشته و با توجه به چیز هایى که در مطالعه اول یاد گرفته اید فصل را براى خودتان بازگو کنید و توضیح دهید. در این مرحله هر چه خلاصه های نوشته شده ی خود و نکاتی که در جعبه لایتنر خود قرار داده اید را مرور کنید، نتیجه ی بهتری میگیرید.

۵-مرحله آزمون (test)

همانطور که از نامش مشخص است، آزمون یعنی تست و امتحان. در این مرحله فرد باید به کتاب های آموزشی مراجعه کرده و سعی کند این مطالب را در مغز خود بیشتر ثبت کند.

نبض ما– گردآوری

منابع:

کانون فرهنگی آموزش قلم چی،دکتر سلام، تبیان